Basic Sufficiency at The Faculty of Theology in The Assessment and Evaluatıon of The Qurʾan Reading Course

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 123 - 153, 25.06.2023

Hasan Hüseyin Havuz

https://doi.org/10.5281/zenodo.8034607

Öz

Reading the Qurʾan correctly is the most basic task for teacher candidates who will work in this field. Gaining basic sufficiencies in correct reading is the most basic criterion in assessment and evaluation. Targets and criteria should also be according to the attainable gains. Accordingly, basic sufficiencies must be determined in the Qurʾan Reading course in Theology faculties, which are responsible for gaining professional competence. It is a fundamental problem that these cannot be created concretely and scored accordingly. In this regard, either a high level is sought or a minimum level required to be gained under the current conditions cannot be achieved. This is due to the inability to establish concrete goals and objectives in the evaluation and the inability to score accordingly. In this context, in this article, the subject of which level of reading can be considered sufficient in line with the objectives and purposes determined at the level of faculties of theology/Islamic sciences, the importance of scoring tajweed knowledge and how it can be done, are discussed. It was stated that error-free reading at reading from the mushaf and memorization should be considered as a sufficiency and the lowest level of reading proficiency should be sought, as well as differ-ent assessments can be made in upper grades. In this regard, success and failure evaluations were evaluated through examples by going into detail. While doing this, professional experience, observation-based inference, the needs of the society and the im-portance of the professional situation were taken into consideration in line with the principles of measurement and evaluation; Evaluations were made within the frame-work of current conditions and opportunities in faculties of theology.

Anahtar Kelimeler

Qurʾan Reading Course, Reading from the mushaf- Memorization, Tajweed İnformation, Assessment – Evaluation, Basic Sufficiency

Kur’ân Okuma Dersinin Ölçme ve Değerlendirmesinde İlahiyat Fakültesi Düzeyindeki Temel Yeterlilikler

Öz

Kur’an’ı doğru okuma bu alanda görev yapacak öğretici adayları için en temel görevdir. Doğru okumada temel yeterliliklerin kazandırılması, ölçme ve değerlendirmede en temel kriterdir. Hedef ve kriterler de ulaşılabilecek kazanımlara göre olmalıdır. Buna göre meslekî yeterlilik kazandırma sorumluluğu olan İlahiyat fakültelerinde Kur’an Okuma dersinde temel yeterlilikler belirlenmek zorundadır. Bunların somut olarak oluşturulamaması ve buna göre puanlama yapılamaması temel bir problemdir. Dersin ölçme ve değerlendirilmesinde ya yüksek bir düzey aranmakta ya da mevcut şartlarda kazandırılması gereken yeterlilik düzeyi oluşturulamamaktadır. Bu çerçevede makalede yüzüne, ezber okumada ve tecvit bilgisi konusunda ilahiyat/İslami İlimler fakülteleri düzeyinde belirlenmiş hedef ve amaçlar doğrultusunda hangi seviyedeki okumaların yeterli kabul edilebileceği, tecvit bilgisinin puanlamasının önemi ve nasıl yapılabileceği, konusu ele alınmıştır. Zikredilen hususların mutlak ölçüler olmadığı gerçeğinden hareketle özellikle yüzüne ve ezber okumada hatasız okumanın baraj/yeterlilik kabul edilerek en alt derecede okuma yeterliliğin aranması gerektiği, bunun yanı sıra üst sınıflarda farklı değerlendirmeler yapılabileceği belirtilmiştir. Bu konuda detaya inilerek örnekler üzerinden başarı ve başarısızlık değerlendirmesi yapılmıştır. Bu yapılırken tamamen ölçme ve değerlendirme ilkeleri doğrultusunda meslekî tecrübe, gözleme dayalı çıkarım, alanın uzmanlarıyla görüşmeler, toplumun ihtiyaçları ve meslekî durumun önemi dikkate alınmış, ilahiyat fakültelerindeki mevcut şart ve imkânlar çerçevesinde değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur, Yüzüne-Ezber Okuma, Tecvit Bilgisi, Ölçme-Değerlendirme, Temel Yeterlilik

