ENERJİ SEKTÖRÜNÜN GELECEĞİ: KARBON TİCARETİ

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 1, 65 - 91, 30.06.2019

Bülent Yılmaz

Öz

Son yüzyılın en büyük problemlerinden
olan iklim değişikliği ile dünya, enerji sektöründe yenilenebilir enerji gibi yeni
alanlara yönelmiştir. İklim değişikliğine neden olan ve atmosfere yayılan sera
gazlarının azaltımı konusunda ülkeler yeni çerçeve anlaşmaları yapmaya ve gaz
emisyonlarını kontrol altında tutmak için çalışmaya başlamışlardır. İklim
değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik uluslararası tek çerçeve
1992 yılında düzenlenen zirvede Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve
Sözleşmesi (BMİDÇS)’nin eki olarak kabul edilen Kyoto Protokolü’dür. Söz konusu
protokol gelişen teknoloji ve sürdürülebilir yatırım projeleri ile sera gazı emisyonlarını
azaltma faaliyetlerini teşvik etmektedir. Bu kapsamda, büyük paya sahip karbon
gazının azaltımı için piyasa oluşturulması, oluşan piyasanın işleyiş süreçleri
ve piyasadaki alım satım işlemleri karbon ticareti olarak adlandırılmaktadır.
Karbon ticaretiyle birlikte karbon finansmanı yeni bir finansman unsuru olarak
karşımıza çıkmaktadır. Karbon piyasalarının oluşması için ülkeler, kurum ve
kuruluşların ekolojik ayak izlerini gündeme alıp hesaplamaları gerekmektedir. Hem
küresel anlamda hem de ülkemizde söz konusu ayak izleri arasında en hızlı artış
gösteren ve oransal olarak büyük bir paya sahip olan iz Karbon Ayak İzi’dir. Söz
konusu ayak izi hesaplamalarında tek atık olarak görülen karbon diğer izlere
göre farklı bir konumda ele alınmalıdır. Karbon Ayak İzi, insanın yaşamsal
faaliyetleri sonucunda bilerek ya da bilmeyerek üretmiş olduğu karbondioksitin
çevreye verdiği zarar olarak değerlendirilebilir. Bu çalışma ile karbon
ticareti hakkında bilgi vererek söz konusu hususta ortaya çıkan veya
çıkabilecek potansiyel durumu hem genel hem de Türkiye açısından
değerlendirerek bir farkındalık yaratmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karbon, İklim Değişikliği, Kyoto Protokolü, Karbon Piyasaları, Gönüllü Karbon Piyasası.

The Future of Energy Sector: Carbon Trading

Öz

Most countries have had tendencies
into new areas such as renewable energy, especially in energy sector because of
the climate change, which is one of the biggest problems of the last century.
In order to reduce greenhouse gases, which cause climate change and spread
through the atmosphere, and to keep the gas emissions in check, countries have
started to form new framework agreements. In this respect, in the World Summit,
taking place in Brazil in 1992, the only international framework,  accepted as the appendix of United Nations
Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) and providing the challenge of
global warming and climate change, is the Kyoto Protocol. In this context,
carbon trading is defined as creation of a market for reductions of the carbon
dioxide gas having the largest share, the market's processes of functioning and
transactions in the market. Together with carbon trading, carbon financing has become
a new financing element. With the rapid growth of carbon trade and emerging new
market, carbon economy is seen as the most effective way  to finance sustainable development. For the
formation of carbon market, countries, institutions and foundations should take
the ecological footprints into consideration and make calculations. Carbon
footprint is the largest share in the total distribution of the world and
Turkey's Ecological footprint, as well as showing the fastest increase. Evaluation
of  being only waste used in
calculations  (due to the acceptance of
greenhouse gases released into the atmosphere as waste), requires to be
examined on a different perspective from other footprints classified according
to the type of terrain. Carbon footprint is the measure of damages of human
activities to the environment in terms of the amount of greenhouse produced and
measured from type of carbon dioxide gas. The most important condition of the
functioning of the carbon stock emerged 
as a result of carbon trading is to determine of the carbon footprint. The aim of this study is to give awareness about carbon trade
by evaluating the potential situation that occurs or may occur in terms of both
general perspective and Turkey.

