4-6 Yaş Kur’an Kurslarında Öğreticileri Etkileyen Unsurlar (Denizli Örneği)

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 259 - 282, 30.12.2021

Ali Öncü

https://doi.org/10.52637/kiid.991020

Cited By: 2

Öz

4-6 yaş Kur’an kurslarında görev yapan öğreticiler üzerine yürütülen bu çalışmada Kur’an kursu öğreticiliği yapmayı etkileyen faktörler araştırılmıştır. Bu konunun araştırılma nedeni öğreticilerin mesleklerini icra etmesine etki eden durumları tespit etmek ve Kur’an kurslarında yürütülen eğitim faaliyetlerinin iyileştirilmesine katkıda bulunmaktır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Denizli/Merkezefendi ve Denizli/Pamukkale’de görev yapan 19 Kur’an kursu öğreticisi oluşturmaktadır. Kur’an kursu öğreticileri seçilirken ölçüt örnekleme kullanılmış ve ölçüt olarak da en az iki yıl görev yapma şartı konulmuştur. Araştırma verileri katılımcılarla yapılan yüz yüze görüşmeler neticesinde elde edilmiştir. Bu görüşmelerde katılımcılara; “Kur’an kursu öğreticisi olmak sizin için ne ifade ediyor? Sizi temelden dönüştüren veya etkileyen bir olay, durum ya da süreç yaşandı mı? Öğrencilerle olan ilişkilerinizi kendi açınızdan nasıl tanımlarsınız? Sınıfta kendinizi nasıl hissediyorsunuz? Sınıfta kendinizi ne olarak görüyorsunuz? Müfredatı uygularken konuları olduğu gibi mi yoksa çocuklara göre mi işliyorsunuz?” gibi sorular yöneltilmiştir. Elde edilen bulgular neticesinde öğreticileri olumlu etkileyen sınıf içi faktörlerin başında öğrencilerle iyi ilişkiler kurabilmek ve öğretmek kadar öğrenmekten de keyif almak gelmektedir. Öğrenmeye açık olan Kur’an kursu öğreticileri kendilerini mutlu hissetmekte ve başarılı olduklarına inanmaktadır. Bir problemle karşılaştığında inisiyatif alma becerisine sahip olan öğreticiler de sınıfta kendilerini rahat hissetmekte ve işlerini iyi yaptıklarını düşünmektedir. Öğreticiler, yaş grubu nedeniyle öğrencilere temel attıklarını ve bu durumun yaptıkları işin faydalı olduğuna inanmalarını sağladığını belirtmektedir. Öğreticileri olumlu yönde etkileyen sınıf dışı faktörlerin başında velilerle iletişim kurabilme becerisi yatmaktadır. Velilerle iletişimin en önemli yönü onların beklentilerini yönetilme becerisidir. Kur’an kursu öğreticilerine gerek rahat bir çalışma ortamı sağlamak gerekse de ihtiyaç duydukları materyalleri sağlamak kurumsal desteği hissetmeleri anlamında oldukça önemlidir. Ayrıca alanında uzman olan kişiler tarafından verilen hizmet içi seminerler onların kendilerini geliştirmelerine katkı sağlamaktadır. Kur’an kursu öğreticilerinin karşılaşmış olduğu sınıf içi problemlerin başında pedagojik yetersizlik hissi gelmektedir. Kur’an kursu öğreticileri, öğrencilerin Kur’an okumaya geçme süresi konusunda birbirinden farklı düşüncelere sahiptir. İlk bakışta sadece bir yorum farkı gibi görünen bu durum uygulama halinde bazı sorunlar doğurmaktadır. Öğreticilerden bazıları 4-6 yaş grubunda çalıştıkları için ilahiyat lisans eğitiminde öğrendikleri bilgileri kullanamadıklarını ve bu sebeple köreldiklerini ifade etmektedir. Sınıflarında farklı gelişim dönemlerinde öğrencilerin aynı anda bulunmaları da öğreticileri zorlayan hususlardan birisidir. Kurslarında yardımcı personel bulunmayan öğreticiler hem bakım hem öğretim işinin kendilerine kaldığını bu sebeple öğrencilerle yeteri kadar ilgilenemediklerine dikkat çekmektedir. Öğreticilerin karşılaşmış olduğu sınıf dışı problemlere bakıldığındaysa dikkat çeken en önemli husus uzmanlaşma sorunudur. İlahiyat fakültelerinde doğrudan Kur’an kursu öğreticiliğine yönelik bir bölüm ya da eğitim olmadığı için öğreticiler göreve başladıklarında yeterli eğitimi alamamış olmaktadır. Temizlik yapmak, velilerden aidat toplamak, kursun giderleri için ödenek bulmak gibi güçlüklerle karşılaşmaları da öğreticileri olumsuz etkilemektedir. Kursun açık kalmaya devam etmesi için yeterli öğrenci sayısına ulaşamama korkusu hisseden öğreticiler de bu durumdan olumsuz etkilendiklerini belirtmektedir. Bunun dışında velilerin kuruma karşı olan tutumları, unvan ve tabela ile ilgili problemler ve görev yapılan kursun sosyal çevresi de Kur’an kursu öğreticilerini olumsuz etkilemektedir. Elde edilen bulgular neticesinde sonuç kısmında dile getirilen önerilerden bazıları şunlardır: Öğreticiler başarılı bir deneyim için öğrencilerle ve velilerle sağlıklı iletişim kurmaya dikkat etmelidir. Diyanet İşleri Başkanlığı geliştireceği sınıf içi materyaller ve düzenleyeceği meslek içi eğitim seminerleriyle öğreticilerin gelişimine katkıda bulunmaya devam etmelidir. Öğreticiler mümkün olduğunca maddi konularla muhatap edilmemelidir. Yüksek Öğretim Kurumu da Kur’an kursu öğreticilerinin mesleki olarak gerekli eğitimi almaları için ilahiyat fakülteleri ile iş birliği içinde gerekli çalışmaları yapmalıdır.

