Örgütsel Açıdan Kaynak Bağımlılığı Kuramı Perspektifinde Stratejik Halkla İlişkiler Üzerine Teorik Bir İnceleme

Yıl 2024, Sayı: 12, 201 - 218, 27.06.2024

İsmail Karakulle

https://doi.org/10.56676/kiad.1437461

Öz

Günümüz rekabet koşulları örgütleri stratejik bir bakış açısıyla faaliyetlerini yürütmeye yöneltmektedir. Özellikle örgüt çevresinde meydana gelen değişim ve gelişim örgütlerin yönetim yapılarından uygulamalarına kadar birçok alanda sahip olduğu kaynakları etkili bir biçimde kullanmalarına olanak tanımaktadır. Stratejik halkla ilişkiler örgütlerin çevreleriyle olan ilişkilerinde örgüte önemli bir katkı sağlamaktadır. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak örgütlerin çevreleriyle olan etkileşim süreci geçmişle kıyaslandığında günümüzde daha hızlı ve kısa süre içerisinde gerçekleşmektedir. Bu durum örgütlerin karar alma süreçlerinde, çevresel beklenti ve tepkilere daha stratejik davranmaları ve çevrenin beklentilerini etkili bir iletişim süreciyle karşılamaları gerekliliğini ortaya koymaktadır. Stratejik halkla ilişkiler bu sürecin örgüt lehine oluşacak biçimde yürütülmesinde örgütlere yönetsel ve stratejik olarak etkili bir işlev sağlamaktadır. Kaynak bağımlılığı kuramı örgütün çevreleriyle olan ilişkilerinde kuramsal bir yaklaşım sunmaktadır. Çalışmanın amacı alan yazında sınırlı olan stratejik halkla ilişkilerin kaynak bağımlılığı kuramı perspektifinde nasıl ve ne şekilde kullanıldığını açıklamaya çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

kaynak bağımlılığı kuramı, stratejik halkla ilişkiler, örgüt kuramları, stratejik yönetim

A Theoretical Analysis of Strategic Public Relations from the Perspective of Organizational Resource Dependence Theory

Öz

Today's competitive conditions require organizations to carry out their activities with a strategic perspective. Especially changes and evolution in organizational environments enable organizations to utilize their resources powerfully in many areas, from management structures to practices. Strategic public relations contributes significantly to an organization's relationships with its environment. Depending on technological developments, the process of interaction of organizations with their environment takes place faster and in a shorter time compared to the past. This situation highlights the need for organizations to act more strategically in response to the expectations and reactions of the environment in their decision-making processes and to effectively meet the expectations of the environment through a communication process. Strategic public relations provides organizations with an effective function in managing the process in a way that is both administratively and strategically beneficial to the organization. Resource dependence theory offers a theoretical approach to the interactions of organizations with their environment. The study aims to explain how strategic public relations, which is limited in the literature, is used from the perspective of resource dependency theory.

Anahtar Kelimeler

resource dependence theory, strategic public relations, organizational theories, strategic management