Kaynakça

• AKÜ, Afyon Kocatepe Üniversitesi. "İslami İlimler Fakültesi Ders İçerikleri". Erişim 07 Ekim 2022. https://islamiilimler.aku.edu.tr/ders-icerikleri-2/
• AKÜÖLEY, Afyon Kocatepe Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği. Resmi Gazete 29038 (27 Ağustos 2011). Erişim 5 Ekim 2022. https://ogrenci.aku.edu.tr/egitim-ogretim-sinav-yonetmenligi/
• Alemdar, Yusuf. “Teknik ve Estetik Açıdan Kur’ân Öğretme ve Okumaya Dair Bazı Gözlem ve Görüşler”. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2008), 213-252.
• Âl-i Nasr, Muhammed b. Musa. Kur’ân Tilavetinde Yaygın Hatalar. çev. Nihat Temel. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2021.
• Alimoğlu, Mustafa Kemal vd. "Sözlü Sınavlarda Güvenilirlik: Geleneksel ve Yapılandırılmış Sözlü Sınavların, Çoktan Seçmeli Sınavlardan Alınan Notlarla Gösterdiği Korelasyona Göre Karşılaştırılması", Tıp Eğitimi Dünyası 11 (Nisan 2013), 43-46.
• Aslan, Ömer. “Kur’ân Tilavetinde Tecvîd’in Gerekliliği ve Lahn (Okuyuş Hataları)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2003), 357-372.
• Ata, Mehmet Mahfuz. "Kur'ân Öğretim Yöntem ve Teknikleri Problem ve Çözüm Yolları". Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/30 (2013), 167-189.
• Baş, Erdoğan. Kur’ân Okuma-Okutma ve Anlama Üzerine. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2019.
• Bayraktar, Nazım. “Orta Okullarda Din Eğitimi”. Din Eğitimi. ed. Hasan Dam. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2019.
• Benli, Abdullah. “İlahiyat Fakültelerinde Yürütülen Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersleri için Bir Program Önerisi”. Bilimname : Düşünce Platformu 28 (Ocak 2015), 125-165.
• Biceğez, Yunus. Kur’ân Öğretiminde Temel İlkeler, Yöntem ve Teknikler. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• BUÜ, Bursa Uludağ Üniversitesi. "Bilgi Paketi, Ders Kataloğu". Erişim 07 Ekim 2022. http://bilgipaketi.uludag.edu.tr/Programlar/Detay/78?AyID=28
• Çakmak, Fatih. “Liselerde Din Eğitimi”. Din Eğitimi. ed. Hasan Dam. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2019.
• Çakmak, Fatih. Din Öğretiminde Hedefler. Bursa: Emin Yayınları, 2020.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’ân Okuma Esasları. İstanbul: Emin Yayınları, 43. Basım, 2017.
• Çollak, Fatih. “Kur’ân-ı Kerim Öğretim Teknikleri”. Etkili Din Öğretimi, İstanbul: Türkiye İlahiyat Tedrisatına Yardım Eden Dernekler Federasyonu, 3. Baskı, 2010.
• Dodurgalı, Abdurrahman. “Kur’ân-ı Kerim Okumayı Öğrenmede Bazı Tartırşmalar ve Öneriler”. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1998.
• Doğan, Recai - Ege Remziye. Din Eğitimi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Duman, M. Zeki. Kur’ân ve Müslümanlar. Ankara: Fecr Yayınevi, 2. Basım, 1997.
• Erbaş, Muammer. “Din Hizmetlerinde İcra Edilen Kur’ân Okumalarında Eksik Kalan ‘Kur’ân’ı Anlama Boyutu’ ve Bu Konuda Alınabilecek Bazı Pratik Tedbirler”. Ankara: DİB Yayınları, 2008.
• Fırat, Yavuz. “Kur’ân’ı Kerim’i Okuma, Ezberleme ve Anlamını Öğrenme Üzerine”. Bilimname : Düşünce Platformu 22/1 (Ocak 2012), 7-33.
• Göçer, Ali. "Türkçe Eğitiminde Ölçme ve Değerlendirmenin İşlevselliğine Etki Eden Önemli Bir Uygulama Tekniği Olarak Geribildirim Kullanımı". Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9/1 (Ocak 2019), 112-123.
• Gökdemir, Ahmet. “İlahiyat Fakültelerindeki Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersleri İçin Bazı Teklifler”. Türkiye’de Kur’ân ve Kıraat Eğitimi. 9-24. İstanbul: İlahiyat, 2021.
• Gökdemir, Ahmet. “Kur’ân Okuma ve Tecvid Derslerinde Karşılaşılan Problemler (Kırklareli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğtimi ve Öğretimi (Sorunlar-Çözümler-Yöntemler). İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• Hamîdüllah, Muhammed. İslam Peygamberi. çev. Salih Tuğ. Ankara: Yenişafak, 2003.
• Havuz, Hasan Hüseyin. Tafsilatlı Tecvid Hükümleri. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2018.
• Havuz, Hasan Hüseyin. Usûlî ve Ferşî İhtilaflar Açısından Âsım Kıraatı (Şu'be-Hafs Rivâyeti). Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Kaya, Davut. "Kur’ân-ı Kerim Öğretim Yöntemlerinin (Hafızlıkta ve Yüzünden Okumada) Geliştirilmesi". Etkili Din Öğretimi. 3.b. İstanbul: Türkiye İlahiyat Tedrisatına Yardım Eden Dernekler Federasyonu, 2010.
