TİP 2 DİYABET KONTROLÜNDE ÖZ YÖNETİM EĞİTİMİNİN ETKİNLİĞİ- BİRİNCİ BASAMAKTA YARI DENEYSEL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 92 - 98, 31.08.2023

Tarık Salcan , Ferdi Tanır , Ertan Kara

https://doi.org/10.52831/kjhs.1235979

Öz

Amaç: Çalışmamızda amaç, rastgele seçilmiş bir grup Tip 2 Diyabetes Mellitus (T2DM) tanılı kişiye verilecek diyabet eğitiminin hastalığın öz yönetimi ve tam kontrolü üzerine etkisini tespit etmekti.
Yöntem: Müdahale tipinde planlanan bu çalışma, Adana ilinde hizmet veren iki aile hekimliği birimine kayıtlı 20 ila 65 yaş arası T2DM tanılı 59 kişi ile gerçekleştirildi. ASM’ye davet edilen bu bireylerle yüz yüze anket ve öz yönetim ölçeği dolduruldu; antropometrik ölçümler ve metabolik parametreler kaydedildi. Katılımcılar rastgele deney ve kontrol grubuna atandı ve deney grubuna diyabet eğitimi verildi. Üç ayın sonunda tekrar ASM’ye davet edilen katılımcılarla işlem tekrarlandı. Verilerin analizi SPSS 25.0 programı ile yapıldı ve analizde İndependent T, Paired T, Mann-Whitney U, Wilcoxon, Ki-Kare, Mcnemar, Korelasyon ve Lojistik Regresyon Testleri kullanıldı.
Bulgular: Eğitim grubunun yaş ortalaması 54.45±7.49, kontrol grubunun ise 54.39±7.26’dır. Üç ayın sonunda Eğitim grubunda kiloda %2.1, bel çevresinde %1.21, BKİ’de %2.35, HbA1C’de %8.82, trigliseridde %12.57, TyG indeksinde %2.5 anlamlı düşüş sağlandı. HbA1C’de 0.73 birim düşüş gerçekleşti. Kontrol grubunda antropometrik ölçüm ve metabolik parametrelerde üç ayın sonunda anlamlı bir değişim olmadı. Eğitim grubunda üç ayın sonunda Diyabet Öz Yönetim Ölçeği (DÖYÖ) 1. alt boyutta %17.62, 2. alt boyutta %13.05, 3. alt boyutta %35.84 ve DÖYÖ toplam puanlarda %19.35 anlamlı artış sağlandı.
Sonuç: Diyabet öz yönetim eğitimi metabolik ve antropometrik parametreler üzerinde etkili olmuştur. Birinci basamak sağlık kuruluşlarında diyabete yönelik koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında hastalara planlı, devamlı ve multidisipliner diyabet eğitimi verilmesi tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Diyabet, Birinci Basamak Sağlık Hizmeti, Eğitim, Kontrol, Öz Yönetim

