KAYNAK BAĞIMLILIĞI VE SOSYAL AĞ KURAMLARI BAĞLAMINDA TÜRKİYE’DEKİ ŞİRKETLERİN YÖNETİM KURULU ÜYELİKLERİNDEKİ ÇEŞİTLENME

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 2, 247 - 266, 31.12.2019

Pınar Fayganoğlu

Öz

1980’li yıllara kadar sadece idari ve karar alma boyutlarında ele alınan yönetim kurullarının, sözü edilen işlevlerinin dışında da farklı fonksiyonları ve görevleri bulunduğu belirtilmektedir. Örgütsel araştırmalar yazınında yönetim kurullarının işlevi, yapısı ve görevlerine dair farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Söz konusu yaklaşımlardan “Kaynak bağımlılığı” kuramı, yönetim kurullarının şirketlere kaynak sağlama anlamında çeşitli işlevleri yerine getirebileceğini, kaynak sağlama sırasında kaynak elde edilen çevredeki çeşitliliğin, yönetim kurulunun üye yapısında da kendisini gösterebileceğini ve yönetim kurulu üyelerinin sahip olduğu sosyal ilişkilerini şirketin yararı için kullanabileceklerini belirtmektedir. Yönetim kurullarındaki çeşitliliğin temel nedenlerinden birinin, şirketin kaynak sağlama anlamındaki çabalarından biri olarak görülebilmektedir. Bu araştırmada, yönetim kurullarındaki yapısal çeşitlilik üzerinde, üyelerin sosyal ilişkilerinin örgütün kaynak edinimi anlamındaki çevresi ile bağlantılarının rolü tartışılmakta olup konuya ilişkin olarak Türkiye’de, özellikle devletin etkisinin yoğun olduğu sektörlerdeki, şirketlerin kurul yapıları tarihsel düzlemde ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kaynak Bağımlılığı Kuramı, Sosyal Ağ Kuramı, Yönetim Kurulları

The Diversity of Board of Directors in Turkish Companies within the Scope of Resource Dependency and Social Network Theory

Öz

Until 1980’s, the board of directors was approached only concerning their managerial and decision making dimensions. Whereas, it is declared that these boards can have some other functions and missions. In managerial sciences literature, there are some different approaches about the functions, structures and missions of boards. One of these approaches is ‘Resource dependency’ and it basically claims the followings: The boards can perform some activities on providing resources to the company; the diversity of environment where company provides its resources can also be observed in the diversity of its board, moreover, the social relationships which the members of the boards have can be considered as an endeavour for the company’s resources. In this sense, one of the reasons of the diversity in the structure of boards can be seen as the efforts of the company to provide resource. In this paper, the effect of social relations of the boards’ members with the environment of company is tried to be discussed. Concerning these issues, the structure of Turkish companies’ boards that has been serving in the government sectors is historically taken into consideration.

