BİR ADAM BİR OKUL: HOCA OLARAK MAZHAR OSMAN

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 65 - 82, 23.01.2023

Hasan Hüseyin Koşar

Öz

Türkiye’de modern psikiyatrinin kurucusu kabul edilen Mazhar Osman Uzman (1884-1951) başta Bakırköy Akıl Hastalıkları Hastanesi’nin kurucusu olmak üzere Türk psikiyatrisinde çığır açmıştır. Döneminin oldukça tartışılan bir ismi olan Mazhar Osman, onlarca hasta ile ilgilenmiş, halk arasında anlatılara konu olmuştur. Yanı sıra pek çok yayına hem yazar hem de editör olarak imza atmıştır. Bütün bunların yanında kurumsal olmayan, gayri resmi olarak pek çok öğrenci yetiştirmiştir. Onun yetiştirdiği öğrenciler, başta nöropsikiyatri olmak üzere tıbbın değişik alanlarında Türk tıbbına hizmet etmiştir. Çalışmamızda pek çok çalışmaya konu olmuş olan Mazhar Osman’ın adeta bir “okul” olmasına, yöntemlerine, bu eğitim konusundaki tartışmalara ve yetiştirdiği öğrencilerinden bir kısmına değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Mazhar Osman, Toptaşı, öğrenciler, Bakırköy, psikiyatri, Alman ekolü

