İş Bağımsızlığının İşin Kendisinden Duyulan Tatmin Üzerindeki Etkisinde Gelişime Açıklık Kişilik Özelliğinin Aracılık Rolü: Özel Sektörde Bir Uygulama

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 2, 1 - 19, 01.11.2018

İ.sani Mert , Mustafa Bekmezci , Kemal Eroğluer

https://doi.org/10.17134/khosbd.477204

Öz

Personelin
iş tatmininin örgüt için olumlu sonuçlar doğurduğu ilgili yazında tartışılmakta
ve iş özelliklerinin iş tatmini konusunda önemli bir unsur olduğu
belirtilmektedir. İş tatmini konusunda, iş özellikleri ile birlikte kişilik
özelliklerinin de önemli bir unsur olduğu, dolayısıyla bu hususun da dikkate
alınması gerektiği değerlendirilmektedir. Bu kapsamda bu çalışmada, iş
özelliklerinden işin bağımsızlığa imkân vermesi boyutunun, iş tatmini
boyutlarından işin kendisinden tatmin boyutu üzerindeki etkisi ve gelişime
açıklık kişilik özelliğinin aracılık rolünün incelenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmada işin özellikleri kapsamında, “işin bağımsızlığa imkân vermesi”; iş
tatmini kapsamında, “işin kendisinden tatmin olma”; kişilik kapsamında,
“gelişime açık olma” alt boyutları ele alınmıştır. Veriler savunma sanayiinde
hizmet sunan özel sektörde çalışan 622 kişiden anket tekniği ile toplanmış ve
bunların analizleri yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; kişiliğin gelişime
açık olma boyutunun, iş özelliklerinin iş tatminini yordamasında aracılık rolü
olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş Özellikleri, İş Tatmini, Kişilik, Gelişime Açıklık

The Mediation Role of The Development of Personality Trait in The Effect of Job Independence on Satisfaction in The Work Itself: An Application in The Private Sector

Öz

It
is argued in the literature that the job characteristics is an important factor
for job satisfaction which gives positive results for the organization. It has
been stated that personality traits has been an important
factor for job satisfaction as well as job characteristics then should be
taken into consideration for job satisfaction. In this context, in this study,
the role of personality traits in the effect of job characteristics on job
satisfaction was examined. Within the scope of the study, within the scope of
the job characteristics, "the work that allows independence"; within
the context of job satisfaction, "satisfaction of the job itself";
within the scope of the personality traits, "openness to development"
were taken into consideration as the sub-dimensions. The data were collected
via the surveys from 622 employees in the private sector, providing services in
the defense industry. According to findings; openness to development plays the
mediator role on the effect of the job characteristics on the job satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Job Characteristics, Job Satisfaction, Personality, Openness to Development