Anahtar Kelimeler

Resource dependency theory, Social Network Theory, Board of Directors

Kaynakça

• Makaleler
• Aldrich, H. E. , ve Pfeffer, J. (1976). Environments of organizations. A., Inkeles (Ed.), Annual Review of Sociology, 4, 79-105, Palo Alto: Annual Review, Inc.
• Allen, M. P. (1974). The structure of interorganizational elite cooptation: Interlocking corporate directorates. American Sociological Review, 393- 406.
• Beckert, J. (2003). Economic sociology and embeddedness: How shall we conceptualize economic action? Journal of Economic Issues, 37 (3), 769-787.
• Casciaro, T. ve Piskorski, M. J. (2005). Power imbalance, mutual dependence and constrain absorbtion: A clear look at resource dependence theory. Administrative Science Quarterly, 50: 167-199.
• Gargiulo, M. (1993). Two-step leverage: Managing constraint in organizational politics. Administrative Science Quarterly, 38, 1–19.
• Gargiulo, M. ve Gulati, R. (1999). Where do interorganizational networks come from? American Journal of Sociology, 104 (5), 1439–1493.
• Gargiulo, M. ve Benassi, M. (2000). Trapped in your own net? Network cohesion, structural holes, and the adaptation of social capital. Organization Science, 11 (2): 183-196.
• Gedajlovic, E., M. H. Lubatkin., ve W. S. Schulze (2004). Crossing the threshold from founder management to professional management: A governance perspective, Journal of Management Studies 41, 899–912.
• Granovetter, M. (1985). Economic action and social structure: The problem of embeddedness. American Journal of Sociology, 91(3), 481-510.
• Granovetter, M. 1973. Strength of weak ties. American Journal of Sociology, 78, 1360-1380.
• Gnyawali, D. R. ve Madhavan, R. (2001). Cooperative networks and competitive dynamics: A structural embeddedness perspective. Academy of Management Review, 26 (3), 431-445.
• Hung, H. (1998). A typology of the theories of the roles of governing boards. Corporate Governance: An International Review. 6 (2), 101-111.
• Leblebici, D. N. (2008). Örgüt kuramının temelleri, CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 9 (1), 111-129.
• Mizruchi, M. S. (1996). What do interlocks do? An analysis, critique, and assessment of research on interlocking directorates. Annual Review of Sociology, 22, 271-298. 262 Fayganoğlu
• Oliver, C., (1990). Determinants of Interorganizational Relationships: Integration and Future Directions, The Academy of Management Review, 15 (2), 241- 265.
• Salancik, G.R. ve Pfeffer, J. (1977). Who gets power - and how they hold on to it: A strategic-contingency model of power, Organizational Dynamics, 5(3), 3-21.
• Sargut, S. (2006). Sosyal sermaye: Yapının sunduğu bir olanak mı, yoksa bireyin amaçlı eylemi mi? Akdeniz İİ BF Dergisi, 6 (12), 1-13.
• Selznick, P. (1948). Foundations of the theory of organization. American Sociological Review, 25-35.
• Sobel, J. 2002. Can we trust social capital?. Journal of Economic Literature, 40 (1), 139-154.
• Tsai, W. ve Ghosal, S. (1998). Social capital and value creation: The role of interfirm networks. Academy of Management Journal, 41 (4), 454-476.
• Üsdiken, B. (2007). Çevresel baskı ve talepler karşısında örgütler: Kaynak bağımlılığı yaklaşımı. A. S. Sargut ve Ş. Özen (Ed.) Örgüt Kuramları (1) içinde (77-133). Ankara: İmge
• Üsdiken, B., Öktem, Y. Ö. (2008). Kurumsal ortamda değişim ve büyük aile holdingleri bünyesindeki şirketlerin yönetim kurullarında “icrada görevli olmayan” ve “bağımsız” üyeler. Amme İdaresi Dergisi 41 (1), 42-72 Üsdiken, B. (2008). Türkiye’de işletme grupları: Özel Sayı’ya Giriş. Journal of Management Research/Yonetim Arastirmalari Dergisi, 8.
• Woolcock, M. ve Narayan, D. (1999). Social capital: Implications for development theory, research, and policy, World Bank Resarch Observer, 15 (2), 225-249.
• Kitaplar
• Buğra, A. (1994). State and Business in Modern Turkey: A Comparative Study. New York: State University of NewYork Press.
• Buğra, A. (1995). State and Business in Turkey. (Çeviri: Devlet ve İşadamları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Burt, S.R. (1992). Structural Holes: The Social Structure of Competition. Harvard University Press.
• Cyert, R., M., ve March, J. G. (1963). A Behavioral Theory of the Firm, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Johnson, B. L. (1995). Resource Dependency Theory: A Political Economy Model of Organizations. University of Utah, Education Resource. Salt Lake City, ABD.
• Meydan, C. H. (2012). Kaynak bağımlılığı kuramı. H. C. Sözen ve H. N. Basım, içinde (Ed.) Örgüt Kuramları (1) (163-189). İstanbul: Beta Basım ve Yayım Dağıtım.
• Pfeffer, J. ve Salancik, G.R. (1978). The External Control of Organizations. New York: Harper & Row.
• Polanyi, K. 1944. The Great Transformation, Boston: Beacon Press. Scott, W.R., (2003). Organizations: Rational, natural, and open systems (5th Ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Sözen, C. ve Gürbüz, S. (2012). Örgütsel ağlar. H. C. Sözen ve H. N. Basım, (Ed.) içinde Örgüt Kuramları (1) (301-327). İstabul: Beta Basım ve Yayım Dağıtım.
• Swedberg, R. ve Granovetter, R. (1992). The Sociology of Economic Life. Prentice Hall, Englewood Cliffs, New Jersey.
• Weick, K.E., (1979). The Social Psychology of Organizing. Addison-Wesley, Reading, MA.