Political Violence: An Evaluation of Turkey's 1970s And 1990s

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 29, 237 - 251, 30.11.2023

Emre Tekin , Ayşem Sezer Şanlı

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1316668

Öz

Purpose: The aim of this research is to examine the relationship between political violence and political power in Turkey. In this respect, the study focuses on the periods of the 1970s and 1990s, when violence was most intense in Turkish political history.
Design/Methodology: Secondary data analysis is carried out in the research, and the equivalent of political violence in the Turkish sample is examined based on the literature on Turkish political life and political theory. In this respect, the violence between the 1970s and the 1990s is qualitatively compared with the comparison method.
Findings: As a result of the analyzes, it was concluded that there is a positive relationship between political instabilities and political violence, and it was seen that economic crises and fragile coalitions increased social marginalization and unrest and led to an increase in political violence.
Limitations: The sample is limited to the 1970s and 1990s, which are the two periods when political violence was experienced most intensely in the political history of Turkey and the two periods most associated with violence in the literature on political life.
Originality/Value: Although political violence is a subject that is studied theoretically and especially based on individual acts of violence, studies of the period as a whole are very limited in terms of violence. However, there is no study in the literature comparing two different historical periods. In this respect, the study has a unique quality and claims to fill a gap in the literature.

Anahtar Kelimeler

Political Violence, Political Power, Anarchy

Politik Şiddet: Türkiye’nin 1970’li ve 1990’lı Yılları Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, politik şiddet ve siyasal iktidar ilişkisinin Türkiye özelinde incelenmesidir. Bu bakımdan çalışma, Türk siyasi tarihinde şiddetin en yoğun olduğu 1970’ler ve 1990’lar dönemlerine odaklanmaktadır.
Tasarım/Yöntem: Araştırmada ikincil veri analizi yapılmakta, Türk siyasal yaşamına ve siyaset kuramına ilişkin literatürden yola çıkılarak politik şiddetin Türkiye örneklemindeki karşılığı incelenmektedir. Bu bakımdan karşılaştırma yöntemi ile 1970’li yıllar ve 1990’lı yıllar arasındaki şiddet niteliksel bakımdan mukayese edilmektedir.
Bulgular: Analizler sonucunda siyasi istikrarsızlıklar ile politik şiddet arasında bir pozitif ilişki olduğu sonucuna varılmış, ekonomik krizlerin ve kırılgan koalisyonların toplumsal ötekileştirmeyi ve huzursuzluğu artırarak politik şiddetin yükselmesine neden olduğu görülmüştür.
Sınırlılıklar: Örneklem dönemsel olarak sadece politik şiddet olaylarının Türkiye siyasi tarihinde en yoğun olarak yaşandığı ve siyasal hayata ilişkin literatürde şiddetle en fazla ilişkilendirilen iki dönem olan 1970’li ve 1990’lı yıllarla sınırlandırılmaktadır.
Özgünlük/Değer: Politik şiddet kuramsal olarak ve özellikle tekil şiddet olaylarından hareketle çalışılan konular olmakla birlikte, şiddet özelinde dönem çalışmaları oldukça sınırlıdır. Bununla birlikte, literatürde iki farklı tarihsel periyodun karşılaştırıldığı bir çalışma bulunmamaktadır. Bu açıdan çalışma özgün bir nitelik taşımakta, literatürdeki bir boşluğu doldurma iddiası taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Political Violence, Political Power, Anarchy, Terror