Anahtar Kelimeler

Carbon, Climate Change, Kyoto Protocol, Carbon Markets, Voluntary Carbon Market.

Kaynakça

• Alper, D. , Anbar, A. , (2008). “İklim Değişikliğinin Finansal Hizmet Sektörüne Etkileri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. C:7. S:23. 223-253.
• Bekiroğlu, Ozan (2011). “Sürdürülebilir Kalkınmanın Yeni Kuralı: Karbon Ayak İzi” 2. Elektrik Tesisat Ulusal Kongresi. 2011.
• BMİDÇŞ. (1992). T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı web sitesi. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi. 08 Aralık 2015 tarihinde http://iklim.cob.gov.tr/iklim/AnaSayfa/BMIDCS.aspx? sflang=tr adresinden alındı.
• BP Statistical Review of World Energy. Haziran 2014.
• Coase, R. H. (1960). “The Problem of Social Cost”. Journal of Law and Economics,
• Capoor K., Ambrosi, P (2009). State and Trends of Carbon Market 2009. Washington: The World Bank Point Carbon. www.pointcarbon.com
• Çetinkaya, E., Sokulgan, K. (2009). “Kyoto Protokolü ve Karbon Emisyon Piyasası”. Vobjektif- 12.Uluslararası Emisyon Ticaret Sistemleri Özel İhtisas Komisyon Raporu. http://iklim.cob.gov.tr/iklim/Files/Raporlar/03.pdf
• Çevre ve Orman Bakanlığı (2011). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye web sitesi. Karbon Piyasalarında Ulusal Deneyim ve Geleceğe Bakış. 12 Kasım 2015 tarihinde http://www.undp.org.tr/publicationsDocuments/Karbon_Piyasalarind a_Ulusal_Deneyim_ve_Gelecege_Bakis.pdf adresinden alındı.
• Çikot, Ö. (2009). “Avrupa’da Karbon ve Enerji Borsaları”. Sermaye Piyasasında Gündem.
• Çevre ve Orman Bakanlığı (2008). Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları ve Diğer Uluslararası Emisyon Ticaret Sistemleri. Özel İhtisas Komisyon Raporu.
• GFN (Küresel Ayak İzi Ağı). (2010). The 2010 National Footprint Accounts. Global Footprint Network. San Francisco USA. (www.footprintnetwork.org).
• Dales, J. (1968). “Pollution, Property and Prices”. University of Toronto. Dünya Bankası Grubu ECOFYS (2014). “The State and Trends of Carbon Pricing 2014”. Washington DC.
• GFN, (2011). Future of the Mediterranean: Tracking Ecological Footprint Trends: Interim Report for Comment. Global Footprint Network. San Francisco USA. (http://www.footprintnetwork.org/images/uploads/MAVA_ report_5.pdf).
• Hamilton, K., Sjardın, M., Peters-Stanley, M., Marcelle T., (2010). Building Bridges: State of the Voluntary Carbon Markets. Ecosystem Marketplace & Bloomberg Energy Finance. http://www.carbonfinance.org.
• Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 4. Değerlendirme Raporu.
• IEA Uluslararası Enerji Ajansı (2008) Outlook.
• İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) (2014). Avrupa’nın En Büyük Sınavlarından Biri “AB ETS” Olacak. İKV Değerlendirme Notu 94.
• Kadılar, R. (2010). “Karbon Fırsat mı, Tehdit mi?”. İstanbul: Destek Yayınları. 279.
• Kyoto Protokolü. (1997). Birleşmiş Milletler web sitesi. Kyoto Protokolü 17 Ekim 2015 tarihinde http://unfccc.int/kyoto_protocol/mechanisms/items/1673.php adresinden alındı.
• Labatt, S. , White R. R. (2007). Carbon Finance: The Financial Implications of Climate Change. John Wiley&Sons. New Jersey.
