Tefsirde Bir Müşkil Olarak Allah’ın Zafer Vaadine Rağmen Peygamberlerin Öldürülmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 86 - 105, 25.06.2023

Erkan Çakır

https://doi.org/10.5281/zenodo.8033286

Öz

Kur’an’ın birçok âyetinde Allah’ın peygamberlerini düşmanları karşısında koruyacağı, onları ve inananları başarıya ulaştıracağı bildirilmektedir. Yine birçok kıssada da bunun örnekleri verilmektedir. Hatta bazı peygamberlerin mucizevî kurtuluşları, inkârcıların helak edilmeleri bu vaadin geçmiş uygulamaları olarak gösterilmektedir. Buna rağmen bazı Kur’an âyetlerinde de peygamberlerin öldürüldükleri söylenmektedir. Bu ise bir çelişki görünümü oluşturmaktadır. Peygamberlerini koruyup muzaffer kılacağını vaat eden Allah, bazı peygamberlerini ölümden neden kurtarmamıştır? Bunun yanında bazı peygamberlerin inkârcı halkları karşısında başarılı oldukları da tartışmaya açıktır. Bu konu günümüz açısından da önemlidir. Son birkaç yüzyıl İslam coğrafyasında yaşanan siyasi ve sosyal sıkıntılar, işgal, baskı, tehcir ve öldürülmeler göz önüne alındığında Allah’ın Kur’an’da vaat ettiği zafer etrafında bazı sorular oluşmaktadır. Bu sorular Kelam ve Din Felsefesinin de cevap vermeye çalıştığı problemler arasındadır. Bu çalışmada konu tefsir ilmi çerçevesinde ele alınacaktır. Sahabe ve tâbiînden başlayarak konunun gündeme geldiği görülmektedir. Ayrıca gayr-i müslimlerin de ilgili âyetlere eleştiri yönelttiği anlaşılmaktadır. Müfessirler konuyu birkaç açıdan ele alıp çözümlemeye çalışmıştır. Bu çözümlerin bir kısmının sahabe ve tâbiînden gelen rivâyetlere dayandığı görülmektedir. Konunun farklı bileşenleriyle ilgili tahsis ve te’vîl uygulamaları yanında peygamberlerin öldürülmesinin ve mü’minlerin zaman zaman mağlup olmasının ne gibi bir hikmetinin olabileceğinden bahsedilmiştir. Bu çalışmada müfessirlerin ilgili âyetlere dair yorumları müşkilü’l-Kur’an açısından ele alınıp sınıflandırılmıştır. Çözümlemeler değerlendirilmiş varsa zayıf yönleri ifade edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Peygamber Katli, Allah’ın vaadi, Müşkil, Tahsis, Te’vîl

Teşekkür

sunacağınız imkan ve çalışmalar için teşekkürlerimi bildiririm

The Killing of the Prophets Despite the Victory Promise of Allah As a Contradiction in Tafsir

Öz

In many verses of the Qur'an, it is stated that Allah will protect his prophets against their enemies and make them and believers successful. The examples of this are also given in many stories. Even the miraculous salvation of some prophets and the destruction of unbelievers are shown as past practices of this promise. However, in some verses of the Qur'an, it is said that the prophets were killed and this causes a contradiction. Why didn't Allah, who promised to protect and make his prophets victorious, save some of his prophets from death? In addition, it is debateable some prophets were successful against their unbelieving people. This issue is also important for today. Considering the political and social troubles, occupation, oppression, deportations and killings lived in the Islamic geography in the last few centuries, some questions emerge around the victory promised by Allah in the Qur'an. These questions are also among the problems which Kalâm and Philosophy of Religion try to answer. In this study, the subject will be examined within the framework of tafsir. It is clear that it has become a current issue starting from the Sahabahs and the Tabi'un. Moreover, it is understood that non-Muslims also criticized the relevant verses. Mufassirs have dealt with the issue from several aspects and tried to solve it. It is seen that some of these solutions are based on the narrations from the Sahabahs and Tabi'un. In addition to the allocation and ta'wil practices related to the different parts of the subject, it has been mentioned what kind of wisdom there may be in the killing of the prophets and the defeat of the believers from time to time. In this study, the interpretations of the mufassirs on the related verses have been examined and classified in terms of the Mushkil -Qur'an. The solutions were evaluated and their weakness points, if any, were tried to be expressed.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, The Killing of Prophet, The Promise of Allah, Mushkil, Allocation, Tawil

