Kahinden Filozofa: Herakleitos’un Logos Düşüncesi Merkezinde DK1 Numaralı Fragmanın İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 1, 1 - 20, 30.04.2024

İbrahim Körpe

Öz

Bu çalışmada Herakleitos’un DK1 numaralı fragmanı ve filozofun felsefesinin temel kavramı olan logos terimi üzerinde inceleme yapılmıştır. Çalışmada ayrıca Herakleitos’un fragmanda kullandığı sözcükler, kurduğu cümleler ve kullandığı üsluptan hareketle filozof olmasının yanı sıra aynı zamanda bir kahin ya da peygamber olarak da nitelendirilebileceği iddia edilmiştir. Buna göre bu çalışma şu hususların ele alınmasından oluşmaktadır: DK1 numaralı fragmanın üç başlık altında incelenmesi suretiyle Herakleitos düşüncesinin merkezini oluşturan logos terimini anlamak amaçlanmıştır. Logos terimini anlama noktasında sözcüğün sözlükteki anlamları üzerinde durularak ilgili fragmanda sözcüğe yüklenen anlamlar tespit edilmiştir. Böylelikle DK1 numaralı fragmanda Herakleitos’un logos sözcüğüne yüklediği temel anlamların, akıl, söz, rasyonel prensip, yönetici ilke türünden anlamlar olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada ayrıca filozofun fragmanda kullandığı üslubun filozof olmasının yanı sıra kahinlere veya peygamberlere özgü olduğu iddiasında bulunulmuştur. Bu iddia ise fragmanı oluşturan cümlelerin ve sözcüklerin dile getirilişindeki üslup ve jargondan hareketle ve rütbeli Herakleitos yorumcularının ifadeleri ile gerekçelendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Herakleitos, logos, fragman, akıl, söz

Kaynakça

• Barnes, J. (1982). The Presocratic Philosophers. (1st ed.). Routledge.
• Cornford, F., M. (1952). Principium Sapientiae the Origins of Greek Philosophical Tho-ught. Cambridge:
• Cambridge University Press,.
• Çelgin, G. (2018). Eski Yunanca Türkçe Sözlük, Alfa Basım Yayın Dağıtım, İstanbul.
• Çevik, C. (2020) Fragmanlar, Sunuş. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Eco, U., Fedriga, R. (2021). Felsefe Tarihi 1: Antik Yunan. (Çev. Leyla Tonguç Basmacı). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Eliade, M. (2020). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi 1: Taş Devrinden Eleusis Mysteriala-rına. (Çev. Ali Berktay). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Gökberk, M. (2010). Felsefe Tarihi. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Guthrie, W., K., C. (2011). Sokrates Öncesi İlk Filozoflar ve Pythagorasçılar. (Çev. Ergün Akça). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Hadot, P. (2012). Ruhani Alıştırmalar ve Antik Felsefe. (Çev. Kübra Gürkan). İstanbul: Pin-han Yayıncılık.
• Herakleitos. (2005). Fragmanlar. (Çev. Cengiz Çakmak), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Herakleitos. (2020). Fragmanlar. (Çev. C. Cengiz Çevik), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kül-tür Yayınları.
• Herakleitos. (2019). Fragmanlar. (Çev. Güvenç Şar, Erdal Yıldız), İstanbul: Dergah Yayın-ları.
• Herakleitos. (2016). Fragmanlar. (Çev. Arzu Akgün). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Jeager, W. (2011). İlk Yunan Filozoflarında Tanrı Düşüncesi. (Çev. Güneş Ayas). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Johnstone, M., A. (2014). “On 'Logos' in Heraclitus”. Oxford Studies in Ancient Philosophy, vol. 47., pp. 1-29.
• Kahn, Ch. H. (2004). The Art and Thought of Heraclitus. An Edition of the Fragments with Translation and
• Commentary. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kranz, W. (2014). Antik Felsefe Metinler ve Açıklamalar. (Çev. Suat Y. Baydur). İstanbul: Cinius Sosyal Yayınlar.
• Laertios, D. (2015). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. (Yunancadan Çev. Candan Şentuna). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, Kazım Taşkent Klasik Yapıtlar Dizisi.
• Liddell. H., G. Scott. R. (1996). A Greek-English Lexicon. Revısed And Augmented Thro-ughout By Sir Henry
• Stuart Jones With The Assistance Of Roderick Mckenzie And With The Cooperation Of Many Scholars. Oxford: Clarendon Press.
• Plato. (1903). Platonis Opera, ed. John Burnet. Oxford: Oxford University Press.
• Platon. (2022). Timaios, Doğa Üzerine. (Çev. Özgüç Orhan). Ankara: Fol Yayıncılık.
• Rankin, D. (1995). “Heraclitus: Fragment B 1 D.-K. Revisited.” Hermes, vol. 123., no. 3., pp. 369–73.
• Rıfat, S. (1998). Herakleitos, Bir Kapalı Söz Ustasıyla Buluşma Denemesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Solomon, R.C., Higgins, K.M. (2013). Felsefenin Kısa Tarihi. (Çev. Mustafa Topal). İstan-bul: İletişim Yayınları.
• Skirberg, G., Gilje, N. (2014). Antik Yunan’dan Modern Dönem’e Felsefe Tarihi. (Çev. Emrah Akbaş, Şule Mutlu). İstanbul: Kesit Yayınları.