Estetik Bilim Tarihini Nasıl Etkiledi? Bilimsel Bilgi ve Güzel Arasındaki İlişki Üzerine

Yıl 2024, Sayı: 1, 137 - 152, 30.04.2024

Volkan Çifteci

Öz

Genel bir değerlendirmede, bilim ve estetik arasında belirgin bir ayrım olduğu kabul edilir. Bunun nedeni, estetiğin öznel bir kavram olduğu düşünülen güzeli konu edinmesidir. Bilim ise nesnel bilgiye ulaşma iddiasındadır. Güzel olanın niteliksel özelliği ile ilgilenen estetik ile bilgi nesnelerinin niceliksel (ölçülebilir) yönlerini araştıran bilim pek bağdaştırılmaz. Bu çalışmada, bilim ve estetik arasında oldukça yakın bir ilişki olduğunu iddia ediyorum. Bilimsel ürün (icat, kuram, denklem vb.) ile sanat eseri arasında nasıl bir ilişki olduğunu araştırıyorum. Bilim tarihindeki kimi örneklerle, keşif esnasında ve hipotez/kuram oluştururken, bilim insanlarının çoğu zaman estetik kaygı ile hareket ettiklerini göstermeye çalışıyorum. Bu kaygı nedeniyle, evren çoğu zaman olduğu gibi değil, olması beklendiği gibi tasvir edilmiştir. Bilim tarihinde estetik etki o denli iz bırakmıştır ki, bazen bilimsel gelişimi hızlandırılmış, bazen de gelişimin önünde bir engel olarak durmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilim, estetik, bilgi, güzel, öznel-nesnel

Etik Beyan

Çalışma akademik etik ilklere uygun bir şekilde hazırlanmıştır.

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Aristoteles. (2014). Poetika: Şiir Sanatı Üstüne(S. Rifat, Çev.). İstanbul: Can Yayınları
• Asimov, I. (1987). Asimov’s New Guide toScience. London: PenguinBooks.
• Baumgarten, A. G. (1750). Aesthetica. Kleyb. https://archive.org/details/bub_gb_dopKAAAAcAAJ/mode/2up
• Descartes, R. (2002). Felsefenin İlkeleri (M. Akın, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Duhem, P. (1954 [1906]) TheAimandStructure of PhysicalTheory. Princeton: Princeton UniversityPress.
• Duhem, P. (1969). ToSavethePhenomena: An Essay on theIdea of PhysicalTheoryFrom Plato to Galileo. Chicago: University of Chicago Press.
• Einstein, A. (2022). İzafiyet Teorisi: Özel ve Genel Görelilik (G. Aktaş, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Galilei, G. (1957 [1623]. “ExcerptsfromTheAssayer”, içinde DiscoveriesandOpinions of Galileo, trans. StillmanDrake, pp. 237-280. New York: DoubledayAnchorBooks.
• Gribbin, J. (2019). Bilim Tarihi. Rönesanstan Günümüze Modern Bilim Tarihi(B. Gönülşen, Çev.). İstanbul: Alfa Bilim Glynn, I. (2010). Elegance in Science: TheBeauty of Simplicity. Oxford: Oxford UniversityPress. Hawking, S. &Mlodinow, L. (2012). Büyük Tasarım (S. Öğünç, Çev.). İstanbul: Doğan Kitap
• Kamözüt, M. C. (2019). Felsefe İlerler mi? Kilikya Felsefe Dergisi, (2), 68-78.
• Kant, I. (1929). Critique of PureReason(N. K. Smith, Trans.). New York: St. Martin’sPress.
• Kant, I. (2015). Critique of PracticalReason(M. Gregor, Trans.). Cambridge: Cambridge UniversityPress.
• Kant, I. (2001). Critique of thePower of Judgment(P. Guyer& E. Matthews, Trans.). Cambridge: Cambridge UniversityPress.
• Koestler, A. (1959). Sleepwalkers: A History of Man’sChangingUniverse. New York: TheMacmillanCompany.
• Ivanova, M. (2017). “AestheticValues in Science”. PhilosophyCompass. 2017; 12:e12433.
• Plato. (1997). “Timaeus”, in Plato’sCosmology, TheTimaeus of Plato. (F. M. Cornford, ed.). Indianapolis& Cambridge: Hackett Publishing.
• Poincaré, H. (1914). ScienceandMethod (F. Maitland, Trans.). London& New York: Thomas Nelson andSons.
• Rei̇chenbach, H. (1938). ExperienceandPrediction: An Analysis of the Foundation andtheStructure of Knowledge. Chicago: Chicago UniversityPress.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya Mitolojisi: Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi. Ankara: İmge Kitabevi
• Ross, D. (2017). Aristoteles(A. Arslan, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Sagan, C. (2022). Kozmos: Evren ve Yaşamın Sırları (R. Aşçıoğlu, Çev.). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi
• Schickore, J. (2002) "ScientificDiscovery", The Stanford Encyclopedia of Philosophy(Winter Edition), Edward N. Zalta&UriNodelman (eds.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/win2022/entries/scientific-discovery/>.
• Smolin, L. (2006).TheTroublewithPhysics. The Rise of StringTheory, the Fall of a Science, andWhatComesNext. Boston & New York: HoughtonMifflinCompany.
• Timuçin, A. (2013). Estetik 1. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Tyson, N. deG. (2023). Acelesi Olanlar için Astrofizik (U. Gülsün, Çev.). İstanbul: Nova Kitap.
• Weber, A. (1897). History of Philosophy(F. Tilly,Trans.). New York: Charles Scribner’sSons.