Kaynakça

• Agamben, G. (2017). Kutsal insan, egemen iktidar ve çıplak hayat. (Çev. İ. Türkmen). Ayrıntı Yayınları.
• Ahmad, F. (2019). Bir kimlik peşinde Türkiye (6. bs). (Çev. S. C. Karadeli). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Akşin, S. (2020). Kısa Türkiye tarihi (27. bs). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Artun, Ü. (1996). Genişletilmiş bir şiddet tipolojisi. Cogito, 6- 7, 29-36.
• Aydın, S. & Taşkın, Y. (2018). 1960’tan günümüze Türkiye tarihi. İletişim Yayınları.
• Aytürk, İ. & Bora, T. (2020). Yetmişli yıllarda sağ ve sol kutuplaşmasında siyasi düşünceler. İçinde M. K. Kaynar(Ed.), Türkiye’nin 1970’li yılları (s. 307-329). İletişim Yayınları.
• Benlisoy, F. (2015). Ellili yıllar Türkiye’sinin tarihi: Azınlıkların tarihi. İçinde M. K. Kaynar (Ed.), Türkiye’nin 1950’li yılları (s. 355-376). İletişim Yayınları.
• Berkes, N. (2002). Türkiye’de çağdaşlaşma. Yapı Kredi Yayınları.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar, Türkiye’de siyasi ideolojiler. İletişim Yayınları.
• Börklüoğlu, L. (2019). Tanzimat’tan günümüze Türk siyasal hayatı. Dora Yayıncılık.
• Çakmak, Y. (2020). İtikattan kimliğe: Dinamikler ve karşı dinamikler bağlamında yetmişli yıllarda Aleviler. İçinde M. K. Kaynar (Ed.), Türkiye’nin 1970’li yılları (s. 645-671). İletişim Yayınları.
• Çavdar, T. (2019). Türkiye’nin demokrasi tarihi. (6. bs). İmge Kitabevi Yayınları.
• Çavuşoğlu, H. (2010). Anavatan partisi ile Doğru Yol partisi’nin karşılaştırmalı analizi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 19-33. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223545.
• Çelebi, A. (2014). Bir parıltı… Sonra gece. İçinde A. Çelebi (Ed.), Şiddetin eleştirisi üzerine (s. 9-19). Metis Yayınları.
• Dinler, V. (2020). Yangın yeri, katliam: Maraş ve Çorum. İçinde M. K. Kaynar (Ed.), Türkiye’nin 1970’li yılları (s. 671-689). İletişim Yayınları.
• Ergil, D. (2001). Şiddetin kültürel kökenleri, Bilim ve Teknik Dergisi, 399, 40-41.
• Ersan, V. (2014). 1970’lerde Türkiye solu. İletişim Yayınları.
• Ertan, M. (2016). 90’lar Türkiye’sinde değişen siyaset dilini Aleviler üzerinden okumak. İçinde A. Uysal (Ed.), İsyan şiddet yas (s. 259-287). Dipnot Yayınları.
• Genç Yılmaz, A. (2015). I. milliyetçi cephe hükümeti: Siyasal şiddet ve devlet. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 3(2), 221-246. DOİ: 10.14782/sbd.2015216098
• Gümrükçü, B. (2023). Ideology, discourse, and alliance structures: Explaining far-right political violence in Turkey in the 1970s. Terrorism and Political Violence, 35(1), 210-224. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09546553.2021.189512.
• Habermas, J. (2012). “Öteki olmak”, “öteki”yle yaşamak (6. bs). (Çev. İ. Aka). Yapı Kredi Yayınları.
• Hobbes, T. (2007). Leviathan (6. bs.). (Çev. S. Lim). Yapı Kredi Yayınları.
• Human Rights Association. (2021). 1996 balance sheet of human rights violations. https://www.ihd.org.tr/wpcontent/uploads/2007/11/1996_yili_%20insan_haklari_ihlalleri_bilancosu.pdf
• Human Rights Association. (2021). 1997 balance sheet of human rights violations. https://www.ihd.org.tr/wpcontent/uploads/2007/11/1997_yili_%20insan_haklari_ihlalleri_bilancosu.pdf
• Karmon, E. (1998). Islamic terrorist activities in Turkey in the 1990s, Terrorism and Political Violence, 10(4), 101-121. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09546559808427484.
• Keleş, R. & Ünsal, A. (1982). Kent ve siyasal şiddet. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Keleş, R. & Ünsal, A. (1996). Kent ve siyasal şiddet, Cogito, 6-7, 91-105.