Destekleyen Kurum

Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Birimi

Proje Numarası

TTU-2021-13683

EFFECTIVENESS OF SELF-MANAGEMENT EDUCATION IN TYPE 2 DIABETES CONTROL- A QUASI-EXPERIMENTAL STUDY IN PRIMARY CARE

Öz

Objective: The aim of our study was to determine the effect of diabetes education provided to a randomly selected group of individuals diagnosed with Type 2 Diabetes Mellitus (T2DM) on disease self-management and full control.
Method: This intervention-type study was conducted with 59 individuals aged 20 to 65 years with T2DM who were registered in two family medicine units serving in Adana province. A face-to-face questionnaire and self-management scale were completed with these individuals who were invited to the FHC; anthropometric measurements and metabolic parameters were recorded. Participants were randomly assigned to experimental and control groups and diabetes education was given to the experimental group. At the end of three months, the procedure was repeated with the participants invited to the FHC again. The analysis of the data was conducted using SPSS 25.0 software, and in the analysis, Independent T, Paired T, Mann-Whitney U, Wilcoxon, Chi-Square, McNemar, Correlation, and Logistic Regression tests were employed.
Results: The mean age of the education group was 54.45 ± 7.49, and for the control group, it was 54.39 ± 7.26. After three months, the education group achieved a significant decrease of 2.1% in weight, 1.21% in waist circumference, 2.35% in BMI, 8.82% in HbA1C, 12.57% in triglycerides, and 2.5% in the TyG index. There was a decrease of 0.73 units in HbA1C. In the control group, there were no significant changes in anthropometric measurements and metabolic parameters after three months. In the education group, there was a significant increase of 17.62% in the 1st subscale, 13.05% in the 2nd subscale, 35.84% in the 3rd subscale, and 19.35% in the total scores of the Diabetes Self-Management Scale (DSMS) after three months.
Conclusion: Diabetes self-management education has been effective on metabolic and anthropometric parameters. We recommend that planned, continuous, and multidisciplinary diabetes education be provided to patients in primary healthcare institutions as part of diabetes-related preventive health services.

