Sürdürülebilir Tüketim Çalışmalarının Pazarlamadaki Rolü: Bibliyometrik Analiz (2000-2023)

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 296 - 327, 29.09.2023

Şerife Kazancı Sunaoğlu

https://doi.org/10.53306/klujfeas.1346866

Öz

Son yıllarda, nüfus, çevre ve kalkınma sorun üçlüsüne tüketim unsurunun da eklenmesiyle sürdürülebilir tüketime yönelik araştırmalar daha önemli hale gelmiş bunun sonucunda da çalışma sayısı ciddi oranda artmıştır. Bu araştırmanın amacı pazarlama alanındaki sürdürülebilir tüketim araştırmalarının gelişimini izlemeyi ve kilit yazarları ve ortak yazarlık ağını belirleyerek, sürdürülebilir tüketim literatürünün bütünsel bir görünümünü ortaya koymaktır. Bu kapsamda araştırmada sürdürülebilir tüketimle ilgili Web of Science (WoS) veri tabanında taranan 916 araştırma makalesi VOSviewer programından faydalanılarak bibliyometrik haritalama yöntemi kullanılarak incelenmiştir. İnceleme bulguları tanımlayıcı (yıllara göre trendler) ve bibliyometrik haritalama başlıkları (yazar, ülke, dergi, atıf, anahtar kelime) altında sunulmuştur. Bulgulara göre makale sayısında 2019 sonrasında önemli bir artış olduğu, en çok makalenin ABD’deki araştırmacılar tarafından yazıldığı, makalelerin daha çok Sustainability dergisinde yayınlandığı, en çok atıf alan çalışma Iris Vermeir ve Wim Verbeke’ye ait olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın sürdürülebilir tüketim konusunda ileride araştırma yapacak araştırmacılara özellikle temel kaynak, yazar iş birliği, konu ve dergi seçiminde yol göstermesi beklenmektedir. Çalışma pazarlama alanındaki sürdürülebilir tüketim literatürün gelişimini izlemek ve alandaki değişimleri anlamak için önemli bir kaynak olarak kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, sürdürülebilir tüketim, yeşil tüketim, bibliyometrik haritalama, VOSviewer

The Role of Sustainable Consumption Studies in Marketing: Bibliometric Analysis (2000-2023)

Öz

In recent years, with the addition of consumption to the triad of population, environment, and development problems, research on sustainable consumption has become more important, and as a result, the number of studies has increased significantly. This study aims to track the evolution of sustainable consumption research in the field of marketing and to reveal a comprehensive overview of the sustainable consumption literature by identifying key authors and co-authorship networks. In this context, 916 research articles on sustainable consumption scanned in the Web of Science database were examined using the bibliometric mapping method using the VOSviewer program. The findings are presented under descriptive (trends by years) and bibliometric mapping headings (author, country, journal, citation, keyword). According to the findings, it was determined that there was a significant increase in the number of articles after 2019, most articles were written by researchers in the USA, the articles were mostly published in the journal Sustainability, and the most cited study belonged to Iris Vermeir and Wim Verbeke. The study is expected to guide future researchers on sustainable consumption, especially in the selection of primary sources, author collaboration, topics, and journals. The study can be used as an important source to follow the development of sustainable consumption literature in the field of marketing and to understand the changes in the field.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, sustainable consumption, green consumption, bibliometric mapping, VOSviewer

