Kütüb-i Sitte Müelliflerinin Bab Başlıkları Altında Zikrettikleri Hadislerin Tertibinde Takip Ettikleri Yöntemler Üzerine Bir Araştırma ve Değerlendirme

Yıl 2022, Sayı: 21, 119 - 136, 18.09.2022

Asma Albogha

Öz

Bu çalışma, Kütüb-i Sitte müelliflerinin, bab başlığı olarak verilen hadisleri takdim ve te'hir -tertibe- yollarını ele almaktadır. Muhaddisler, hadis eserlerinde farklı amaçları göz önünde bulundurmuşlardır. Bab başlıkları altında hadisleri sunarken birbirlerinden farklı yöntemleri takip etmişlerdir. Çalışmada, bu tertip çeşitliliğinin sebepleri, musannifin ilmi kişiliği, kendi eserini yazmasındaki maksadı ve takip etmiş olduğu metoda bağlılığı incelenmiştir. Nitekim, sahihliğine göre rivayetleri sıralamak isteyen musannifler, en sahih olan rivayetleri önce zikredip, zabtı az olan ravilerin rivayetlerini sonra zikretmişlerdir. Hadisleri sıhhat bakımından aynı derecede olanlar ise fıkhî veya isnad bakımından kendi bakış açılarına göre tertip etmiştir. İlletli olan rivayetleri bir araya getirmek isteyen müellifler, eserlerinde illetli hadisleri zikrettikten sonra, illetsiz yani sahih hadisleri almışlardır. Senedlerinin özellikleri gibi farklı kriterleri ön planda tutmak isteyen müelliflerin, bab başlığı hadisleri sıralama konusundaki metodu, farklılık arz etmektedir. Onlar, fıkhî bir hüküm ortaya koymak istediğinde sıhhati daha yüksek olan hadislerle başlar, sonra hadisi desteklemek için müttebileri ve şahidleri irad ederler. Bir hadisin illetini tespit edip ortaya koymak isteğinde sorun olan rivayeti öne alır, sonra sahih olan rivayeti zikreder. Âli isnadlar meselesini öne çıkarmak isteyenler ise, senedi âli olan hadisleri öne alır. Salt hadisleri bir araya getirmek isteyenler ise, bab başlığı hadisleri takdim ve te'hir konusunda belirli bir tertibe tabi olmamışlardır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Bab, Takdim, Rivayet tertibi, Te

A Study And Evaluation About Arrangement Under The Writers Of The Six Books' Approach İn The Bab Header Of The Ḥadīt

Öz

This article talks About Takdim and Teḥir under the writers of the Six Books' approach İn the bāb header of the ḥadīth. Muḥaddiths paid attention to different goals in Hadith books. It is seen that the muḥaddiths have different order from each other when presenting the ḥadīths under the headings of bāb. In this study, we found that reasons of this matter are connected to the personality of the muḥaddiths, purpose of writing their own work, in addition to the methodology they followed. Who stipulated arranging the narrations according to their authenticity, put the most authentic narrations first, then mention what is of the lowest degree and accuracy. As for the bāb title's method of sorting the ḥadīths differs according to take care of the İllet, or pay attention to various aspects of hadith sciences, like the characteristics of transmitted chain. When they want to come up with a jurisprudence, they start with the ḥadīths of higher soundness, and then mention the müttebi and şahid to support the ḥadīth. If they want to clarify the illet of the ḥadīth, they first take the wrong narration and then mention the authentic narration. Those who want to highlight the issue of Āli isnāds, take the ḥadīths with the Āli isnāds first. And who wants to bring together the ḥadīth only, have not been subject to a certain order in terms of presenting the ḥadīths under the bāb heading.

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth, Bāb, Takdim, Arranging the narrations, Teḥir