Kaynakça

• Kaynakça
• Makaleler
• Aşan, Ö. (2000). İş Özellikleri Modelinde Kritik Psikolojik Hallerin Aracılık RolününTest Edilmesine Yönelik Ampirik Bir Çalışma. Amme İdaresi Dergisi, 33(2), 103-119. Baron, R.M. ve Kenny, D.A. (1986). The Moderator Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182. Bayrak Kök, S. (2006). İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 291-317. Bilgiç, R. (2008). İş Özellikleri Kuramı: Geniş Kapsamlı Gözden Geçirme. Türk Psikoloji Yazıları, 11(22), 66-77. Çakıcı, A., Özkan, C. ve Akyüz, B.H. (2013). İş Yükü Yoğunluğunun, İş ve Yaşam Doyumuna Etkisi Üzerine Otomotiv İşletmelerinde Bir Araştırma. Çağ University Journal of Social Sciences, 10(2), 1-27. Çevik, N.K., ve Korkmaz, O. (2014). Türkiye’de Yaşam Doyumu ve İş Doyumu Arasındaki İlişkinin İki Değişkenli Sıralı Probit Model Analizi, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 126-145. Ergin, C. (1997). Bir İş Doyumu Ölçümü Olarak İş Betimlemesi Ölçeği: Uyarlama, Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 12(39), 25-36. Gordon, V. (2011). Exploring the job Satisfaction of Municipal Clerks. Review of Public Personnel Administration, 31(2), 190-208. Gökdeniz, İ., Medan E., (2016). Meslek Seçimi İle İş Tatmini İlişkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2), 111-121. Ishfaq A.,Usman, A. ve Rana, S.L. (2011). Jobs Satisfaction Mediates Relationship Between Facets of Job and Citizenship Behavior: A Study of Female Employees of Banking Sector of Pakistan. Information Management and Business Review, 3(4), 228-234. Kaşlı, M. (2007). İş Özellikleri Modelinin Otel İşletmelerinde Uygulanabilirliğine Yönelik Bir Araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(2), 159-174. Koys, D.J. (2001). The Effects of Employee Satisfaction, Organizational Citizenship Behavior, and Turnover on Organizational Effectiveness: A Unit-level, Longitudinal Study. Personal Psychology, 54(1), 101-114. LePine, J.A., Erez, A. ve Johnson, D.E. (2002). The Nature and Dimensionality of Organizational Citizenship Behavior: A Critical Review and Meta-Analysis. Journal of Applied Psychology, 87(1), 52-65. Mert, İ.S. (2011). İş Tatmini Alt Boyutlarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Yöneticiler Üzerine Bir Araştırma. KHO Bilim Dergisi, 117-143. Morgeson, F.P., Klinger, K.D., Hemingway M.A., (2005). The Importance of Job Autonomy, Cognitive Ability, and Job-Related Skill for Predicting Role Breadth and Job Performance. Journal of Applied Psychology, 90(2), 399-406. Nicholson, N. (2010). The Design of Work-An Evolutionary Perspective. Journal of Organizational Behavior, 31, 423-424. Oshagbemı, T. (2000). Satisfaction with Co-Workers’ Behaviour, Employee Relations, 22(1), 88-106. Pekdemir, I., Koçoğlu, M., Gürka, G.Ç., (2014). Özerklik ve Ödüllendirme Algılarının Çalışan Performansı Üzerindeki Etkisinde Çalışanın İnovasyona Yönelik Davranışının Aracılık Rolüne Yönelik Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 43(2), 332-350. Sevimli, F., İşcan Ö.F. (2005). Bireysel ve İş Ortamına Ait Etkenler Açısından İş Doyumu. Ege Akademik Bakış, 5(12), 55-64. Shalley, C.E., Gilson, L.L. ve Blum, T.C. (2000). Matching Creativity Requirements and the Work Environment: Effects on Satisfaction and Intentions to Leave. Academy of Management Journal, 43(2), 215-223. Toker, B. (2007). Demografik Değişkenlerin İş Tatminine Etkileri: İzmir’deki Beş ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1), 92-107. Tuzcu, A. (2016). Ankara Üniversitesi Tömer’de Çalışan Akademik ve İdari Personelin İş Tatmin Düzeyinin ve İş Tatminine Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi. AÜ SBF Dergisi, 71(1), 161-197. Utaş, T., Çinko, L., Işıl, G. (2017). Hibrit İş Özellikleri Kuramı Çerçevesinde İş Motivasyonu ve Üretim. Social Science Research Journal, 6(1), 1-21. Yaşin, T., (2016). Kişilik Özellikleri Ve Psikolojik Sermayenin Psikolojik İyi Oluş, Akış Deneyimi, İş Tatmini ve Çalışan Performansına Etkileri. (Doktora Tezi). Başkent Üniversitesi SBE, Ankara. Yiğit, R., Dilmaç, B. ve Deniz, M.E. (2011). İş ve Yaşam Doyumu: Konya Emniyet Müdürlüğü Alan Araştırması. Polis Bilimleri Dergisi, 13(3), 1-18. Weiss, H.M. (2002). Deconstructing Job Satisfaction: Separating Evaluations, Beliefs and Affective Experiences. Human Resource Management Review, 12, 173–194.
• Kitaplar
• Baysal, A.C. ve Tekarslan, E. (2004). Davranış Bilimleri, Genişletilmiş 4. Basım, İstanbul: Avcıol Basım Yayın. Gannon, M.J. (1979). Organizational Behavior: A Managerial and Organizational Perspective, Little, Brown and Company, Boston, Toronto. George, J.M. ve Jones, G.R. (2012). Understanding and Managing Organizational Behavior, Pearson, USA. Greenberg, J., Baron, R.A. (2000). Behavior in Organizations. Seventh Edition, Prentice Hall, New Jersey. Moore, T. (2009). İş: Hayatın Kalbi. (Çev.: Çağla Yılmaz), İstanbul: İKÜ Yayınları. Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2001). Örgütsel Davranış, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Rath, T. ve Harter, J. (2013). Wellbeing Esenlik, (Çev.: Çağla Yılmaz), İstanbul: İKÜ Yayınları. Robbins, S.P. ve Judge, T.A. (2012). Örgütsel Davranış. (Çev.Ed.: İnci Erdem), Ankara: Nobel Yayıncılık. Tutar, H. (2012). Sosyal Psikoloji, Ankara: Seçkin Yayıncılık. Tutar, H. (2014). Örgütsel Psikoloji, Ankara: Detay Yayınları. Zel, U. (2011). Kişilik ve Liderlik, 3.Basım, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Web Sitesi
• Goldberg, L.R. (1992). International Personality Item Pool, http://ipip.ori.org Erişim Tarihi: 12.03. 2015.