Kaynakça

• Akdoğan, L. (2023). Sürdürülebilir Tüketim: Kavramsal Bir Çalışma. Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 43-53.
• Albort-Morant, G., Henseler, J., Leal-Millán, A., & Cepeda-Carrión, G. (2017). Mapping the field: A Bibliometric Analysis Of Green İnnovation. Sustainability, 9(6), 1011.
• Araújo, A. C. M., Oliveira, V. M., & Correia, S. E. N. (2021). Sustainable Consumption: Thematic Evolution from 1999 to 2019. Revista de Administração Mackenzie, 22(2), 1–34.
• Arslan, E. (2022). Sosyal Bilim Araştırmalarında Vosviewer İle Bibliyometrik Haritalama Ve Örnek Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 33-56.
• Bennett, J., & Collins, D. (2009). The Policy İmplications Of Sustainable Consumption. Australasian Journal of Environmental Management, 16(1), 47–55.
• Brough, A. R., Wilkie, J. E., Ma, J., Isaac, M. S., & Gal, D. (2016). Is Eco-Friendly Unmanly? The Green-Feminine Stereotype And İts Effect On Sustainable Consumption. Journal Of Consumer Research, 43(4), 567-582.
• Cooper, T. (2005). Slower Consumption Reflections On Product Life Spans And The “Throwaway Society”. Journal of industrial Ecology, 9(1‐2), 51-67.
• Corsini, F., Laurenti, R., Meinherz, F., Appio, F. P., & Mora, L. (2019). The Advent Of Practice Theories İn Research On Sustainable Consumption: Past, Current And Future Directions Of The Field. Sustainability, 11(2), 341.
• Dursun, İ., Köksal, C. G., & Kabadayı, E. T. (2022). COVID-19 Salgını Döneminde Sürdürülebilir Tüketim Davranışlarında Yaşanan Değişim. Journal of Management and Economics Research, 20(3), 302-324.
• Eren, Y. & Şengün, H.İ., (2022). Sürdürülebilir Tüketim Kavramı Üzerine Bibliyometrik Bir Çalışma, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Van YYÜ 40. Yıl Özel Sayısı, 78-93.
• Garfield, E. (1979). Is Citation Analysis A Legitimate Evaluation Tool? Scientometrics, 1, 359-375.
• Giesler, M., & Veresiu, E. (2014). Creating The Responsible Consumer: Moralistic Governance Regimes And Consumer Subjectivity. Journal of Consumer Research, 41(3), 840-857.
• Haider, M., Shannon, R., & Moschis, G. P. (2022). Sustainable Consumption Research And The Role Of Marketing: A Review Of The Literature (1976–2021). Sustainability, 14(7), 3999.
• Haws, K. L., Winterich, K. P., & Naylor, R. W. (2014). Seeing The World Through GREEN-Tinted Glasses: Green Consumption Values And Responses To Environmentally Friendly Products. Journal of Consumer Psychology, 24(3), 336-354.
• Hornibrook, S., May, C., & Fearne, A. (2015). Sustainable Development And The Consumer: Exploring The Role Of Carbon Labelling İn Retail Supply Chains. Business Strategy and the Environment, 24(4), 266–276.
• Kazancı Sunaoğlu, Ş. (2022). Yeşil Tüketim. Tüketici Davranışlarında Makro Trendler (Ed. Fatih Şahin ve Reyhan Bahar). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kortunay, N. (2023). Sürdürülebilir Tüketim Davranışına Yönelik Tutumun Bilişsel, Duyuşsal ve Davranışsal Bileşenleri: Kavramsal Bir Çalışma. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(2), 699-716.
• Lee, K. (2014). Predictors of Sustainable Consumption Among Young Educated Consumers in Hong Kong. Journal of International Consumer Marketing Journal Marketing, 26(3), 217–238.
• Liu, Y., Qu, Y., Lei, Z., & Jia, H. (2017). Understanding The Evolution Of Sustainable Consumption Research. Sustainable Development, 25(5), 414-430.
• Lorek, D., & Fuchs, D. (2013). Strong Sustainable Consumption Governance – Precondition For A Degrowth Path? Journal Of Cleaner Production, 38, 36–43.