Kaynakça

• ACAR, Yusuf. "Zayıf Hadisin Amel Karinesiyle Desteklenmesi ve Tirmizî’nin Süneni". Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (2014), 41-70. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/184200
• Aʿcîn, Ali İbrahim Suūd. “et Tenāsubu fî Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî”. Buḥūsu muʾtemeri’l intişar li’s Ṣaḥîḥayn. 17/53-72. Ürdün: Cemiʿyyetu’l ḥadîs̱i şerîf ve ehyāu’t turās̱, 1431/2010. http://www.hadith-turath.org/content/library/075734cf36064fe48c10e197b65f1482.pdf
• Bağcı, Musa. "Hadis Metodolojisinde Ṣaḥîḥu'l-Buḫârî'nin Sıhhat Bakımından Tasnif Edilen İlk Eser Olduğu Fikrinin Eleştirel Analiz". AÜİFD 1 (2004), 39-56. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/583172
• Buḫârî, Muhammed b. İsmail. Ṣaḥîḥü'l- Buḫârî. 9 Cilt. Beyrut, Dâr Tavku’ n-Necat, 1422.
• Buḳaî, Ali Nayef. Menāhicu’l muḥaddis̱în el āʿmmeti ve’l ḫaṣṣa. Bayrut: Dâru’l-Beşâiri'l İslamiye, 1424/2003.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşaʿe’s-Sicistânî. Risâletü Ebî Dâvûd ilâ ehli Mekkete fî vaṣfı sünenih. Beyrut: Dâru’l-Arabiye, tz.
• Ebu’ş Şaʿr, Talib Hammad. “el Ḥikmetu min rivâyeti’l Buḫârî bi’l isnâdı’n nâzil”. Mecelletü’l cāmiaʿti’l islâmiyyeti 9/2, 95-142. https://journals.iugaza.edu.ps/index.php/IUGJIS/article/view/1508
• Hatîb, Ahmed b. Ali b. Sâbit Ebu Bekir el-Bağdadî. Tarihu Bağdad. Thk. Beşşar Âvvâd Mârûf.16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1422/2002.
• Hırmas, Ġassan İsa Muhammed. “Min Menheci İmâmi’n Nesâiyyi fî sünenihi’l kübra dirase hadîs̱iyye“. Mecelletü'l câmiaʿti'l islâmiyyeti li'd dirāsāti'l islamiyyeti 22/2 (Haziran 2014), 205-257. https://journals.iugaza.edu.ps/index.php/IUGJIS/article/view/1232
• Ḥumş, Aʿdab. el İmâmu't Tirmiẕî ve menhecühû fî kitabi'l Câmiʿ. Ürdün: Daru'l Feth, 1423/2003.
• Hüseynî, Abdulmecîd Hāşim. el- İmâmu’l Buḫârî muḥaddis̱en ve faḳihen. Kahire: Mısır’l-Arabiyye Lillnâşîr, ts.
• Itr, Nûreddîn. el İmamu’t Tirmiẕî ve’l muvāzenetu beynehū ve beyne’s Ṣaḥîḥayn. Mısır: Matbaatu Lecnetu’t-Teelif, 1390/1970. İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Fetḥu’l-bârî bi-şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Marife, 1379.
• İbnü Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen ibn Mâce. 2 Cilt. Mısır: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, tz.
• İbnü’l-Mülakkın, Ömer b. Ali. el-Bedrü’l-münîr fî taḫrîci eḥâdîs̱i’ş-Şerḥi’l-kebîr. 9 Cilt. Riyâd: 2004/1425.
• İbn Receb, Abdurrahmân b. Ahmed el-Hanbeli. Şerḥu ʿİleli’t-Tirmiẕî. Thk. Hemmâm Abdurrahim. Ürdün: Mektebetu’l-Menâr, 1407/1987.
• İbrahim, İbrahim Hamoud. "Tirmizinin Süneninde Hadislerin Ta’lili Konusundaki Yöntemi". Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (Haziran 2018) 249-264. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/540550
• Ḳużāt, Emin Muhammed- Ṣabri, Amer Hasan. Dirāsetu fi menāhici’l muḥaddis̱în. Amman: Cüheyne Lillnâşîr, 2009.
• Ḳużāt, Emîn Muhammed- Ḳużāt, Şeref Mahmud. “Menhecü’l imâmi’l Müslim fî ṣaḥîḥihî”. el Mecelletü’l ilmiyyetü li külliyeti uṣûlü’d-dîn ve’d daʿveti bi’z zeḳāziḳ câmiatu’l ezher 12 )1999/2000(, 1-32. https://www.researchgate.net/publication/337769050_mnhj_alamam_mslm_fy_shyhh
• Ḳużāt, Emin Muhammed. “et Teḥvîlu fî Ṣaḥîḥi’l Buḫârîyyi ve menhecühû fîh”. Mecelletü dirāsāt 22/4 (1995), 1831-1849. http://search.mandumah.com/Record/3302
• Muallimî, Abdurrahman b. Yahya. el- envâr'ul Kâşife. Beyrut: Âlemü'l-kütüb, 1406/1986.
• Müslim, Müslim b. el-Haccâc en-Nisâbûrî. Ṣaḥîḥu Müslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-türâsi'l-Arabî, ts.
• Nesâî, Ahmed b. Şu‘ayb b. Alî Ebû Abdirrahmân. el- Müctebâ mine’s-Sünen. 9 Cilt. Halep: Mektebetü’l-Matbuât el-İslâmiyye, 1406/1986.
• Othman ,Houran Saeed. “Buḫârî’nin el- Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ’inde İzlediği Metod, Cem‘ ve Tasnif Metodlarının Tesisi”. Yalova İslam Araştırmaları Dergisi 1/1 (2020), 148-204. https://yiad.yalova.edu.tr/Uploads/yiad/files/2020_1_HOURANO.pdf
• Salih, Enes. "Amelle Desteklenmiş Zayıf Hadisin Amel Edilmeyen Sahih Hadise Tercihi Meselesi". Şarkiyat 12/1 (Mart 2020), 139/158. https://doi.org/10.26791/sarkiat.626351
• Şaviş, Ramażan Ḥüseyin. “el İmâmu Müslim ve ṣınāaʿtu’t taḥvîli fi'l esānîdi min ḫilāli ṣaḥîḥih”. Mecelletü uṣûlü’d-dîn, 111-154.
• Sehâvî, Şemsuddîn Muhammed b. Abdurrahman. Fetḥu’l-muġīs̱ bi-şerḥi Elfiyyeti’l-ḥadîs̱ li’l-Irâki. Thk. Ali Hüseyîn Ali. 4 Cilt. Mısır: Mektebetu’s-Sünne, 1424/2003.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ Ebû Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
• Uḳlā, Aişe b. Ferrāc b. Ali. "Simātu menhec İbn Mâce fî sünenih." Ocak 2016. https://www.researchgate.net/publication/309463370_smat_mnhj_abn_majh_fy_snnh
• Tekin, Delik. "Müslim ve el- Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ’i Üzerine". Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (2015), 49-68. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/40257
• Zeyyani, Nebil. “Tertîbu'l hadîs fî mücteba li'n Nesâiyyi”. Mecelletü dımaşk li'l ulûmil iktisadiyyeti ve'l ḳanuniyyeti 29/1) 2013(, 429-448. http://damascusuniversity.edu.sy/mag/law/images/stories/1-2013/429-448.pdf
• Zuʿbi, Muhammed Müslih. Nakdu’l metni iʿnde İmâmi’n Nesâiyyi fi’s Süneni’l kübrā. Ürdün: Ürdün üniversitesi, Yüksek Lisans tezi, 1420/1999.