Anahtar Kelimeler

4-6 Yaş Kur'an kursu, Kur'an kursu öğreticisi, Okul öncesi din eğitimi, Yaygın din eğitimi, Pedagojik formasyon

Factors That Affect Instructors in Qur’an Courses for the Ages between 4 to 6 ( Denizli Case)

Öz

In this study, which was carried out on the teachers who work in the Qur’an teaching courses for the ages of 4-6, the affecting factors of teaching in the Qur'an teaching courses were researched. The aim of this research is to detect the motivations of the educators to choose this field and to contribute improving the educational activities and events in Qur’an Teaching Courses. In this research, phenomenological pattern is used as the qualitative research pattern. The working group of the research is based on 19 teachers from Qur’an Teaching Courses in Cities of Denizli/Merkezefendi and Denizli/Pamukkale of Turkey. Research data was obtained through face to face meetings with the participants and the following questiens were asked to them in these meetings; "What does it mean to you to be a Qur’an teaching course teacher?", "Have you ever experienced an event, a situation or a process that has fundamentally effected or transformed you?", "How would you define your relationship with your students from your perspective?", "How do you feel yourself in the class room?", "What is your status from your point of view in the classroom?", "When applying the offical curriculum, do you treat the subjects as they are stated or transform them according to the situations of the students?". It comes out as a result of the research, the most important class related factor that positively affect the teachers is establishing good relations with the students and enjoying self learning as well as teaching. The teachers who are open to learn new things feel happy and successful and who have the ability to take the initiative when face with a problem also feel comfortable in the classroom and think that they are good at their job. The teachers state that they stracture the religious foundations of the students because of their age group and this situation makes them believe in their job and see it as more valuable. The ability to communicate with parents of the students is also one of the most important factors of outside from the classroom that positively affects teachers. It is quite important to provide to the instructors both a comfortable working environment and the materials that they need in order to make them feel institutionally supported. Additionally, institutional seminars given by experts in their fields also contribute to the teachers self-improvement. Another result of the study is feeling of pedagogical inadequacy that comes first as the class related problems faced by the Qur’an teaching course teachers. This teachers have different opinions about the required time for every student to learn how to read the Qur’an. This situation, which at first look seems to be only a difference of interpretation but it causes some problems in practice that will be explained in this study. Some of the teachers state that because they work in the 4-6 age group, they can't benefit properly from the knowledge that they have learned in college (the theology faculties) and as a result of this situation, they become distant to their main field that they studied as profession. The fact that gathering the students with different stages of development in the same classrooms is one of the issues that makes teaching process difficult for the teachers. The teachers, who do not have any helping staff (co-worker) in their classrooms, draw attention to the fact that they can not take care of the students’ needs enough because both the caring and the teaching tasks are depend on them. When we look at the factors from outside of the classroom faced by the teachers, the most striking issue is the problem of field specialization. Since there is no department or course for direct Qur’an course teaching in theology faculties, the teachers can not receive sufficient education to start working in this courses. Difficulties such as cleaning, collecting dues from the parents and finding allowances for the classrooms expenses also effect negatively the teachers. The worry of not reaching the sufficient number of students for the course to remain open also effect the teachers negatively. As a result of the findings of this study, some of the suggestions made in the conclusion part are as follows: The teachers should maintain a healthy communication with the students and their parents for a successful experience. The Presidency of Religious Affairs of Turkey should continue to contribute to the teachers by developing of the new materials that help the teachers with teaching process and should be organised more institutional training seminars for the teachers to improve them. The Teachers should not be deal with institutional financial matters as much as possible. The Higher Education Council of Turkey should also provide the necessary studies as profession in cooperation with the faculties of theology to provide teachers for the Qur'an teaching courses.