• McCain, K. W. (1996). Dictionary Of Bibliometrics - Diodato, V. Journal of the American Society for Information Science, 47, 716–717.
• Meek, W. R., Pacheco, D. F., & York, J. G. (2010). The Impact of Social Norms On Entrepreneurial Action: Evidence From The Environmental Entrepreneurship context. Journal of Business Venturing, 25(5), 493-509.
• Mont, O., & Bleischwitz, R. (2007). Sustainable Consumption And Resource Management İn The Light Of Life Cycle Thinking. European Environment, 17(1), 59–76.
• Moser, A. K. (2015). Thinking green, buying green? Drivers of Pro-Environmental Purchasing Behavior. Journal Of Consumer Marketing, 32(3), 167-175.
• Norris, M., & Oppenheim, C. (2007). Comparing Alternatives To The Web Of Science For Coverage Of The Social Sciences’ Literature. Journal Of İnformetrics, 1(2), 161-169.
• Özdemir, N. (2021). Dindarlık ve Sürdürülebilir Tüketim Davranışı: Gönüllü Sadeliğin Aracı Rolü. Turkish Journal Of Marketing, 6(1), 70-89.
• Özdemir, N., & Sunaoğlu Kazancı, Ş. (2023). Karanlık Üçlü Kişilik Özelliklerinin Sürdürülebilir Tüketim Davranışına Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (56), 377-397.
• Özen, Y. & Yavaş, V. (2022). Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Anlayışına Yönelik Bir Bibliyometrik Analiz. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 209-228.
• Öztürk, N. ve Kurutkan, M. N. (2020). Kalite Yönetiminin Bibliyometrik Analiz Yöntemi İle İncelenmesi. Journal of Innovative Healthcare Practices, 1(1), 1-13.
• Peattie, K., & Peattie, S. (2009). Social Marketing: A Pathway To Consumption Reduction?. Journal of Business Research, 62(2), 260-268.
• Phulwani, P. R., Kumar, D. ve Goyal, P. (2020). A Systematic Literature Review And Bibliometric Analysis Of Recycling Behavior. Journal Of Global Marketing, 33(5), 354-376.
• Prothero, A., Dobscha, S., Freund, J., Kilbourne, W. E., Luchs, M. G., Ozanne, L. K., & Thøgersen, J. (2011). Sustainable consumption: Opportunities for consumer Research And Public Policy. Journal of Public Policy & Marketing, 30(1), 31-38.
• Quoquab, F., Mohammad, J., & Sukari, N. N. (2019). A Multiple-İtem Scale For Measuring “Sustainable Consumption Behaviour” Construct: Development and psychometric evaluation. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, 31(4), 791–816.
• Savaş Alma D. (2022). Sürdürülebilir Tüketim ve Çevre Araştırmalarına Yönelik Bir Analiz. Akademik İzdüşüm Dergisi, 7(2), 81-100.
• Testa, F., Pretner, G., Iovino, R., Bianchi, G., Tessitore, S., & Iraldo, F. (2021). Drivers to green consumption: A Systematic Review. Environment, Development And Sustainability, 23, 4826-4880.
• UNEP. (2010). ABC of SCP: Clarifying Concepts on Sustainable Consumption and Production. https://sustainabledevelopment.un.org/index.php?page=view&type=400& nr=945&menu=204 van Eck, N. J. ve Waltman, L. (2023). VOSviewer Manual version 1.6.19. Erişim adresi: https://www.vosviewer.com/documentation/Manual_VOSviewer_1.6.19.pdf
• van Eck, N. ve Waltman, L. (2010). Software Survey: VOSviewer, A Computer Program For Bibliometric Mapping. Scientometrics, 84(2), 523–538.
• Vergura, D. T., Zerbini, C., Luceri, B., & Palladino, R. (2023). Investigating Sustainable Consumption Behaviors: A Bibliometric Analysis. British Food Journal, 125(13), 253-276.
• Vermeir, I., & Verbeke, W. (2008). Sustainable Food Consumption Among Young Adults İn Belgium: Theory Of Planned Behaviour And The Role Of Confidence And Values. Ecological Economics, 64(3), 542-553.
• Wolff, F. Schonherr, N. (2011). The Impact Evaluation Of Sustainable Consumption Policy İnstruments, Journal of Consumer Policy, 34(1), 43–66.