Kaynakça

• “Babinski Bulgusu”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Babinski_bulgusu (Erişim: 16.06.2022)
• “Emil Wilhelm Georg Magnus Kraepelin”, https://en.wikipedia.org/wiki/Emil_Kraepelin, (Erişim: 10.07.2022)
• ADASAL, Rasim. “Toptaşı’ndan Bakırköy’e”, Reşadiye Kışlasından Hastaneye 80 Yıl Anıları, 1927-2007,der. Faruk Bayülkem, İstanbul: Pentamed Ltd. Şti, 2007, s. 90.
• AKSEL, İhsan Şükrü. “İhsan Şükrü Aksel’in Nutku”, İstanbul Seririyatı, Mazhar Osman'ın Başhekimliğinin 25.Yıldönümü Özel Sayısı, C. 20, S. (1939)’dan aktaran Erkoç, Mazhar Osman Dönemi, s. 11.
• AKSEL, İhsan Şükrü. “Mazhar Osman'ın Şişli Müsamereleri (1916-1918)”, Nöropsikiyatri Arşivi, C. 16, S. 3-4, ss. 73-80’den aktaran Erkoç, “Mazhar Osman Dönemi”, s. 13.
• AKSEL, İhsan Şükrü. “Mazhar Osman'ın Şişli Müsamereleri (1916-1918)”, Nöropsikiyatri Arşivi, C. 16, S. 3-4, ss. 73-80’den aktaran Erkoç, “Mazhar Osman Dönemi”, s. 13.
• ATABEY, Fahri. “Mazhar Hoca”, Mazhar Osman Uzman (1884-1951) (20. Ölüm Yıldönümü Anma Kitabı), der. Süheyl Ünver, İstanbul: İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Demotoloji Enstitüsü, 1972.
• BAYDUR, Cemil Şerif. Reşadiye Kışlasından Hastaneye 80 Yıl Anıları, 1927-2007,der. Faruk Bayülkem, İstanbul: Pentamed Ltd. Şti, 2007, s. 181.
• BAYÜLKEM, Faruk. “Mazhar Osman’ın Yeni Gelen Asistanı Karşılaması”, Şahap Erkoç, Mazhar Osman Dönemi, s. 26.
• BAYÜLKEM, Faruk. “Muhterem Hocam Ord. Prof. Dr. Mazhar Osman Uzman”, Reşadiye Kışlasından Hastaneye 80 Yıl Anıları, 1927- 2007,der. Faruk Bayülkem, İstanbul: Pentamed Ltd. Şti, 2007, s. 67.
• ER, Uygur ve NADERİ Sait. “Ülkemizde Beyin ve Sinir Cerrahisinin İhtisaslaşması ve Kurumlaşması”, Türk Nöroşirürji Dergisi 2011, Cilt: 21, Sayı: 3, s. 210.
• GÖKAY, Fahrettin Kerim. “Toptaşında Hocam”, Mazhar Osman Uzman (1884-1951) (20. Ölüm Yıldönümü Anma Kitabı), der. Süheyl Ünver, İstanbul: İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Demotoloji Enstitüsü, 1972, sayfa sayısız.
• GÖKTULGA, Fahri Celal. “Tımarhane Lâkırdısı”, Cumhuriyet, 21 Kasım 1956, s. 3.
• KILIÇ, Rüya. Deliler ve Doktorları, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Delilik, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2014.
• KOŞAR, Hasan Hüseyin. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir Doktor Portresi: Hekim, Hoca ve Yazar Olarak Mazhar Osman (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kırklareli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırklareli 2016.
• MERİÇ, Cemil. Bu Ülke, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• NADERİ, Sait. Mazhar Osman ve Türkiye’de Nöroşirürjinin Doğuşu, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları, 2004.
• Ömer Edip, “Mazhar Osman B. İnhisarcı değildir”, Cumhuriyet, 8 Ekim 1931, s. 6.
• SONGAR, Ayhan. “Mazhar Osman’ın Bayram Hediyesi”, Erkoç, Mazhar Osman Dönemi, s. 26.
• ŞAKAR, Nazım Şakir, “Anılardaki Mazhar Osman ‘Gülhane Yılları’ (1910- 1913)”, der. Dr. Şahap Erkoç ve Prof. Dr. Olcay Yazıcı, İstanbul: Argos İletişim Hizmetleri Reklamcılık ve Ticaret A. Ş., 2006, s. 15.
• TİREGÜL, İsmail Ziya. “Meslekte Geçen Eski Günler ve Bakırköy’de 40 Yıl”, Reşadiye Kışlasından Hastaneye 80 Yıl Anıları, 1927- 2007,der. Faruk Bayülkem, İstanbul: Pentamed Ltd. Şti, 2007, s. 107.
• UZMAN, Mazhar Osman. “1909 Senesinde Dedeağaç’ta İttihat ve Terakki Kulübünde Verilen Konferans”, Konferanslarım (Medikal, Paramedikal) Mekteplerde, Kulüplerde, Radyoda Söylenmiş, İstanbul: Kader Basımevi, 1942
• UZMAN, Mazhar Osman. “Bakırköyü’nde İçtima Eden Tababet-i Akliye ve Asabiye Kongresi”, İstanbul Seririyatı, C. 7, S. 7 (1925), s. 236.
• UZMAN, Mazhar Osman. “Bizde Adlî Tıb”, İstanbul Seririyatı, C. 29, S. 4 (1947), ss. 33.
• UZMAN, Mazhar Osman. “Hilâli Ahzar (Yeşil Hilâl) İçki Aleyhdarı Gençler Birliği”, Sıhhat Almanakı, Cumhuriyetin Onuncu Senesini Kutlarken Hekimlerimizin Halkımıza Armağanı, ed. Mazhar Osman Uzman, İstanbul: 1933, ss. 780-781.
• UZMAN, Mazhar Osman. “Maksad-ı İçtima Hakkında Birkaç Söz”, Şişli Müsamereleri C. 1, İstanbul: Zeliç Biraderler Matbaası, 1332, s. 3.
• UZMAN, Mazhar Osman. “Mekteplerimiz Nasıl Olmalı?”, Sıhhi Sahifeler, C. 1, S. 6 (1923), s. 68.
• UZMAN, Mazhar Osman. “Sende mi Brütüs?”, İstanbul Seririyatı, C. 2, S. 10 (1920), s. 90.
• UZMAN, Mazhar Osman. “Tababet-i Asabiye ve Akliye Kongresi”, İstanbul Seririyatı, C. 4, S. 8 (1923), s. 95.
• UZMAN, Mazhar Osman. “Tıbbiyeliler Bayramında Söylenilen”, İstanbul Seririyatı, C. 21, S. 4 (1939), s. 24.
• UZMAN, Mazhar Osman. “Timarhaneden Emrazı Akliye ve Asabiye Hastanesine Doğru”, Sıhhat Almanakı Cumhuriyetin Onuncu Senesini Kutlarken Hekimlerimizin Halkımıza Armağanı, ed. UZMAN, Mazhar Osman. İstanbul: 1933, s. 112.
• UZMAN, Mazhar Osman. “Viting Paşa”, İstanbul Seririyatı, C. 3, S. 2 (1338), s. 43.