Türk Kamu Yönetiminde İç Denetçilik Kurumunun Sorunları: Bakanlıkların Merkezî Teşkilatlarında Bir Alan Araştırması

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 136 - 160, 30.06.2024

Dr. İslam Köseoğlu

Öz

Türkiye’de 1980’li yıllardan itibaren özel sektörde uygulama alanı bulan iç denetim 2007 yılında Türk kamu yönetiminde fiilen uygulama alanı bulmuştur. Bu tarihten itibaren hem teoride hemde pratikte önemli ilerlemeler kaydetmesine rağmen beklenen etkiyi de gösterebilmiş değildir. İç denetimden beklenilen performansın alınmaması birçok nedene bağlanabilir. Bu çalışmanın temel amacı, Türk kamu yönetiminde iç denetçilerin sorunlarını nicel yöntemle ölçmektir. Bu bağlamda bakanlıkların merkezi teşkilatlarında çalışan iç denetçiler araştırmanın evrenini olarak belirlenmiştir. Çalışmada bakanlıkların merkezi teşkilatı seçilme nedeni iç denetim birimlerinin bütün bakanlık birimlerinde kurulmuş olması ve bu birimlerdeki iç denetçi sayısının diğer kamu idarelerindeki denetçi sayısından fazla olmasıdır. Belirtilen amaç doğrultusunda bakanlıkların merkezi teşkilatlarında iç denetim birimlerinde görev alan 72 iç denetçiye 19 ifadeden oluşan iç denetçilik sorunlarına yönelik anket formu uygulanmış olup elde edilen bulgular SPSS 23 programında yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda iç denetçilik ile ilgili çeşitli sorunlar tespit edilerek bir dizi öneri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk kamu yönetimi, iç denetim, iç denetçi, alan araştırması

Problems of the Internal Audit Institution in Turkish Public Administration: A Field Research in the Central Organizations of Ministries

Öz

Internal auditing, which has found application in the private sector in Turkey since the 1980s, found actual application in the Turkish public administration in 2007. Although it has made significant progress both in theory and practice since that date, it has not been able to show the expected effect. Failure to obtain the expected performance from internal audit can be attributed to many reasons. The main purpose of this study is to measure the problems of internal auditors in Turkish public administration with a quantitative method. In this context, internal auditors working in the central organizations of ministries were determined as the population of the research. The reason for choosing the central organization of ministries in the study is that internal audit units have been established in all ministerial units and the number of internal auditors in these units is higher than the number of auditors in other public administrations. In line with the stated purpose, a survey form consisting of 20 statements regarding internal auditing problems was applied to 72 internal auditors working in internal audit units in the central organizations of ministries, and the findings were interpreted in the SPSS 23 program. As a result of the research, various problems related to internal auditing were identified and a series of suggestions were presented.

Anahtar Kelimeler

Turkish Public Administration, Internal Audit, Internal Auditor, Field Research.

