Sosyal Medya Ortamında Mahremiyet Sorunu: Facebook ve WhatsApp Platformları

Yıl 2021, Sayı: 7, 86 - 108, 16.12.2021

Hakan Yüksel

Öz

Küresel dünyada teknolojinin yaygınlaşmasıyla beraber kitle iletişim araçlarının hedef kitlesi konumunda olan bireyler giderek daha etkin konuma gelmiştir. İnternet mecrası ve bu bağlamda sosyal medya platformları ise bireyleri kullanıcı statüsüne taşımıştır ve interaktif süreç içerisinde paylaşım üreten bir birey profili oluşmuştur. Fakat bu etkileşim durumu aynı zamanda üretilen içeriklerin herkes tarafından görülebilmesine ortam hazırlamıştır. Dolayısıyla mahremiyet meselesi kişilerin kendi kararı bağlamında devreye girdiği gibi, kontrolleri dışında da gerçekleşebilmiştir. Netice olarak bu çalışma söz konusu mahremiyet meselesi üzerinde durmaktadır ve hem Facebook mecrasının hem de WhatsApp uygulamasının son yıllarda öne çıkan mahremiyet meselesini incelemektedir. Genel tarama modeliyle literatür kısmı inşa edilen çalışmada, Facebook ve Whatsapp'taki gizlilik ihlali süreçleri ise yaşanan hadiseler üzerinden değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mahremiyet, Sosyal Medya, Facebook, Whatsapp

