Bir Mülki (Taşra) İdare Birimi Olarak Türkiye’de İl Yönetimleri ve Hukuki - Örgütsel Yapıları

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 296 - 325, 28.12.2020

Mehmet Mecek

Öz

Türkiye'nin idari yapısı "merkezden yönetim" ve "yerinden yönetim" olmak üzere ikiye ayrılır. Merkezden (Merkezi) Yönetim yani "Devlet İdaresi" de kendi içerisinde "Devlet İdaresinin Merkez Teşkilatı (Başkent Teşkilatı)" ve "Devlet İdaresinin Mülki Teşkilatı (Taşra Teşkilatı)" olarak iki grupta tasnif edilir. Devlet idaresinin taşra (mülki) teşkilatı ise “il” ve “ilçe” olarak iki kademelidir. Çalışma ile yetki genişliği ilkesine göre yönetilen il yönetimlerinin hukuki yapısı, görevleri, teşkilat yapısı, personel istihdamı ve çalışma kurulları detaylı olarak incelenmiştir. Araştırma yöntemi olarak mevzuat analizi esas alınmıştır. İl yönetimlerinin görev, yetki ve organik yapısı yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre açıklanarak hukuk normlarının günümüz koşulları açısından güncelliği tartışılmıştır. Son olarak da güncel olmadığı düşünülen bazı hukuk normları ile ilgili önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İl Yönetimi, Mülki İdare, Türkiye