Kaynakça

• Ağlargöz, O. (2012). Stratejik yönetim ve halkla ilişkiler yönetimi. N. Toköz içinde, Halkla İlişkiler Yönetimi (s. 25-56). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Bourgeois, L. J. (1980). Strategy and environment: A conceptual integration. The Academy of Management Review, 5(1), 25-39. doi:https://doi.org/10.2307/257802
• Bozağaç, F., & Aktaş, M. (2018). Örgüt kuramları ve değişim (Theories of organization and change). Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 37-68.
• Casciaro, T., & Piskorski, M. (2005). Power imbalance, mutual dependence, and constraint absorption: A closer look at resource dependence theory. Administrative Science Quarterly, 50(2), 167-199. http://www.jstor.org/stable/30037190 adresinden alındı
• Cole, G. A., & Kelly, P. (2011). Management theory and practice. Boston: South-Western Cengage Learning.
• Çakır, A. (2023). Haber ajanslarının oluşumu ve Osmanlı devleti'ne girişine dair tarihsel bir okuma. E. Güven, & İ. Kılınç içinde, Yeni çağda dönüşen gazetecilik: Gazetecilikte yeni yaklaşımlar (s. 169-184). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Çakır, A., & Aslantürk, G. (2024). Mobil gazetecilik – hiper-yerel gazetecilik temelinde"son dakika hesapları": Instagram hesaplarının editoryal süreçleri üzerine bir deneme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder), 12(1), 230-264.
• Çamdereli, M. (2011). Halkla ilişkilerde sosyal sorumluluk ve etik. A. Bilal içinde, Halkla İlişkiler (s. 1-18). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Davis, G., & Cobb, J. (2010). Resource dependence theory: Past and future. C. B. Schnoonhoven, & F. Dobbin içinde, Stanford's Organization Theory Renaissance, 1970-2000 (s. 21-42). Bingley; UK: Emerald. doi:https://doi.org/10.1108/S0733-558X(2010)0000028006
• Dess, G. G., & Beard, D. (1984). Dimensions of organizational task environments. Administrative Science Quarterly, 29(1), 52-73. doi:https://doi.org/10.2307/2393080
• Dill, W. R. (1958). Environment as an influence on managerial autonomy. Administrative Science Quarterly,, 2(4), 409-443. doi:https://doi.org/10.2307/2390794
• Durna, U. (2016). Çevresel belirsizliğin kaynak bağımlılığı üzerine etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. ( Yayımlanmamış Doktora Tezi) Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fontaine, M. (2013). Corporate social responsibility and sustainability: The new bottom line? International Journal of Business and Social Science, 4(4), 110-119.
• Frishammar, J. (2006). Organizational environment revisited: A conceptual review and Integration. International Studies of Management & Organization, 36(3), 22-49. http://www.jstor.org/stable/40397669 adresinden alındı
• Göksel, A. B. (2021). Stratejik halkla illişkiler yönetimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Haklı, Z., & Tunca, M. (2022). Stratejik halkla ilişkiler yönetiminde birliktelik kuralları analizi örneğinde veri madenciliğinin kullanımı. Süleyman Demirel Üniversitesi İfade Dergisi, 4(2), 64-82.
• Hatch, M. J., & Cunliffe, A. (2013). Organization theory: Modern, symbolic and postmodern perspective ( Third Edition). Oxford: Oxford University Press.
• Johnson, B. L. (1995). Resource dependence theory: A political economy model of organizations. Salt Lake City, USA: University of Utab, Educational Resource.
• Karaman, D. (2019). Çevresel belirsizliğin kaynak kağımlılığına etkisi: Konaklama işletmelerinde bir araştırma. International Journal of Academic Value Studies, 5(1), 25-45. doi:http://dx.doi.org/10.23929/javs.855
• Kazancı, M. (2021). Kamuda ve özel kesimde halkla ilişkiler. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Koçyiğit, A., & Koçyiğit, M. (2023). Dijital çağda sosyal medyada dezenformasyonla mücadele. A. B. Darı içinde, Dijital Çağda Medya Araştırmaları (s. 177-207). Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları.
• Koçyiğit, M., & Küçükcivil, B. (2021). Dijital halkla ilişkiler ve kriz yönetimi: Pandemi sürecinde sağlık bakanlığı üzerine bir inceleme. M. N. Özüpek, E. Aktan, & M. Koçyiğit içinde, Dijital Halkla İlişkiler Uygulamaları: Örnek Olaylar (s. 139-170). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Kotter, J. P. (1979). Managing external dependence. The Academy of Management Review, 4(1), 87-92. doi:https://doi.org/10.2307/257406
• Küçüksaraç, B. (2015). Örgütsel ve toplumsal değişim perspektifinde stratejik halkla ilişkiler yönetiminde yaratıcılık ve yenilik sorunu: Kuramsal ve pratik açıdan bir analiz. (Yayımlanmamış doktora tezi) Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Meydan, C. H. (2020). Kaynak bağımlılığı kuramı. H. Sözen, & H. Basım içinde, Örgüt kuramları (s. 179-204). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Ocasio, W. (2002). Organizational power and dependence. J. A. Baum içinde, The blackwell companion to organizations (s. 363-385). Oxford: Wiley-Blackwell.
