DÖVİZ PİYASASI BASKISI MODELLERİNİN YAPAY SİNİR AĞI İLE MUKAYESESİ: TÜRKİYE UYGULAMASI

Yıl 2016, Cilt: 8 Sayı: 15, 151 - 168, 14.11.2016

Faruk Dayı , Erdem Akdemir

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.266031

Cited By: 4

Öz

Türkiye’de
döviz piyasasının sabit kur rejiminden dalgalı kur rejimine geçmesiyle
birlikte, etkin bir piyasa olma açısından önemli bir ilerleme kaydettiği
bilinmektedir. Döviz kuru sisteminin değişmesiyle Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankası’nın döviz rezervi artmıştır. Ayrıca döviz piyasasında dalgalı kur
rejimi ile serbestçe belirlenen döviz fiyatlarının yükselen bir trend izlediği
görülmektedir. Doğal olarak küresel piyasalardaki döviz fiyatları ile rezerv
miktarlarında yaşanan değişim, ulusal ekonomilerde döviz piyasası baskısını
oluşturmaktadır. Özellikle de 2008 küresel ekonomik krizi ile birlikte bu
baskının, birçok ekonomide şiddetli yaşandığı görülmektedir. Bu çalışmada,
Türkiye’de döviz piyasası baskısının ölçülmesi ve tahmin edilmesi
amaçlanmaktadır. Analizde, 2005-2013 dönemine ait iki farklı döviz piyasası
baskısı modeli geliştirilerek, yapay sinir ağı ile bu modellerle döviz piyasası
baskısı tahmin edilmektedir. Döviz piyasası baskısını tahmin eden modellerin
sonuçları birbirleriyle karşılaştırıldığında, Weymark’ın geliştirdiği modelin
döviz piyasası baskısını tahmin etmekte daha başarılı sonuçlar verdiği
görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Döviz piyasası, Döviz piyasası baskısı, Yapay sinir ağı

COMPARISON OF FOREIGN EXCHANGE MARKET PRESSURE MODELS WITH ARTIFICIAL NEURAL NETWORK: PRACTICE IN TURKEY

Öz

With Turkey, has switched to floating exchange
regime from fixed exchange rate regime, it has been a well-known fact that it
has had a significant progress of being an active market. With the change in
exchange system of the country, its central bank’s foreign currency reserves
have increased. In addition, floating exchange rate regime and a freely
determined exchange rate in the market seem to follow an upward trend. Naturally,
the changes of the exchange rates and the amount of reserves in the global
market cause a pressure in the foreign exchange market in national economies.
Especially after the global economic crisis in 2008, this pressure was felt
quite severely in many economies. In this study, it is aimed to measure and
estimate the pressure of exchange market in Turkey. In the analysis, two
different exchange market pressure models are developed over the period of
2005-201, and these models are estimated by artificial neural network. When the
findings of the models estimating the exchange market pressure are compared to
each other, it is seen that the model developed by Weymark has been more
successful in terms of the results from estimating the exchange market pressure.