• Koca, B. (2020). Yetmişli yıllarda merkez sağ: milliyetçilik ve anti-komünizm. İçinde M. K. Kaynar (Ed.), Türkiye’nin 1970’li yılları (s. 373-395). İletişim Yayınları.
• Kongar, E. (2018). 21. yüzyılda Türkiye tarihi (49. bs.). Remzi Kitabevi.
• Machiavelli, N. (1994). Prens (2. bs.). (Çev. N. Güvenç). Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Michaud, Y. (1991). Şiddet (Çev. C. Muhtaroğlu). İletişim Yayınları. Ortaylı, İ. (2011). Türkiye’nin yakın tarihi (9. bs.). Kültür Bakanlığı Yayıncılık.
• Ozan, E. D. (2016). İki darbe arasında kriz sarmalı. İçinde G. Atılgan, C. Saraçoğlu ve A. Uslu (Eds.), Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de siyasal hayat (s. 663-753). Yordam Kitap.
• Öngider, S. (2018). Solda birlik ve yeniden yapılanma süreci. İçinde T. Bora ve M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 8- Sol (s. 999-1004). İletişim Yayınları.
• Özerkmen, N. (2012). Toplumsal bir olgu olarak şiddet. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 1-19. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423868082.pdf.
• Saraçoğlu, C. (2016). Tank paletiyle neoliberalizm. İçinde G. Atılgan, C. Saraçoğlu ve A. Uslu (Eds.), Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de siyasal hayat (s.753-846). Yordam Kitap.
• Sayarı, S. (2010). Political violence and terrorism in Turkey, 1976–80: A retrospective analysis, Terrorism and Political Violence, 22(2), 198-215. http://dx.doi.org/10.1080/09546550903574438.
• Schmitt, C. (2018). Siyasal kavramı (4. bs.). (Çev. E. Göztepe). Metis Yayınları.
• Sezer Şanlı, A. & Coşğun, B. (2020b). Yeni toplumsal hareketlerin yeni aktörleri: 90’lı yıllar Türkiye’sinde başörtülü öğrencilerin mücadelesi. Mukaddime, 11(2), 382-409. DOI: 10.19059/mukaddime.789439.
• Sezer Şanlı, A. (2018). Gündelik hayatın dönüşümünde bir imkân olarak toplumsal muhalefetin değerlendirilmesi: Cumartesi anneleri üzerine bir araştırma (Yayın No. 508343) [Doktora Tezi], Hacettepe Üniversitesi. Yükseköğretim Kurumu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Sezer Şanlı, A. (2020a). İşçinin emekçinin bayramı’ndan kanlı 1 mayıs’a. İçinde M. K. Kaynar (Ed.), Türkiye’nin 1970’li yılları (s. 563-581). İletişim Yayınları.
• Sezer Şanlı, A. (2022). Bir yurttaş protestosu olarak sürekli aydınlık için bir dakika karanlık eylemleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 48, 23-45. 10.30794/pausbed.947847.
• Tombak, Z. (1988). 1978-1980 faşist terör ve anti-faşist direniş. İçinde U. Baker & T. Bora (Eds.), Sosyalizm ve toplumsal mücadeleler ansiklopedisi- cilt 7 (s. 2324-2335). İletişim Yayınları.
• Tunahan, Ö. (2015). 28 Şubat süreci: Post-modern darbe’nin sosyo-politik dinamikleri ve toplum desteği. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 23-41. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/301322.
• Uysal, A. (2016). 90’larla hesaplaşmak: Bir on yılın siyasal ve toplumsal yapısını tekrar düşünmek. İçinde A. Uysal (Ed.), İsyan şiddet yas (s. 7-19). Dipnot Yayınları.
• Ünsal, A. (1996). Genişletilmiş bir şiddet tipolojisi, Cogito, 6-7, 29-37.
• Vergin, N. (2018). Siyasetin sosyolojisi (14.bs). Doğan Kitap.
• Yavaşça, K. (2013). Kürt milliyetçiliği tartışmaları çerçevesinde Musa Anter. (Yayın No. 339115) [Yüksek Lisans Tezi], Hacettepe Üniversitesi. Yükseköğretim Kurumu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Yılmaz, A. (2015). Karanlık vardiya. Doğan Kitapçılık.
• Zürcher E. J. (2020). Modernleşen Türkiye’nin tarihi (4. bs.) (Çev. Y. Saner). İletişim Yayınları.