Anahtar Kelimeler

Diabetes, Control, Education, Primary Health Care, Self-Management

Proje Numarası

TTU-2021-13683

Kaynakça

• American Diabetes Association. Foundations of care; education, nutrition, physical activity, smoking cessation, psychosocial care, and immunization. Sec.4. in Standards f Medical Care in Diabetes- 2015. Diabetes Care. 2015;38(Suppl.1):20-30.
• Skovlund SE, Peyrot M. The Diabetes Attitudes, Wishes, and Needs (DAWN) program: a new approach to improving outcomes of diabetes care. Diabetes spectrum. 2005;18(3):136-142.
• Chew B, Khoo E, Chia Y. Social support and glycemic control in adult patients with type 2 diabetes mellitus. Asia Pacific Journal of Public Health. 2015;27(2):NP166-NP173.
• Association AD. Standards of Medical Care in Diabetes 2014. Diabetes Care. 2014;37(Suppl.1):14-80.
• Yalın H, Demir HG, Olgun N. Diyabetli birey nasıl izlenmelidir? The Journal of Turkish Family Physician. 2011;2(3):6-18.
• Faul F, Erdfelder E, Lang AG, Buchner A. G Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior research methods. 2007;39(2):175-191.
• Zheng F, Liu S, Liu Y, Deng L. Effects of an outpatient diabetes self-management education on patients with type 2 diabetes in China: A randomized controlled trial. Journal of diabetes research. 2019;2019:1073131.
• MDApp. TyG İndex Calculator. Erişim: (https://www.mdapp.co/tyg-index-calculator-359/) Erişim Tarihi: 15.01.2023
• Koç E. Tip 2 Diyabet tanısı konmuş kişilerde hastalık öz yönetiminin değerlendirilmesi ve Tip 2 Diyabet Öz Yönetimi Ölçeğinin geliştirilmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara; 2020.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Diyabet Eğitim Seti. Erişim: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenmehareket-yayinlar1/beslenmehareket-diyabetegitim Erişim Tarihi: 15.01.2023
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Diyabet Programı 20215-2020. Erişim:(https://extranet.who.int/ncdccs/Data/TUR_D1_T%C3%BCrkiye%20Diyabet%20Program%C4%B1%202015-2020.pdf). Erişim tarihi: 16.01.2023
• TEMD. Diyabetes mellitus çalışma ve eğitim grubu. Diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem kılavuzu. 14. Basım, Ankara: TEMD Yayınları; 2020.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Erişkin diyabetli bireyler için eğitimci rehberi, Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayın No: 945. Koza Basım Yayın Ltd. Şti; 2015.
• Fritz C. Effect size estimates: current use, calculations, and interpretation. J Exp Psychol Gen. 2012;141(1):2-18.
• Wing RR. Benefits Of modest weight loss in improving cardiovascular risk factors in overweight and obese individuals with type 2 diabetes. Diabetes care. 2011;34(7):1481-1486.
• Odnoletkova I, Goderis G, Nobels F, et al. Optimizing diabetes control in people with Type 2 diabetes through nurse-led telecoaching. Diabet Med. 2016;33(6):777-785.
• Yuan C, Lai CW, Chan LW, Chow M, Law HK, Ying M. The effect of diabetes self-management education on body weight, glycemic control, and other metabolic markers in patients with type 2 diabetes mellitus. J Diabetes Res. 2014;2014:789761.
• Özen TA. Diyabet sohbetleri ile yapılandırılmış eğitim programının insülin kullanan tip 2 diabetes mellituslu hastalarda hipoglisemi üzerine etkisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul; 2016.
• Kartal A. Tip 2 Diyabetli hastalarda planlı eğitim programının sağlık inancına ve metabolik kontrole etkisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2014;1-15.
• Araç E, Solmaz İ. Hba1c düzeyi yüksek trigliserid düzeyinden etkilenir mi? Ortadoğu Tıp Dergisi. 2020;12(2):200-205.
• Jia X. Mendelian randomization analysis support causal associations of HbA1C with circulating triglyceride, total and low-density lipoprotein cholesterol in a Chinese population. Scientific reports. 2019;9(1):1-9.
• TEMD, Diyabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu. Diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem kılavuzu. 14. Basım, Ankara: TEMD Yayınları; 2020:48-53.
• Eryılmaz A. Tip 2 diyabetli bireylere verilen planlı diyabet eğitiminin ve telefonla izlemin metabolik kontrol üzerine etkisi. Y. Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir; 2019.
• Jiang R. Non-HDL cholesterol and apolipoprotein b predict cardiovascular disease events among men with type 2 diabetes. Diabetes Care. 2004;27(8):1991-1997.
• Kinosian B, Glick H, Garland G. Cholesterol and coronary heart disease: predicting risks by levels and ratios. Ann Intern Med. 1994;121:641-647.
• Criqui MH, Golomb BA. Epidemiologic aspects of lipid abnormalities. Am J Med. 1998;105:48S-57S.
• The Global Diabetes Community. Total cholesterol to HDL ratio calculator. Erişim: (https://www.diabetes.co.uk/cholesterol-to-hdl-ratio-calculator.html). Erişim Tarihi: 15.01.2023.
• Dovepress. Association Between Triglyceride-Glucose Index and 2-Year Adverse Cardiovascular and Cerebrovascular Events in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus Who Underwent Off-Pump Coronary Artery Bypass Grafting. Erişim: (https://www.dovepress.com/association-between-triglyceride-glucose-index-and-2-year-adverse-card-peer-reviewed-fulltext-article-DMSO). Erişim tarihi: 20.01.2023.
• Zhao S, Yu S, Chi C, et al. Association between macro- and microvascular damage and the triglyceride glucose index in community dwelling elderly individuals: the Northern Shanghai Study. Cardio-vasc Diabetol. 2019;18(1):95.
• Pan Y, Zhong S, Zhou K, et al. Association between Diabetes Complications and the Triglyceride-Glucose Index in Hospitalized Patients with Type 2 Diabetes. Journal of Diabetes Research. 2021;2021:8757996.
• Luo X, Liu T, Yuan X, et al. Factors influencing selfmanagement in Chinese adults with type 2 diabetes: a systematic review and metaanalysis. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2015;12(9):11304-11327.
• Guo XH, Li Y, Lou QQ, et al. A nationwide survey of diabetes education, self-management and glycemic control in patients with type 2 diabetes in China. Chinese medical journal. 2012;125(23):4175-4180.
• Mutlu EC. Tip 2 diyabetes mellitus tanısı almış kişilerde diyabet öz yönetiminin diyabet belirtileri ve metabolik kontrol parametreleri üzerine etkisinin değerlendirilmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İstanbul; 2021.