Anahtar Kelimeler

Quran course for 4-6 ages, Quran course instructor, Preschool religious education, Non-formal religious education, Pedagogical formation

Kaynakça

• Acur, Elif. Öğretici Görüşleri Bağlamında Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 Yaş Kur’an Kurslarındaki Değerler Eğitimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Ada, Şükrü vd. “Öğretmenlerin Motivasyon Etkenleri”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17/3 (16 Nisan 2014), 151-166.
• Ayar, Hatice. “4-6 Yaş Grubu Kur’an Kurslarında Elifbâ Öğretimi: Uygulamalar ve Zorlanma Alanları”. Erken Çocukluk Dönemi Din-Ahlak-Değerler Eğitimi ve Sorunları-2. ed. Mehmet Bayyiğit vd. 2/161-187. Palet Yayınları, E-Kitap., 2020.
• Aybey, Salih. “4-6 Yaş Grubu Kur’an Kurslarının Eğitim-Öğretim Faliyetleri ve Problemleri (Zonguldak İli Örneği)”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (15 Aralık 2019), 207-240.
• Bayrakdar, Nazım. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Algıları. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. çev. Mesut Bütün vd. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2. Basım, 2015.
• Çakmak, Ahmet - Ecer, Münir. “Bir Meta-Sentez Çalışması: Öğretcilerin Gözünden 4-6 Yaş Kur’an Kursları”. Erken Çocukluk Dönemi Din-Ahlak-Değerler Eğitimi ve Sorunları-2. ed. Mehmet Bayyiğit vd. 2/92-110. Palet Yayınları, E-Kitap., 2020.
• Dam, Hasan. “Çocukluk Dönemi Din Eğitimi”. Gelişimsel Basamaklara Göre Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. 13-65. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 3. Basım, 2013.
• Demir, Ömer - Camadan, Rabiye. “4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursları Ebeveyn Memnuniyeti: Bayburt İl Örneği”. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (30 Haziran 2019), 7-38.
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. Faaliyet Raporu 2013. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2014. https://stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/Documents/2013%20Yılı%20Faaliyet%20Raporu.pdf
• Diler, Ramazan. “4-6 Yaş Kur’ân Kursu Öğreticilerine Göre Mahremiyet Eğitimi ve Önemi”. Eskiyeni 41 (2020), 623-652.
• Dinçer, Betül. Diyanet İşleri Başkanlığı’na Bağlı 4-6 Yaş Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Mevcut Durum ve Beklentilerin Saptanması (Bursa İli Örneği). Bursa: Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Doğan, Davut. “Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’an Kursları Öğretim Programı (Okul Öncesi Dönemi) Dini Bilgiler-1 Öğrenme Alanı Kazanımları Üzerine Değerlendirme”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24 (01 Aralık 2014), 201-225.
• Erden, Mualla. Okul Öncesi Eğitime Temel Yaklaşımlar ve Din Eğitimi. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Ersoy, A. Figen. “Fenomenoloji”. Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri. ed. Ahmet Saban - Ali Ersoy. 81-139. Ankara: Anı Yayıncılık, 2. Basım, 2017.
• Fidan, Mustafa. “Mutlu Okulun Bileşenleri”. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi 7/1 (28 Haziran 2020), 107-123.