• OECD (2015). Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütünün web sitesi. Enviromental Outlook to 2050, 04 Aralık 2015 tarihinde http://www.oecd.org/env/indicators-modelling-outlooks adresinden alındı. Peker, O. , Demirci, M. (2008). “İklim Değişikliğinin Bilim ve Ekonomi Perspektifinden Analizi”. SDÜ İİBF, 13- 1.
• Rahman, S. M. , Dinar, A. , Larson, D. F.(2010). “Diffusion of Kyoto's Clean Development Mechanism”. Technological Forecasting & Social Change 77 (2010) 1391– 1400.
• Stern, N. (2007). “The Economics of Climate Change: The Stern Review”. Cambridge University.
• Taşdan, F. (2008). “Kyoto Protokolü Finansal Destek Mekanizmaları Çerçevesinde Türkiye’de Gönüllü Salınım Ticareti”. 1. Ulusal Enerji Verimliliği Forumu. 15–16 Ocak 2009. İstanbul.
• T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. “ Karbon Piyasalarına İlişkin Not”. AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü.
• Thomsonreuters. (2015). Thomsonreuters web sitesi. 13 Ekim 2015 tarihinde http://thomsonreuters.com/en.html adresinden alındı.
• TÜİK. (2011). Türkiye İstatistik Kurumu web sitesi. Sera Gazı Emisyon Envanteri: 2009. 01 Aralık 2015 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?tb_id=10&ust_id=3 adresinden alındı.
• TÜİK. (2015). Türkiye İstatistik Kurumu web sitesi. 01 Aralık 2015 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/basinOdasi/haberler/201 4_22_20140408d.pdf adresinden alındı.
• Türe, C. (2012). Solar Akademi web sitesi. Karbon Borsası. 29 Nisan 2015 tarihinde http://www.solar-academy.com/menuis/Karbon-Borsasi- Cengiz-Ture.011800.pdf. adresinden alındı.
• Türkeş, M. (2001). Küresel İklimin Korunması, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Türkiye. TMMOB Makina Mühendisleri Odası.
• Uyar S., Cengiz E. (2011). Karbon (Sera Gazı) Muhasebesi. İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası.
• UNFCC. http://unfccc.int.
• World Bank (2006). Carbon Finance at the World Bank. Frequently AskedQuestions: What Is Carbon Finance?. http://www.carbonfinance.org.
• World Bank (2010). State and the Trends of the Carbon Market 2010, Kossoy A. ve Ambrosi P. (Ed.). Washington DC. USA. http://www.carbonfinance.org.
• World Wildlife Fund (WWF) (2012). Dünya Doğayı Koruma Vakfı web sitesi. 2012 yılı Türkiye Raporu 04 Aralık 2015 tarihinde http://awsassets.wwftr.panda.org/downloads/turkiyenin_ekolojik_ay ak_izi_raporu.pdf adresinden alındı.
• Yalçın, A. Z. (2010). “Sürdürülebilir Kalkınma İçin Düşük Karbon Ekonomisinin Önemi ve Türkiye İçin Bir Değerlendirme”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 24.
• Yaşayan Gezegen Raporu (2010), Küresel Ayak İzi Ağı.
• http://awsassets.wwftr.panda.org/downloads/yasayangezegenraporu2010.pd f
• http://www.csb.gov.tr/projeler/iklim/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmen u&Id=12461
• http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/KeyWorld201 4.pdf
• http://www.atig.com.tr/arastirma/raporlar/tr/enerji_sektorune_bakis_201522 012015111505.pdf
• http://stats.oecd.org/
• http://www.theclimategroup.org/what-we-do/news-and-blogs/global- carbon-markets-to-rise-to-625-billion-in-2014/
• https://hidrokarbonadam.wordpress.com/2016/06/13/karbon-emisyon- bedeli-ve-karbon-piyasalari/
• http://www.businessht.com.tr/guncel/haber/1166571-iklim-konferansinda- alinan-bes-onemli-karar