From the Wındow of Posıtıve Psychology the Lınk That the Prophet Establıshed Between Posıtıve Language and Thought

Yıl 2025, Sayı: 25, 1 - 17, 26.03.2025

Ibrahim Gökçe

Öz

Islam has implemented various measures to protect the physical and mental health of society. The Prophet Muhammad (peace be upon him), in particular, aimed to safeguard mental well-being. In this regard, he recognized the close relationship between speech and thought and sought to raise awareness by drawing attention to certain linguistic practices that society did not perceive as problematic. This effort can be observed in his statements and actions concerning "naming, dream interpretation, divination, and superstition."
The Prophet highlighted that names given to children could evoke negative connotations in people's minds and that names intended to have a positive influence might sometimes lead to unintended consequences. By doing so, he emphasized the significant role names play in social life, pointing out that they are frequently repeated, exposing people to the meanings of negatively connoted names constantly. Moreover, the Prophet replaced the pre-Islamic superstition-based understanding of misfortune with the practice of interpreting events positively. This intervention can be seen as part of his broader effort to build a new mental and spiritual framework free of negativity.
One of the clearest messages of the Prophet regarding the relationship between language and thought pertains to the interpretation of dreams. He discouraged the recounting of bad dreams and advised that good dreams should be shared with those who are capable of interpreting them positively. Undoubtedly, one of the wisdoms behind this guidance is to ensure that dreams are interpreted using positive language. Negative interpretations, after all, could leave a detrimental impact on the emotional state of the person sharing the dream. The Prophet sought to prevent such outcomes, striving to protect individuals' mental well-being.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Positive Language and Thought, Naming, Dream, Jinx.