• Furat, Ayşe Zişan. “Nitelikli Din Görevlisi Yetiştirmede İlahiyat Fakültelerinde Sürdürülen Eğitim-Öğretim Faaliyetlerinin Yeterliliği: İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Konu Hakkındaki Düşünceleri”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 12/1 (01 Nisan 2012), 83-110.
• Gelici, Zehra. “Dib 4-6 Yaş Kur’an Kursları, Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. Erken Çocukluk Dönemi Din-Ahlak-Değerler Eğitimi ve Sorunları-2. ed. Mehmet Bayyiğit vd. 2/143-161. Palet Yayınları, E-Kitap., 2020.
• Genç, Muhammet Fatih. “Diyanet İşleri Başkanlığı’na Bağlı 4-6 Yaş Grubu Kuran Kurslarında Din Eğitimi”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 5/2 (24 Temmuz 2019), 506-521.
• Gün, Ayşegül. “Veli ve Öğretici Görüşleri Doğrultusunda 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursu Eğitimi: Samsun İli Örneği”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (2016), 33-66.
• Helvacı, Mehmet Akif. “Sınıfta İletişim ve Disiplin Oluşturma”. Kuram ve Uygulamada Sınıf Yönetimi. ed. Celal Gülşen. Ankara: Anı Yayıncılık, 2. Baskı., 2011.
• Kara, Büşra. Okul Öncesi Dönemi (4-6 Yaş Grubu) Çocukların Din Eğitiminde Görev Alan Eğitimcilerin/Din Görevlilerinin Pedagojik Yeterlilikleri. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Karaca, Ayşe Sevde. Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 Yaş Kur’ân Kursu Öğrencilerine Uygulanan Değerler Eğitiminin Öğretici Görüşleri Açısından İncelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Karasu, Teceli. “Kur’an Kursu Öğreticilerine Göre Okul Öncesi Dönemde Din Eğitimi: Muş İli Örneği”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 51 (2019), 479-500.
• Kılavuz, M. Akif - Yılmaz, Hüseyin. “Örgün ve Yaygın Eğitimde Öğrenenlerin İhtiyaçları Doğrultusunda Din Eğitimi ve Öğretimi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (01 Haziran 2009), 123-139.
• Kızılabdullah, Yıldız. “Kavramsal Çerçeve: Eğitim, Öğretim ve Din”. Din Eğitimi El Kitabı. ed. Recai Doğan - Remziye Ege. 41-56. Ankara: Grafiker Yayınları, 5. Baskı., 2017.
• Kocaman, Kasım. “Yaygın Din Eğitimi İletişimi Sürecinde Hedef Kitlenin Özelliklerini Bilmenin Önemi”. Turkish Studies VIII/12 (2013), 737-749.
• Koç, Ahmet. “Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Din ve Değer Eğitimi (Mevcut Durum-Sorunlar-Çözüm Önerileri)”. Erken Çocukluk Dönemi Din-Ahlak-Değerler Eğitimi ve Sorunları-2. ed. Mehmet Bayyiğit vd. 2/20-33. Palet Yayınları, E-Kitap., 2020.
• Korkmaz, Mehmet. 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kurslarında Din Eğitimi (Sorunlar ve Çözüm Önerileri). Kayseri: Kimlik Yayınları, Birinci Basım., 2019.
• Korkmaz, Mehmet. “4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursu Öğreticilerinin Eğitim-Öğretim Yeterlilikleri Üzerine Bir Araştırma ”İlahiyat Tetkikleri Dergisi 53 (2020), 237-261.
• Köse, Esra KARABAĞ vd. “Öğretmen Motivasyonunu Etkileyen Faktörlere İlişkin Yönetici ve Öğretmen Görüşleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 48 (17 Ekim 2018), 255-277.