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları, Eskişehir: İdeal Kitapevi.
• Aslantaş, E. (2018). Türkiye’nin AB Tam Üyelik Alternatifleri, Akademik Bakış Dergisi, (Sayı 65), 265-278. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/439743
• Bilge, S. ve Daşkaya, N. (2015). Mahalli İdarelerde İç Denetimin Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği, Maliye Dergisi, (Sayı 168), 108-133.
• Bilge, S. ve Kiracı, M. (2010). Kamu Sektöründe İç Denetim ve İç Denetimin Başarıyla Uygulanmasında Rol Oynayan Faktörler. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Coşkun, B. (2022). Almanya’nın Yapay Zekâ Politikası. Akman, Topçu, Chiftchi (Ed.). Yapay Zekâ ve Kamu Politikası: Ülke İncelemeleri (s. 15-36). Ankara: Nobel Yayınları.
• Coşkun, B. ve Pank Yıldırım, Ç. (2021). Yeni Kamu Yönetimi Yaklaşımı ve Kamu Yönetimi Reformu İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Parlak ve Doğan (Ed.). Postmodern Kamu Yönetimi Kavramlar, Teoriler, Yaklaşımlar (s. 103- 138). Ankara: Nobel Yayınları.
• Gözel, K.A. (2003 Mart). Yeni Kamu Yönetimi Nedir?, Türk İdare Tarihi Dergisi,438, 195- 208.
• Hodgetts, R. M. (1997). Yönetim: Teori, Süreç ve Uygulama (Çev. C. Çetin ve E. C. Mutlu) Der Yayınevi, İstanbul.
• İç Denetçilerin Çalışma, Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete 26226 (12.07.2006). https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf? mevzuatNo=9510&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5 E.T. 11.11.2023.
• İç Denetim Kalite Güvence ve Geliştirme Programı, Resmi Gazete 29675 ( 05.04.2016). E.T. 15.12.2023 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/04/20160405-5.htm
• İç Denetim Koordinasyon Kurulu (2012). Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları. E.T. 13.12.2023 https://www.hmb.gov.tr/kamu-ic-denetcileri-meslek-ahlak-kurallari-2.
• İç Denetim Koordinasyon Kurulu (2020). 2021-2023 Dönemi Kamu İç Denetim Strateji Belgesi, E.T. 12.11.2023 https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2020/12/2021-2023-StratejiBelgesi.pdf
• Kamu İç Denetim Standartları, Resmi Gazete 29987(22.02.2017), E.T. 15.12.2023https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/kamu_ic_denetim_standartlari.pdf
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS Uygulamalı Nicel-Nitel-Karma Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kardeş Selimoğlu, S. ve Özbek, Y. (2020). İç Denetim: Uluslararası İç Denetim Standartları ile Uyumlu. Ankara: BETA Yayınları.
• KMYKK, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (5018). Resmi Gazete 25326 (24.12.2003). E.T. 15.10.2023.
• Köseoğlu, İ. (2023). Türkiye’de İç Denetim Ve İç Denetimin Bakanlık Teşkilatlarında Uygulamasına Yönelik Bir Alan Araştırması. Doktora Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Köseoğlu, İ. Coşkun, B. (2023). Türk Kamu Yönetiminde İç Denetim Algısı: Bakanlıkların Merkez Teşkilatlarında Ampirik Bir İnceleme. Türk İdare Dergisi,(S. 498), 147-180.
• Kükrer, E. ve Kavak, S. (2020). Kamu Sektöründe İç Denetimin Etkinliğini Olumsuz Etkileyen Faktörler. H. Kıral (Ed.), İç Denetim: Kuruma Değer Katmak (2. Baskı) (16- 37). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Matyjewiez, G., ve D’Arcangelo, J.R. (2004). “ERM-Based Auditing”, Internal Auditing, s. 4- 18.
• Moller, R. (2009). Brink’s Modern Internal Auditing. 7. Edition. New Jersey : Jojn Wiley & Sons Inc.
• Naing, L., Winn, T., and Nordin, R. B. (2006). Practical Issues in Calculating the Sample Size for Prevalence Studies. Archives of Orofacial Sciences, (Vol. 1), 9-14.
• Sabuncu, B. (2018). İç Denetim Anlayışındaki Değişiklikler ve Gelişmeler. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, (Sayı 20), 779-789.
• Sarbans- Olexy Act of (SOA) 2002. Congress.gov (30 July 2002). Erişim Tarihi 10.11.2021.
• Sterck, M. ve Bouckaert, G. (2006). Internal Audit Trends in the Public Sector. Internal Auditor: The Institute of Internal Auditors Inc.
• Şimşek, K. (2020). İç Denetim. Ankara: NOBEL Yayınevi.
• Tufan, M. ve Görün, M. (2013). Türkiye’deki Kamu İç Denetim Sisteminin Uluslararası İç Denetim Standartları Çerçevesinde İncelenmesi. Sayıştay Dergisi, (Sayı 89), 115-135.
• Uluslararası İç Denetim Enstitüsü (IIA), (2017), Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesi (UMUÇ). https://www.tide.org.tr/file/documents/pdf/UMUC-2017-updated.pdf. Erişim: 10.11.2023
• Uzun, A. ve Usta, H. (2021). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde İç Denetim: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Denetişim Dergisi, Yıl 12, s. 23.
• Yeşilyurt, K. (2104). Avrupa Birliğinde İç Denetim Birimi. Denetişim Dergisi, 15, 12-15.