Hz. Peygamber’in Olumlu Dil ve Düşünce Arasında Kurduğu Bağ

Öz

İslam dini toplumun beden ve ruh sağlığını korumak için birtakım tedbirler almıştır. Özellikle ruh sağlığını korumayı hedefleyen Hz. Peygamber, bu bağlamda söylem ile düşünce arasındaki yakın ilişkiyi görmüş ve toplumun sorun saymadığı bir takım dilsel durumlara dikkat çekerek farkındalık oluşturmaya çalışmıştır. Onun bu farkındalık çabasını “isim koyma, rüya tabiri, fal ve uğursuzluk” konularındaki söylem ve eylemlerinde görmek mümkündür.
Çocuklara konulan isimlerin insan zihinde olumsuz çağrışımlar yapabileceğine, hayata olumlu etki etmesi beklentisiyle konulan isimlerin umulanın tersine durumlara sebep olabileceğine işaret eden Hz. Peygamber, bir anlamda isimlerin toplumsal yaşamda çok fazla yer ettiğini, isimlerin sürekli telaffuz edildiğini, bunun da insanların kötü anlamlı isimlere sürekli maruz kalmalarına sebep olduğunu dile getirmiştir. Bunun dışında İslam toplumunun cahiliye döneminden getirdiği uğursuzluk anlayışını, fal/hayra yorma ile değiştiren Hz. Peygamber’in bu müdahalesi inşa etmeye çalıştığı yeni ruh ve düşünce dünyasında olumsuzluklara yer vermeme gayretinin bir sonucu olarak algılanmalıdır.
Hz. Peygamber’in dil ve düşünce arasındaki ilişkiye dair en net mesajlarından biri de rüya tabirleri konusundadır. O, kötü rüyaların anlatılmasını istememiş, iyi rüyaların da iyi yorum yapacak kişilere anlatmasını tavsiye etmiştir. Bu tavsiyenin hikmetlerinden birinin de rüyaların pozitif bir dil ile yorumlanmasını temin etmek olduğunda şüphe yoktur. Zira olumsuz yorumun rüyasını anlatanın ruh dünyasında negatif karşılık bulması mümkündür. Hz. Peygamber ise böyle bir durumun önünü almak istemiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Olumlu Dil ve Düşünce, İsim Koyma, Rüya, Uğursuzluk.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned. nşr. Şuʽayb el-Arnaût vd. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Alî el-Kârî, Nûruddîn Ebü’l-Hasen b. Sultȃn Muhammed. Mirkâtü’l-mefâtîh şerhu mişkâti’l-mesâbîh. 9 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1422/2002.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Şerhu’s-sünne. Nşr. Şuayb el-Arnaût-Muhammed Züheyr eş-Şâvîş. 15 Cilt. Beyrût: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1403/1983.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. nşr. Muhammed b. Züheyr b. Nâsır. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422/2001.
• Duvarcı, Ayşe. “Halk Kültürü Uygulamalarından Biri Olan Fal Geleneğinin Değerlendirilmesi”. Erdem 13/37 (2001), 117-130.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünenü Ebî Dâvûd. nşr. Şuayb el-Arnaût. 7 Cilt. Şâm: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
• Emiroğlu, İbrahim. Klasik Mantığa Giriş. Ankara: Elis Yayınları, 18. Basım, 2022.
• Hâkîm en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. Maʽrifetü ʽulûmi’l-hadîs. Beyrût: Dâru’lKütübi’l-ʽİlmiyye, 1397/1977.
• Hayani, Muhammed. Nebevi Sünnet'teki Pozitif Düşünce Oluşturmakla İlgili Hadislerin Tahlili. Karabük: Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed en-Nemerî. el-İstizkârü’l-câmiʿ li-mezâhibi fuḳahâʾi’l-emsâr ve ʿulemâʾi’l-aktâr fîmâ tezammenehü’l-Muvaṭṭaʾ min meʿâni’r-reʾy ve’l-âsâr. thk. Abdü’l-Muʽtî Emîn Kalʽacî. 30 Cilt. Şâm: Dâru Kuteybe, 1414/1993.
• İbn Battâl Ebü’l-Hasen Alî b. Halef b. Abdilmelik el-Bekrî el-Kurtubî. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrâhîm. 10 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2. Basım, 1423/2003.
• İbn Melek, Abdüllatîf b. Firişte. Şerhu mesâbîhi’s-sünne. thk. Komisyon. 6 Cilt. Ammân: İdâretü’sSekâfeti’l-İslâmiyye, 1433/2012.
• İbn Hacer, Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Fethu’l-bârî bi şerhi sahîhi’l-Buhârî. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, 13 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Maʽrife, 1379/1959.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. el-İhsân fî takrîbi Sahîhi İbn Hibbân. thk. Şuayb el-Arnaût. 18 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1414/1993.
• İbn Mülakkın, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Alî b. Ahmed el-Ensârî el-Mısrî. et-Tevdîh li şerhi’l-câmiʽi’ssahîh. nşr. Dâru’l-Fellâh. 36 Cilt. ŞâmŞâm: Dâru’n-Nevâdir, 1429/2008.
• İbnü’l-Ca‘d, Ebü’l-Hasen Alî el-Cevherî. Müsnedü İbni’l-Caʽd. nşr. Âmir Ahmed Haydâr. 5 Cilt. Beyrût: Dâru Nâdir, 1410/1990.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî. Lisânu’l-ʽarab. 15 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 3. Basım, 1414/1993.
• İyâz, Ebü’l-Fazl İyâz b. Mûsâ b. el-Yahsubî. İkmâlü’l-muʽlim bi fevâidi Müslim. nşr. Yahyâ İsmâîl. 8 Cilt. Mısır: Dâru’l-Vefâ, 1419/1988.
• Keşmîrî, Muhammed Enver. Feydu’l-bârî ʽalâ sahîhi’l-Buhârî. nşr. Muhammed Bedr Âlim el-Maratî. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-ʽİlmiyye, 1426/2005.
• Kirmânî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf b. Alî. el-Kevâkibu’d-derârî fî şerhi Sahîhi’lBuhârî. 25 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʽArabî, 2. Basım, 1401/1981.
• Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Ashâbî. el-Muvatta. nşr. Beşşâr Maʽrûf. Beyrût: Dâru’l-Garbi’lİslâmî, 2. Basım, 1417/1997.
• Mâzerî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Ömer et-Temîmî. es-Sıkıllî el-Muʽlim bi fevâidi Müslim. thk. Muhammed Şâzelî Neyfel. 3 Cilt. Cezâir: el-Müessesetü’l-Vataniyye, 1412/1991.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiʽu’s-sahîh, nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʽArabî, 1412/1991.
• Muzhirî, el-Huseyn b. Mahmûd ez-Zeydânî. el-Mefâtîh şerhu’l-mesâbîh. thk. Komisyon. 6 Cilt. Kuveyt: Dâru’n-Nâdir, 1433/2012.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. Sahîhu Müslim bi şerhi’n-Nevevî. Nşr. İdâretü Muhammed Muhamed Abdüllatîf. 18 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʽArabî, 1349/1930.
• Remlî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Hüseyn b. Hasen el-Makdisî. Şerhu süneni Ebî Dâvûd. nşr. Komisyon. 20 Cilt. Mısır: Dâru’l-Fellâh, 1437/2016.
• Rûyânî, Ebû Bekr Muhammed b. Hârûn. Müsnedü’r-Rûyânî. nşr. Eymen Ali Ebû Yemânî. 3 Cilt. Kahire: Müessesetü Kurtuba, 1416/1995.
• San‘ânî, Ebû İbrâhîm İzzüddîn Muhammed b. el-İmâm el-Mütevekkil-Alellah İsmâîl. et-Tenvîr şerhu Câmiʽi’s-Sagîr. thk. Muhammed İshâk Muhammed İsmâîl. 11 Cilt. Riyâd: Dâru’s-Selâm, 1432/2011.
• Sapmaz Fatma - Doğan Tayfun. “Mutluluk ve Yaşam Doyumunun Yordayıcısı Olarak İyimserlik” Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8/3 (Aralık 2012), 63-69. Savaş, Rıza. “Cüveyriye Bint Hâris”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/146. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Solak, Mehmet Yavuz Furkan - Anlı, Gazanfer. “İyimserlik, Stres İçeren Durumlar ve Başa Çıkma: Bir Derleme Çalışması”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13/4 (Aralık 2023), 2077-2089. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1282133.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Muʽcemü’l-kebîr. nşr. Hamdî b. Abdilmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1415/1994.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Mısır: Matbaʽatü Mustafâ el-Bâbî, 1395/1975.
• Tîbî, Ebû Muhammed Şerefüddîn Hüseyn b. Abdillâh b. Muhammed. el-Kâşif ʽan hakâiki’s-sünen. nşr. Abdülhamîd Hindevânî. 13 Cilt. Mekke-Riyâd: Mektebetü Nizâr Mustafâ el-Bâz, 1417/1997.
• Yorulmaz, Rukiye- Erdem, Ramazan. “Sağlıklı Yaşam Üzerine Kavramsal Bir Çerçeve”. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi 7/1 (2021), 57-74.