• Parlak, B. (2016). Yönetim bilimi ve çağdaş yönetim teknikleri. İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Pfeffer, J., & Salancik, G. (2003). The external control of organizations: A resource dependence perspective. Stanford, California: Stanford University Press.
• Pfeffer, P. (1992). Politics and influence in organizations. Massachusetts: Harvard Business School Press.
• Sabuncuoğlu, Z. (2013). İşletmelerde halkla ilişkiler. Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
• Sharifian, M., Shahrasbi, N., & Rohani, M. (2018). “Big fish” or “small fish”: How institutional theory and resource dependence theory explain institutional change in organizational field. Journal of Marketing and Strategic Management (JMSM), 12, 54-67.
• Singh, P. J., Power, D., & Sum, C. (2011). A resource dependence theory perspective of ISO 9000 in managing organizational environment. Journal of Operations Management, 29, 49-64. doi:https://doi.org/10.1016/j.jom.2010.04.002
• Steyn, B. (2007). Contribution of public relations to organizational strategy formulation. R. L. Toth içinde, The future of excellence in public relations and communication management: Challenges for the next generation (s. 158-166). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Steyn, B. (2011). Değişen iş ve halkla ilişkiler paradigmaları. Ç. K. Şatır içinde, Halkla ilişkilerden stratejik halkla ilişkiler'e (s. 1-31). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Sümer, F. E. (2011). Örgüt-Ortam İlişkisi bağlamında stratejik halkla ilişkiler. Ç. K. Şatır içinde, Halkla ilişkiler’den stratejik halkla ilişkiler’e (s. 61-83). Ankara: Nobel Akademik.
• Şahin, Ç. (2015). Kurumsal itibar yönetimi. S. Uğurlu içinde, Günümüzde ve gelecekte stratejik halkla ilişkiler yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Şatır, Ç. K. (2011). Sosyal (Enterprise) düzey bir stratejinin gerekçeleri ve halkla ilişkilerin stratejik halkla ilişkilere dönüşümü. Ç. K. Şatır içinde, Halkla İlişkiler’den Stratejik Halkla İlişkiler’e (s. 37-59). Ankara: Nobel Akademik.
• Tengilimoğlu, D., & Öztürk, Y. (2016). İşletmelerde halkla ilişkiler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Thompson, J. A. ( 1967). Organization in action. New York: McGraw-Hill.
• Türkal, İ., & Geçikli, F. (2018). 2012-2017 Yılları arasında yabancı kaynaklı makalelerde stratejik halkla ilişkiler yönetimi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(24), 283-307.
• Türkal, İ., & Taşcıoğlu, R. (2018). Türkiye'de halkla ilişkilerin stratejik rolü: İnsan kaynakları sitelerindeki iş ilanları üzerine bir inceleme. Atatürk İletişim Dergisi(15), 37-58. doi:https://doi.org/10.32952/atauniiletisim.466927
• Ulrich, D., & Barney, J. (1984). Perspectives in Organizations: Resource Dependence, Efficiency, and Population. he Academy of Management Review, 9(3), 471-481.
• Uludağ, A. (2008). Halkla ilişkilerde stratejik süreç. A. Kalender, & M. Fidan içinde, Halkla ilişkiler (s. 79-120). Konya: Tablet Yayınları.
• Ural, E. G. (2002). İtibar yönetimi değer yaratan bir halkla ilişkiler çalışması olarak itibar yönetimi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, 1(2), 83-93. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ticaretfbd/issue/21342/228944 adresinden alındı
• Ural, E. G. (2006). Stratejik halkla ilişkiler uygulamaları. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Uzunoğlu, E., & Öksüz, B. (2008). Kurumsal itibar riski yönetimi: Halkla ilişkilerin rolü. Selçuk İletişim, 5(3), 111-123.
• Ülgen, H., & Mirze, S. (2010). İşletmelerde stratejik yönetim. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Üsdiken, B. (2007). Çevresel baskı ve talepler karşısında örgütler: Kaynak bağımlılığı yaklaşımı. A. S. Sargut, & Ş. Özen içinde, Örgüt Kuramları (s. 77-132). İstanbul: İmge Kitabevi.
• Yıldırım, A. (2018). Örgütsel değişimin yönetilmesi bağlamında "çevre - uyum ilişkisi." Yeni kurumsal kuram ile kaynak bağımlılığı kuramları arasında karşılaştırmalı bir analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi(44), 89-102. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sufesosbil/issue/39035/418921 adresinden alındı
• Yıldırmaz, A. (2020). Stratejik halkla ilişkiler uygulamalarının çevre odaklı toplumsal hareketler bağlamında analitik hiyerarşi süreci (AHS) ve bulanık topsis yöntemleri kullanılarak incelenmesi. ( Yayımlanmamış Doktora Tezi) Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zengin, M. (2023). Kaynak bağımlılığının örgütlerde rekabet avantajı üzerine etkisi: Kavramsal bir inceleme. Süleman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(40), 1472-1491.