Kaynakça

• Ankaralıgil, N. (2013). Medya ve İletişim Politikaları Güncel Tartışmalar Düzenlemeler. İzmir: Tibyan Yayıncılık.
• Arık, B., Arık, E. (2020). Facebook’un Dönüşen Mahremiyet Yaklaşımı: Gelecek Mahremiyettir. Intermedia International e-Journal, 7 (13), 447-461.
• Avcı, Ö. (2015). Dijital Yaşamın Dijital Özne(l)leri: Herkes ya da Hiç Kimse. Uşak Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (1), 254- 265.
• Aydın, B. (2013). Sosyal Medya Mecralarında Mahremiyet Anlayışının Dönüşümü. İletişim Fakültesi İletişim Çalışmaları Dergisi, (5), 131-146.
• Barbarosoğlu, F. (2016). Editörden. Nihayet Dergi, 2 (14), 1.
• Bauman, Z. (2011). Yaşam Sanatı. (Çev. Akın Sarı). İstanbul: Versus Yayınları.
• Bentham, J. (1995). The Panopticon Writings. Verso Books.
• Binark, M. (2005). Yeni Medya Çalışmaları. İstanbul: Dipnot.
• Bozkanat, E. (2013). Popüler Kültür Özneleri ve Mahremiyet. http://acikerisim.kirklareli.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.11857/110/6-10-2013.html.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim Tarihi: 02.06.2021.
• Budak, H. (2016). Yeni Çağ Yeni Medya ve Mahremiyetin Yeni Sınırları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Burgoon, J., (1982). Privacy and Communication. Communication Yearbook, (6), 206-249.
• Çalışır, G. (2015). Kişilerarası İletişimde Kullanılan Bir Araç Olarak Sosyal Medya: Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma. Nwsa-Humanities, 10 (3), 115-144.
• Çakır, S. (2011). Web Siteleri ve İkna. İstanbul: Tablet.
• Çelik, F. (2017). Gözetleniyoruz. https://www.yenicaggazetesi.com.tr/yazi-arsivi-395242h.htm Erişim Tarihi: 01.06.2021.
• Çoban, B. (2019). Sosyal Medya Kullanımı ile Değişen Mahremiyet Algısı: Youtube Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Sanatları Anabilim Dalı.
• Dedeoğlu, G. (2004). Gözetleme, Mahremiyet ve İnsan Onuru. Yimg.
• Dijilopedi (2021). Sosyal Medya İstatistikleri. https://dijilopedi.com/2021-dunya-internet-sosyal-medya-ve-mobil-kullanim-istatistikleri/ Erişim Tarihi: 03.06.2021
• Dikeçligil, F., B. (2018). Mahremiyet Bağlamında Sosyal Medya ve Aile: Ailede Çözülme ve Sosyal Medya Etkisi. Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Foucault M. (1992). Hapishanenin Doğuşu. (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay). Ankara: İmge.
• Giddens, A. (2008). Ulus Devlet ve Şiddet. (Çev. Cumhur Atay). İstanbul: Kalkedon.
• Gücüyener, M. (2011). Panoptikonik Gözetimden Synoptisizme Gözetim Toplumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Günyol, A. (2021). Uzmanından Veri Hırsızlığının Ardından Facebook Şifrenizi Değiştirin Tavsiyesi. https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/uzmanindan-veri-hirsizliginin-ardindan-facebook-sifrenizi-degistirin-tavsiyesi/2198615 Erişim Tarihi: 04.06.2021.
• Hekimoğlu, H. (2019). Sosyal Ağlarda Mahremiyetin Dönüşümü: Instagram Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı.
• Hürriyet, (2015). Facebook ve Google'a 'Mahremiyet' Eleştirisi. hurriyet.com.tr/teknoloji/facebook-ve-googlea-mahremiyet-elestirisi-29190200 Erişim Tarihi: 01.06.2021.
• İzgi, C. (2009). Etik Açıdan Yaşlı Mahremiyeti: Huzurevi Örneğinde Hizmet Alanlar ve Verenler Açısından Bir Değerlendirme. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Deontoloji Anabilim Dalı.
• Jarvis, J. (2011). E-Sosyal Toplum. (Çev. Çağlar Kök) İstanbul: MediaCat.
• Karabıyık, S. (2021). Mahremiyetin Sonu mu? https://www.gzt.com/nihayet/mahremiyetin-sonu-mu-3566669 Erişim Tarihi: 01.06.2021.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kaya, A. (2017). Sosyal Paylaşım Ağlarının Kişilerarası İletişim Sürecine Etkisi Bağlamında Facebook. Çizgi.
• Kobal, G. (2021). Facebook Verileri Çalındı! hurriyet.com.tr/gundem/milyonlarca-kullanicinin-verileri-sizdirildi-oltalama saldirilarinda kullanilabilir-41781470 Erişim Tarihi: 03.06.2021.
• Lyon, D. (2006). Gözetlenen Toplum Günlük Hayatı Kontrol Etmek. İstanbul: Kalkedon.
• Marx G., T. (2002). What’s New About the New Surveillance? Surveillance Society, 1 (1), 9-29.
• NTV (2021). Whatsapp Gizlilik Sözleşmesi Nedir? https://www.ntv.com.tr/teknoloji/whatsapp-gizlilik-sozlesmesi-nedir-whatsapp-gizlilik-sozlesmesi-hangi-maddeleri-iceriyor,nTF6eUVSxEaiSuZqaI7ZwQ Erişim Tarihi: 29.05.2021.
• Övür, A. (2009). Facebook ve Simülasyon Evreni. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Poster, M. (1984). Foucault, Marxism and History. Polity Press.
• Quinn, M., Mitchell, D. (2018). Facebook’a Mahremiyeti Daha Sıkı Koru Çağrıları. amerikaninsesi.com/a/facebooka-mahremiyeti-korumada-daha-fazlasini-yapmacagrilari/4329288.html Erişim Tarihi: 26.05.2021.
• Ritzeri G. (2011). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek. (Çev. Şen Süer Kaya). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Seçil, U. (2018). Mahremiyet Olgusu ve Sosyal Medyada Mahremiyetin Serüveni. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (59), 1193-1204.
• Semitsu, J. (2011). From Facebook to Mug Shot: How to Dearth of Social Networking Privacy Rights Revolutionized Online Goverment Surveillance. Pace Law Review Winter, (31), 290-381.
• Sepetçi, N. (2017). Sosyal Medyada Mahremiyet Algısının Çöküşü: Instagram Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı.
• Smith, C. (2017). Amazing WhatsApp Statistics and Facts. https://expandedramblings. com/index.php/whatsapp-statistics/ Erişim Tarihi: 29.05.2021.
• Solove, D. (2008). Understanding Privacy. Harvard University Press.
• Tavani, H. T. (2007). Philosophical Theories of Privacy: Implications for an Adequate Online Privacy Policy. Metaphilosophy, 38 (1).
• Trottier, D. (2012). Policing Social Media. Canadian Review.
• Turan, Y. (2015). İletişim Araçlarının Mahremiyet Algılarını Şekillendirmedeki Rolü. Ordu İlahiyat Vakfı.
• Uçar, F. (2015). Facebook'ta Benlik Sunumu ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 9 (1), 312-338.
• Uzun, K., Uluçay, D. M. (2007). İş Ortamında Whatsapp Kullanımı ve Kesintiye Uğrama. Selçuk İletişim, 10 (1), 216-231.
• Yüce, M. (2021). Gözetim Çağında Whatsapp Gizlilik Sözleşmesi Küçük Bir Ayrıntı https://www.gazeteduvar.com.tr/prof-kalaycioglu-gozetim-caginda-whatsapp-gizlilik-sozlesmesi-kucuk-bir-ayrinti-haber-1511251 Erişim Tarihi: 03.06.2021.
• Yüksel, M. (2003). Mahremiyet Hakkı ve Sosyo-Tarihsel Gelisimi. AÜSBF Dergisi, 58 (1), 181-213.