Anahtar Kelimeler

Artificial neural network, Exchange market, Exchange market pressure

Kaynakça

• AKSOY, A. ve TANRIÖVEN, C.(2007). Sermaye piyasası yatırım araçları ve analizi. Ankara: Gazi kitapevi.
• AIZEMAN, J. ve SUN, Y. (2009). “The financial crisis and sizeable international reserves depletion: From fear of floating to the fear of losing international reserves?”, National Bureau of Economic Research Working Paper. Son Erişim: “30 Mart 2014,. http://www.nber.org/papers/w15308, Cambridge.
• AIZEMAN, J. ve HUTCHISON, M.M. (2010). “Exchange market pressure and absorption by international reserves: Markets and fear of reserve loss during the 2008-2009 crisis”, National Bureau of Economic Research Working Paper. Son Erişim: 30 Mart 2014, http://www.nber.org/papers/w16260, Cambridge.
• ANDRE, V.P., JASQUES, V. ve MARET, V. (2007). “Exchange rate regimes and exchange market pressure in the new member countries”, Journal of Common Market Studies. 45 (2), 459-487.
• DAYI, F. (2012). Hisse senedi getirilerinin tahmininde yapay sinir ağı modeli kullanımı: İMKB ‘de bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DAYI, F. ve CİVAN, M. (2014). “Altman Z skoru ve yapay sinir ağı modeli ile sağlık işletmelerinde finansal başarısızlık tahmini”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı 41: 1-14.
• DAYI, F. ve ATA, H.A. (2012). “Yapay sinir ağı ile hisse senedi getirisi tahmini: Bir firma uygulaması”, 16.Ulusal Finans Sempozyumunda Sunulmuş bildiri.
• DUYGULU, A.A. (1998). “Döviz kuru istikrarının ekonomik istikrar açısından değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1): 107-118.
• ERTEM, O. (2011). Küresel finansal dalgalanmaların gelişmekte olan ülke rezervleri ve kurları üzerine etkisi. Uzmanlık Yeterlilik Tezi. Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
• HALL, S., KENJEGALIEV, A., SWAMY, P.A.V.B. ve TAYLAS, G.S. (2013). “Measuring currency pressures: The cases of Japanese Yen, the Chinese Yuan and the U.K. Paund”. University of Leicester Department of Economics Working Paper. No.13/10, Leicester.
• GJONE, K. (2010). Ekonomik temellerin ötesinde döviz krizi modelleri: Türkiye ve ABD’nin analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• GIRTON, L. ve ROPER, D. (1977). A monetary model of exchange market pressure applied to the post-war Canadian experience. American Economic Review, pp.537-548.
• KASABOV, N.K. (1998). Foundations of neural networks, fuzzy systems and knowledge engineering. USA: The MIT Pres.
• KHAN, I.N. (2010). “Exchange market pressure index in Pakistan”. Pakistan: State Bank of Pakistan Printing Press.
• KLASSEN, F. (2012). “Identifying the weights in exchange market pressure”. In European Economic Association & Econometric Society Parallel Meetings. 27-31 August, Malaga, Spain, s.1-29.
• KUMAH, F.Y. (2007). “A Markow-Switching approach to measuring exchange market pressure”. IMF Working Papers, WP/07/242, Erişim: 30 Mart 2014. https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2007/wp07242.pdf.
• LI, J., RAJAN, R.S.  WILLETT, T. (2006). “Measuring currency crises using exchange market pressure indices: The imprecision of precision weights”. Son Erişim: 30.03.2014. http://www.cgu.edu/PDFFiles/SPE/workingpapers/econ/2006-09. pdf.
• NOWAK, B.G. ve GRABOWSKI, W. (2011). “Cointegration approach to estimation of the exchange market pressure in Slovakia”. Journal of Business and Economics, 2 (1): 12-23.
• ÖZCAN, S. (2006). Para politikası tercihleri ile finansal istikrar arasındaki ilişki, enflasyon hedeflemesi politikasında finansal istikrar ve Türkiye analizi. Uzmanlık Yeterlilik Tezi. Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
• ÖZTEMEL, E. (2006). Yapay sinir ağları. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• PENTECOST, E.J., HOOYDONK, C.V. ve POECK A.V. (1997). “Measuring and estimating market pressure in the EU”. Vakgroep Macro-Economie, pp.1-33.
• SPOLANDER, M. (1999). “Mesauring exchange market pressure and central bank intervention”. Bank of Finland Studies, E:17, Helsinki.
• STAWAREK, D. ve DOHANL, M. (2009). “Exchange market pressure in central Europe: An appliciation of the girton roper model”. Published in: Economies of Central and Eastern Europe Convergence, Oppurtunities and Challenges. Conference Proceedings. Tallinn, 14-16 June. Erişim: http://mpra.ub.uni-muenchen.de/15744/.
• STAWAREK, D. (2008). “Exchange market pressure in central european countries from the eurozone membership perspective”. South East European Journal Of Economics and Business, 3 (2): 7-18.
• STAWAREK, D. (2007). “Estimation of the exchange market pressure in the EU4 countries: A model-dependent approach”. Investment Management and Financial Innovations. 4 (3): 80-94.
• TANNER, E. (2001). “Exchange market pressure and monetary policy: Asia and latin america in the 1990s”. IMF Staff Papers. 47 (3): 1-42.
• TANNER, E. (2002). “Exchange market pressure, currency crises and monetary policy: Additional evidence from emerging markets”. IMF Staff Papers, VP/02/14: 1-53.
• ULUSOY, T. (2010). İMKB Endeks Öngörüsü İçin İleri Beslemeli Ağ Mimarisine Sahip Yapay Sinir Ağı Modellemesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (5).
• WEYMARK, D.N. (1995). “Estimating exchange market pressure and the degree of exchange market intervention for Canada”. Journal of International Economics. 39 (3-4): 273-295.
• WEYMARK, D.N. (1997). “Measuring exchange market pressure and intervention in interdependent economies: A two-country model”. Review of International Economics. 5 (1): 72-82.
• YALÇINER, K. (2012). Uluslararası finansman. Ankara: Detay Yayıncılık.