• Kaya, Remzi. Kur’ân-ı Kerim’de Eğitimci Olarak Hz. Peygamber. İstanbul: Yağmur Yayınları, 2019.
• Madazlı, Ahmet. Kur’ân Okuma Âdâbı. Kayseri: Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. “Din Öğretimi Genel Müdürlüğü İHL ve İHO Kur'an Dersi Öğretim Programı”. Erişim 10 Nisan2023. https://dogm.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/14
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. "Din Öğretimi Genel Müdürlüğü Orta Öğretim Kur'ân-ı Kerim Dersi Öğretim Programı". Erişim 10 Nisan2023. https://dogm.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/14
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. "Din Öğretimi Genel Müdürlüğü Genç Sadâ” Kur’ân-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması Usul ve Esasları". Erişim 05 Ekim 2022. https://dogm.meb.gov.tr › meb_iys_dosyalar
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. "Din Öğretimi Genel Müdürlüğü Haftalık Ders Çizelgeleri". Erişim 18 Şubat 2022. https://dogm.meb.gov.tr/www/haftalik-ders-cizelgeleri/icerik/11
• Öcal, Mustafa - Ay, Mehmet Emin. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi, 3. Basım, 1998.
• Önder, Halil İbrahim " Kur’ân-ı Kerim Eğitim ve Öğretiminde Lafız ve Mananın Yerine Dair Bazı Değerlendirme ve Tespitler", Theosophia 3 (2021), 166-186.
• Pehlivan, Sevda Yartaşı. "Yetişkinlere Yönelk Kurân Kurslarında Kurân-ı Kerîm Öretim Yöntemleri ve Okuma Problemleri (İstanbul/Kartal Örneği)". ed. Ahmet Gökdemir. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitim ve Öğretimi. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• Sarı, M. Ali. “Kur’ân-ı Kerim’i Güzel Okumak”. İslâm Medeniyeti Mecmuası (İslâm Medeniyeti) 3/28 (1973), 15-19.
• Sezer, Yasin – Bilgin, Hüseyin. "Sözlü Sınavların Yargısal Denetimi". TBB Dergisi 86 (2009), 168-187.
• Şahin Aynur, Hatice. “Hafızlık Eğitiminde Ezber Yapma ve Ezberi Koruma”. Çeşitli Yönleriyle Hafızlık Eğitimi. ed. Hatice Şahin Aynur. İstanbul: Dem Yayınları, 2021.
• Şenat, Fatma Asiye. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Anlayarak Kur’ân Okuma Durumları Üzerine Bir Çalışma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52/1 (2011), 143-164.
• Şenat, Fatma Asiye. "İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersinin İşlenişi ile İlgili Kanaatleri Üzerine Bir Araştırma". Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2016), 216-237.
• Şişginoğlu, Filiz. Çok Alanlı Sanat Eğitiminde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Taşpınar, Kadir. "Kur'ân'ı Kerim Okuma ve Tecvid Dersi Müfredatının Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkisine Dair Bir Değerlendirme (RTEÜ İlahiyat Fakültesi Örneği)". ed. Ahmet Gökdemir. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitim ve Öğretimi. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• Tetik, İbrahim. “Tecvidin Gerekliliği Sorunu: İbnü’l-Cezerî Öncesi ve Sonrası”. Uluslararası İbnü’l-Cezeri Sempozyumu. Ankara: DİB Yayınları, 2021.
• Turgut, M. Fuat - Baykul, Yaşar. Eğitimde Ölçe ve Değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
• Uz, Emin. Arap Kültüründe Bilginin İntikal Süreci. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2021.
• Ünlü, Demirhan. “Kur’ân-ı Kerim’i Tecvid Kaidelerine Riayet Ederek Okumak”. Diyanet İlmi Dergi 9/92-93 (1970), 14-20.
• Yılmaz, Nazif. “İmam Hatip Liselerinde Kur’ân-ı Kerim Öğretimi İçin Öneriler”. İmam Hatip Liselerin Meslek Dersleri Öğretimi Nasıl Olmalıdır? ed. Nazif Yılmaz - Hulusi Yiğit. İstanbul: Dem Yayınları, 2006.
• Yılmaz, Nazif. İmam Hatip Liselerinde Kur’ân-ı Kerim Öğretiminde Yeni Yöntemler ve Materyal Kullanımı. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Yılmaz, Nazif. “Kur’ân-ı Kerim Öğretiminde Lafız ve Mana Bütünlüğü”. Ulusal Din Görevlileri Sempozyumu. İstanbul: YECDER, 2014.
• Yılmaz, Nazif. “İmam Hatip Liselerinde Kur’ân-ı Kerim Öğretimi İçin Öneriler”. İmam Hatip Liselerin Meslek Dersleri Öğretimi Nasıl Olmalıdır?. ed. Nazif Yılmaz - Hulusi Yiğit. İstanbul: Dem Yayınları, 2006.