Kaynakça

• AKYILMAZ, Bahtiyar, SEZGİNER, Murat ve KAYA, Cemil (2013), Türk İdare Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara, 4.Baskı.
• BAYRAKCI, Erdal (2019), Yerel Yönetimler Ders Notları, (Yazarın Kendi Yayını), Konya.
• BİLGİÇ, Veysel K. (2013), İdare Hukuku, Polis Akademisi Yayınları, Ankara.
• ÇELİKSOY, Emine ve ALKIŞ, Üzeyir (2020), “Rusya ile Türkiye’de Yerel Yönetimler ve Reform”, Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, S.1(2), ss.18-33.
• DERDİMAN, Ramazan Cengiz (2015), İdare Hukuku, Alfa Akademi Yayınları, Bursa, 5.Baskı.
• DURAN, Lütfi (1982), İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, İstanbul.
• ERYILMAZ, Bilal (2014), Kamu Yönetimi: Düşünceler - Yapılar - Fonksiyonlar - Politikalar, Umuttepe Yayınları, Kocaeli, 7. Baskı.
• FINDIKLI, Remzi (2005), İdare Hukuku, Anadolu Yayıncılık, Ankara, 2. Baskı.
• GİRİTLİ, İsmet (2001), Türkiye'nin İdari Yapısı (Kamu Yönetimi Teşkilatı), Der Yayınları, İstanbul, 12.Baskı.
• GİRİTLİ, İsmet, BİLGEN, Pertev ve AKGÜNER, Tayfun (2006), İdare Hukuku Dersleri, Der Yayınları, İstanbul.
• GÖZLER, Kemal (2009), İdare Hukuku, Ekin Yayınları, Bursa, C.1, 2.Baskı.
• GÖZLER, Kemal (2018), Türkiye'nin Yönetim Yapısı (T.C. İdari Teşkilatı), Ekin Yayınları, Bursa.
• GÖZÜBÜYÜK, A.Şeref ve TAN, Turgut (2013), İdare Hukuku: Genel Esaslar, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, Cilt.1, 9.Baskı.
• GÜNDAY, Metin (2013), İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, Ankara, 10.Baskı.
• GÜNEŞ, Turan (1965), Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici İşlemleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara.
• İLLER İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2020), E-İstatistikler, İller İdaresi Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara, https://www.icisleri.gov.tr/illeridaresi/il-idaresi-ve-mulki-bolumler-istatistikleri (Erişim Tarihi: 05.04.2020).
• MECEK, Mehmet ve ATMACA, Yıldız (2020), “Yerel Yönetimlerin İdari Yapısına İlişkin Mevzuat Analizi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, S.19(76), ss.2068-2087.
• MECEK, Mehmet ve DOĞAN, Hüsna (2015), "İstihdam Açısından Yerel Yönetimlerin Organizasyon Yapısı ve Personel Yönetimi", İdari ve Mali Açıdan Türkiye'de Yerel Yönetimler, Bekad Yayınları, Antalya, ss.211-273.
• ÖZYÖRÜK, Mükbil (1977), İdare Hukuku Ders Notları (II. Sınıf Programı), 72 Teksir-Daktilo-Fotokopi Yayını (Teksir Not), Ankara.
• PARLAK, Bekir ve DOĞAN, Kadir Caner (2018), Yeni Yönetim Sistemine Göre Türkiye'de Kamu Yönetimi, Beta Yayınları, İstanbul.
• PARLAK, Bekir ve DOĞAN, Kadir Caner (2018b), "Türkiye'de Mevcut İl Yönetimi ve İlçe Yönetimi: Tarihsel ve Yapısal Bir İnceleme", Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, S.1(2), ss.42-52.
• PARLAK, Bekir ve SOBACI, Zahid (2012), Ulusal ve Küresel Perspektifte Kamu Yönetimi Teori ve Pratik, MKM Yayınları, Bursa, 4.Baskı.
• SAĞLAM, Fazıl (1984), "Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisinin Sınırları: Uygulamanın Yaygınlaşmasından Doğabilecek Sorunlar", Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, Cilt.1, ss.261-271.
• SENCER, Muzaffer (1985), "Son Düzenlemelere Göre Taşra Yönetimi ve Yerel Yönetimler", Amme İdaresi Dergisi, S.18(1), ss.31-47.
• SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet (1996), "Yerel Yönetim Metinleri (III): Tuna Vilâyeti Nizâmnamesi", Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, S.5(2), ss.67-81.
• TURAL, Erkan (2004), "1861 Hersek İsyanı, 1863 Eyalet Teftişleri ve 1864 Vilayet Nizamnamesi", Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, S.13(2), ss.93-123.
• USTA, Sefa, AKMAN, Elvettin ve KOCAOĞLU, Mustafa (2018), “6360 Sayılı Kanunun Büyükşehir Belediye Sistemine Etkileri: Konya Büyükşehir Belediyesi Örneği”, TESAM Akademi Dergisi, S.5(Yerel Yönetimler Özel Sayısı), ss.217-249.
• YAYLI, Hasan ve YASLIKAYA, Refik (2012), “Türkiye’de Yerel Hizmetlerle İlgili Yasal Düzenlemelerin Gelişimi”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, S.47(2), ss.65-82.
• YILDIRIM, Ramazan (2012), İdare Hukuku Dersleri 1, Mimoza Yayınları, Konya, 4.Baskı.
• YILDIRIM, Turan (1999), Türkiye'nin İdari Teşkilatı, Alkım Yayınları, İstanbul, 2.Baskı.
• YILMAZ, Vedat ve MECEK, Mehmet (2019), “Türkiye’de Mahalle Yönetimlerinin Tarihsel Gelişimi ve Hukuki Statüsü”, İdealkent Dergisi, S.10(27), ss.769-799.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (09.11.1982 tarih ve 17863 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete).
• 442 sayılı Köy Kanunu (07.04.1924 tarih ve 68 sayılı Resmi Gazete).
• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu (23.07.1965 tarih ve 12056 sayılı Resmi Gazete).
• 1700 sayılı Dahiliye Memurları Kanunu (19.06.1930 tarih ve 1524 sayılı Resmi Gazete).
• 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu (06.11.1981 tarih ve 17506 sayılı Resmi Gazete).
• 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun (20.01.1982 tarih ve 17580 sayılı Resmi Gazete).
• 2577 sayılı İdari Yarılama Usulü Kanunu (20.01.1982 tarih ve 17580 sayılı Resmi Gazete).
• 3036 sayılı Bölge Valiliği Hakkında 71 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Reddine Dair Kanun (28.07.1984 tarih ve 18472 sayılı Resmi Gazete).
• 3194 sayılı İmar Kanunu (09.05.1985 tarih ve 18749 sayılı Resmi Gazete).
• 4541 sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun (15.04.1944 tarih ve 5682 sayılı Resmi Gazete).
• 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun (04.12.1999 tarih ve 23896 sayılı Resmi Gazete).
• 5326 sayılı Kabahatler Kanunu (31.03.2005 tarih ve 25772 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete).
• 5393 sayılı Belediye Kanunu (13.07.2005 tarih ve 25874 sayılı Resmi Gazete).
• 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu (18.06.1949 tarih ve 7236 sayılı Resmi Gazete).
• 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (06.12.2012 tarih ve 28489 sayılı Resmi Gazete).
• 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun (11.09.2014 tarih ve 29116 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete).
• 7153 sayılı Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (10.12.2018 tarih ve 30621 sayılı Resmi Gazete).
• 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (10.07.2018 tarih ve 30474 sayılı Resmi Gazete).
• 3 sayılı Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (10.07.2018 tarih ve 30474 sayılı Resmi Gazete).
• 71 karar sayılı Bölge Valiliği Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (04.10.1983 tarih ve 18181 sayılı Resmi Gazete).
• 180 karar sayılı (mülga) Bayındırlık ve İskan Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (14.12.1983 tarih ve 18251 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete).
• 285 karar sayılı Olağanüstü Hal Bölge Valiliği İhdası Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (14.07.1987 tarih ve 19517 sayılı Resmi Gazete).
• 584 sayılı Bir İl ve İki İlçe Kurulması ve 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (09.12.1999 tarih ve 23901 sayılı Resmi Gazete).
• 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (09.07.2018 tarih ve 30473 (3. mükerrer) sayılı Resmi Gazete ).
• 2002/3849 sayılı Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Bölge Müdürlüklerinin ve Başmüdürlüklerin Kaldırılmasına ve Alınacak Tasarruf Tedbirlerine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı (05.04.2002 tarih ve 24717 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete).
• 86/10782 karar sayılı Mülki İdare Amirleri Atama, Değerlendirme ve Yerdeğiştirme Yönetmeliği (16.07.1986 tarih ve 19166 sayılı Resmi Gazete).
• İçişleri Bakanlığı'nın Kaymakam Adaylığı Yönetmeliği (06.07.2011 tarih ve 27986 sayılı Resmi Gazete).
• İçişleri Bakanlığı'nın Valilik ve Kaymakamlık Birimleri Teşkilat, Görev ve Çalışma Yönetmeliği (08.06.2011 tarih ve 27958 sayılı Resmi Gazete).
• Danıştay 2. Dairesi'nin 01.10.1997 tarih ve E.1995/3035, K.1997/2074 sayılı Kararı.
• Danıştay 8. Dairesi'nin 09.04.1992 tarih ve E.1991/3128, K.1992/624 sayılı Kararı.