• Köylü, Mustafa. “Çocukluk Dönemi Dini İnanç Gelişimi ve Din Eğitimi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45/2 (Ağustos 2004), 37-54.
• Kurt, İbrahim. Velilerin 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kurslarından Memnuniyet Düzeyleri ve Beklentileri Üzerine Bir Araştırma (Ankara Örneği). Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Moustakas, Clark E. Phenomenological Research Methods. California: Sage Publications, 2010.
• Öz, Ayhan. “Kaynak ve Alıcı Yönünden Etkili İletişimin Odak Noktaları ve Bunların Dinî İletişime Etkileri”. Bilimname 2017/33 (29 Mayıs 2017), 119-139. https://doi.org/10.28949/bilimname.345566
• Sağlam, İsmail. “Kur’an Kursları 4-6 Yaş Din Eğitimi Projesi ve Mevcut Durum”. Erken Çocukluk Dönemi Din-Ahlak-Değerler Eğitimi ve Sorunları-2. ed. Mehmet Bayyiğit vd. 2/2-20. Palet Yayınları, E-Kitap., 2020.
• Şimşek, Eyüp. “Çocukluk Dönemi Dini Gelişim Özellikleri ve Din Eğitimi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/4 (01 Ağustos 2004), 207-220.
• Tavukçuoğlu, Mustafa. “Okul Öncesi Çocuğun Eğitiminde Din Duygusu ve Din Eğitimi”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (2002), 51-63.
• Tosun, Cemal - Çapcıoğlu, Fatma. “4-6 Yaş Kur’an Kursları Öğretim Programının Dini Gelişim Kuramları Çerçevesinde İncelenmesi”. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi 5/5 (2015), 705-720.
• Türkmen, Serkan - Bayrakdar, Nazım. “Öğretici Görüşlerine Göre 4-6 Yaş Kur’an Kursu Binalarının Fiziki İmkânlar Açısından Eğitime Elverişlilik Durumu ( Gaziantep İli Örneği)”. Dini Araştırmalar 23/58 (Din Eğitimi: Prof. Dr. Beyza Bilgin Özel Sayısı) (18 Kasım 2020), 101-126. https://doi.org/10.15745/da.790879
• Üzümcü, Muzaffer - Çınar, Nuran. “4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğreticilerinin Eğitsel Yeterlikleri ve Görev Yaptıkları Kurslarla İlgili Görüşleri”. Trabzon İlahiyat Dergisi 7/1 (30 Haziran 2020), 7-51. https://doi.org/10.33718/tid.712965
• Yağcı, Samet. Öğreticilere Göre Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursları (İzmir İli Örneği). İzmir: Kâtip Çelebi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Yağcı, Samet. “Öğreticilere Göre Diyanet İşleri Başkanlığı ve Müftülüklerin 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursu Çalışmaları”. Balıkesir İlahiyat Dergisi 11 (30 Haziran 2020), 195-221.
• Yavuzer, Haluk. Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 6. Basım, 1991.
• Yazıbaşı, Muhammed Ali. “Kur’an Kursu Öğreticilerine Göre 4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğreticisi, Öğrencisi ve Öğrenci Velisinin İhtiyaç ve Beklentileri (Kırıkkale Örneği”. Dini Araştırmalar 23/57 (15 Haziran 2020), 95-116. https://doi.org/10.15745/da.749609
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin, 11. Basım.
• Yıldırım, Betül. Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 4-6 Yaş Arası Çocuklara Din Eğitimi (Sivas İli Örneği). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.