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Müsnedü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel, thk. Şuayb el-Arnaut v.d. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Âlûsî, Şihâbuddin Mahmud, Rûhu’l-Me‘ânî fî Tefsiri’l-Kur’âni’l-Azim ve’s-Seb‘i’l-Mesânî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabiyye, ts.
• Aydın, Mahmut, “Yahyâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/232-234. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Aydın, Mahmut, “Zekeriyyâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/210-211. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Brinner, William M., “İslam ve Yahudi Geleneklerinde Peygamberler ve Peygamberlik”, çev. Salih İnci, Rumeli İslâm Araştırmaları Dergisi, 1/2 (Sonbahar 2018): 147-176.
• Dağdeviren, Alican - Erkan Çakır, “Mâturîdî’ye Göre Kurân-ı Kerim’de İşkâl Sebepleri”, Dinî Araştırmalar Dergisi, 19/50 (2016): 33-57.
• Ebû Dâvûd es-Sicistânî, es-Sünenu Ebî Dâvûd, thk. Şuayb el-Arnaut v.d, Beyrut: Dâru Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• Ebû Hayyân, Muhammed Yûsuf el-Endelusî, el-Bahru’l-Muhît, thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd ve Ali Muhammed Mi‘ved, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, sad. İsmail Karaçam v.dğr. İstanbul: Azim Dağıtım, 1992.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyya Yahyâ b. Ziyad, Me‘âni’l-Kur’ân, Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 3. Basım, 1983.
• Harman, Ömer Faruk, “Yahudilik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/201-207. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Harman, Ömer Faruk, “Buhtunnasr”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/380-381. İstanbul: TDV Yayınları,1992.
• Harman, Ömer Faruk, “Kudüs”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/323-327. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Hatîb eş-Şirbînî, Muhamed Ahmed, es-Sirâcü’l-Münîr fî İâneti alâ Ma‘rifeti Ba‘di Meânî Kelâmi Rabbina’l-Hakîmi’l-Habîr, Kahire: Matbaatü Bûlâk el-Emîriyye, 1285.
• İbn Abdisselam, İzzeddin, Tefsiru’l-Kur’an, thk. Dr. Abdullah b. İbrahim b. Abdullah el-Vehbî, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1996.
• İbn Atıyye, Ebu Muhammed Abdulhak, el-Muharreru’l-Vecîz fî Tefsiri’l-Kitabi’l-Azîz, thk. Abdusselam Abduşşâfî Muhammed, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• İbn Ebû Hâtim, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, thk. Ahmed Abdullah el-Ammari ez-Zehrani, Demmâm: Daru İbnu’l-Cevzi, 1439.
• İbn Ebî Zemenîn, Ebu Abdullah Muhammed b. Abdullah, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, thk. Ebu Abdullah Huseyn b. Ukkâşe ve Muhammed b. Mustafa el-Kenz, Kahire: el-Fârûk el-Hadîsiyye, 2002.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sâmî b. Muhammed es-Selâme, Riyâd: Dâru Taybe, 2. Basım, 1999.
• Kâdî Abdulcebbâr, Kâdı’l-Kudât ‘İmâduddin Ebi’l-Hasen, Tenzîhu’l-Kur’ân ani’l-Metâin, Beyrut: Dâru’n-Nahdati’l-Hadise, ts.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed el-Ensârî, el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur’ân, tashih: Hişam Semir el-Buhârî, Riyad: Dâru Âlemi’l- Kütüb, 2003.
• Kutsal Kitap, İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, Eylül 2015.
• Mukâtil b. Süleyman, Tefsiru Mukâtil, thk. Abdullah Mahmud Şehhâte, Beyrut: Müessesetu’t-Tarihi’l-Arabî, 2002.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, Thk. Bekir Topaloğlu v.dğr. İstanbul: Mizan yayınevi, 2005.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb el-Basrî, en-Nüketü ve’l-‘Uyûn Tefsîru’l-Mâverdî, Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-İlmiyye, ts.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu’l-Ğayb(et-Tefsîru’l-Kebîr), Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Suyûtî, Celaluddin, el-İtkan fi Ulumi’l-Kur’ân, thk. Said el-Menduh, (Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1996.
• Taberî, Ebû Ca‘fer b. Cerîr, Câmi‘u’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî, Dâru Hicr, ts.
• Taberî, Ebû Ca‘fer b. Cerîr, Târîhü’t-Taberî Târîhü’r-Rusül ve’l-Mulûk, Beyrut: Dâru’t-Turâs, 2. Basım, 1387.
• Tabersî, Ebû Ali el-Fadl el-Hasen, Mecme‘u’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, thk. Hâşim er-Rasûlî ve Fadlullah el-Yezdî et-Tabatabâî, Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2. Basım, 1988.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasan, et-Tibyân fî Tefsiri’l-Kur’ân, Beyrut: Dâru İhyai Turasi’l-Arabî, ts.
• Yahyâ b. Sellâm, Tefsîri Yahyâ b. Sellâm, thk. Dr Hind Şelebî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Yerinde, Adem, “Müşkilü’l-Kur’ân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/164-167. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Zemahşerî, Cârulllah Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1994.
• Zerkeşî, Bedruddin, el-Burhân fi Ulûmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Kahire: Mektebetü Dâri’t-Turâs, 3. Basım, 1984.