Atık Termoplastiklerin Geri Dönüşüm Sürecinde Makine Odaklı Risk Değerlendirmesi

Yıl 2020, , 37 - 53, 30.06.2020

Ufuk Fatih Küçükali , Necati Yalman

https://doi.org/10.33720/kisgd.656067

Öz

Dünyada endüstrinin gelişmesiyle birlikte, genel olarak “plastikler” olarak nitelendirilen ve fosil yakıtlardan üretilen, polimerlerin (termoplastik, termoset, elastomer) kullanım alanları çoğalmıştır. Bu durumu etkileyen en önemli faktör ise diğer hammaddelerden (metal, demir, alüminyum, bakır, çinko, ağaç vb.) yapılan ürünlere kıyasla plastik mamullerin daha kolay erişebilir olmalarıdır. Türkiye’de polimerler; otomotiv, inşaat, tarım, temizlik ve kozmetik, sağlık sektörü gibi geniş bir yelpaze kullanılmaktadır.
Türkiye’de plastik geri dönüşüm sektöründe lisanslı işletme sayısının bin civarında olduğu ve bu işletmelerde en az 350 bin kişinin istihdam edildiği bilinmektedir. Yüksek üretim kapasitesine sahip olan bu sektör gerek hurda atık plastik ithalatı gerekse dönüştürdüğü malzemelerin ihracatı ile Türkiye ekonomisinde giderek büyüyen bir öneme sahip stratejik bir sektör konumundadır.
Bu çalışmada risk değerlendirmeleri; Ön Tehlike Analizi (PHA) ve Tehlike Derecelendirme Numarası Sistemi (HRNS) risk analizi metotlarıyla karşılaştırmalı olarak yapılmıştır. Ayrıca Makine Odaklı Risk Değerlendirmelerinde (MORD) en önemli sırada olan, Emniyet Standardı TS EN ISO 12100: 2010, ve elektriksel tedbirlerle ilgili TS EN 13849 kapsamında değerlendirmeye çalışılmıştır.
Çalışma uygulama ile desteklenmiş, risk değerlendirme adımlarının ortaya konması ile özellikle iş sağlığı ve güvenliği (İSG) sektöründe önemli bir eksikliğin giderilmesi ve İSG uzmanlarının da başvuru kaynağı olarak kullanabileceği bir çalışma yapılmaya çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Geri Dönüşüm, Risk Analizi, Standartlar, Blok Tipi Kırma Makinesi

Machine-Focused Risk Assessment in the Recycling of Waste Thermoplastics

Öz

With the development of industry in our world, the usage areas of polymers (thermoplastic, thermoset, elastomer) which are generally defined as plastics and produced from fossil fuels have increased. The most important factor affecting this situation is that plastic mauls are more easily accessible than products made from other raw materials (metal, iron, aluminum, copper, zinc, wood, etc.). Polymers are used in a wide range of sectors such as automotive, construction, agriculture, cleaning, cosmetics, and health in Turkey.
In Turkey, where around a thousand of the number of licensed company in the plastics recycling sector and in this company it is known that at least 350 thousand people are employed. Having a high production capacity in this sector should scrap materials that convert waste plastic imports both in Turkey's economy has a growing importance of the export sector is a strategic location.
In this study, risk assessments; Preliminary Hazard Analysis (PHA) and Hazard Rating Number System (HRNS) were performed in comparison with risk analysis methods. In addition, it has been tried to evaluate Safety Standard TS EN ISO 12100: 2010, which is the most important in Machine Oriented Risk Assessments (MORD), and TS EN 13849 related to electrical measures.
The study was supported by implementation, and by revealing the risk assessment steps, a study was tried to eliminate a significant deficiency especially in the occupational health and safety sector and a work that OHS experts could use as reference.

Anahtar Kelimeler

Recycling, Risk Analysis, Standards, Block Type Crushing Machine

Kaynakça

• [1] PAGEV, (2018). Türkiye Plastik Sektör İzleme Raporu
• [2] Brydson, J. A. (1999). Plastics materials. Elsevier.
• [3] Crawford, R. J. (1998). Plastics engineering. Elsevier.
• [4] Thompson, R. C., Moore, C. J., Vom Saal, F. S., & Swan, S. H. (2009). Plastics, the environment and human health: current consensus and future trends. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 364(1526), 2153-2166.
• [5] Law, K. L. (2017). Plastics in the marine environment. Annual review of marine science, 9, 205-229.
• [6] Yalman, N., Erdim, K., Akata, E.H., (2018). “Polimer Malzemelerin Geri Dönüşüme Kazandırılması İçin Plastik Kırma Makinesi Tasarımı ve İmalatı” ENAR 2018 Proceedings Book International Congress on Engineering and Architecture 237-243.
• [7] PAGEV, (2019). Türkiye Plastik Sektör İzleme Raporu
• [8] Yalman, M. M. N., & Akata, H. E. (2019). Atık Plastiklerin Geri Dönüşümle Sanayiye Kazandırılmasında Kullanılan Plastik Kırma Makinelerinde Karşılaşılan Riskler ve Çözüm Önerileri. Cataloging-In-Publication Data, 586.
• [9] Pierson, L. A., Davis, S. A., & Van Vickle, R. (1990). Rockfall Hazard rating system: implementation manual (No. FHWA-OR-EG-90-01).
• [10] Yalman.N., (2019) “Plastik Geri Dönüşüm Sektöründe Kullanılan Makinelerde Karşılaşılan Risklerin İncelenmesi”, İstanbul Aydın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans Tez Çalışması, İstanbul.
• [11] Rausand, M. (2005). Preliminary hazard analysis. Norwegian University of Science and Technology.
• [12] Özkılıç, Ö. (2008). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Risk Değerlendirmesi, 5. İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, (40).
• [13] Türer, N., (2013). “Ce, Makine Emniyeti ve Risk Değerlendirmesi” İSG Haftası Seminerleri, MESS Metal Sanayicileri Sendikası 1-94.
• [14] Özkılıç, Ö., 2016. Makine Risk Değerlendirmesi, Önder Akademi, http://www.onderakademi.com/blog/isg-dergi-makaleler/makine-risk-degerlendirmesi.pdf, (Erişme Tarihi: 22.12.2017)
• [15] Alam, O., Billah, M., & Yajie, D. (2018). Characteristics of plastic bags and their potential environmental hazards. Resources, Conservation and Recycling, 132, 121-129.
• [16] Yetim, A., (2014). “Geri Dönüşüm Sektöründe Dünyadaki Genel Görünümü ve Türkiye’deki Durumu”, İzto Ar-Ge Bülteni, 11-1.