Yeniçeriliğin Kaldırılışı ve Sosyoekonomik Sonuçları

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 34, 41 - 52, 29.06.2018

Muhammed Emirhan Onhan , Taner Güney

Öz

Bu çalışmada öncelikle yeniçerilerin, son dönem verileri ile, pazarda edindikleri pozisyon aktarılmış ve toplumsal bir erk olarak tarihsel rollerine dikkat
çekilmiştir. Daha sonra yeniçerilerin bu sosyal ve ekonomik nüfuzu ile birlikte kaldırılmasının Osmanlı toplumunda kalemiye, ilmiye ile askeriyeyi nasıl
etkilediği ve bunun ekonomik anlamda ne gibi etkileri olduğu incelenmiştir. İlganın ekonomik yansımaları bu bağlamda tağşiş, müsadere, hazinede yeni
kurumlaşma ve pazarda fiyat-talep-ücret konularını içermektedir. Ayrıca müsadere konusunda ilga sonrası Yeniçeri Ocağı emvalinin kaydedildiği
Başmuhâsebe Darphane-i Âmire D.BŞM.DRB. d.16706 nolu deftere ait bilgiler ilk kez bu çalışmada aktarılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Yeniçeriliğin Kaldırılması, Yeniçeri Ocağının Kaldırılması, Sosyoekonomik Sonuçlar

Kaynakça

• Afyoncu, E. (2010), 1000 Soruda Osmanlı İmparatorluğu 5. Yeditepe Yayınevi, İstanbul. Arslan, M. (hzl.). (2005), Üss-i Zafer (Yeniçeriliğin Kaldırılmasına Dair)/ Es’ad Efendi. Kitabevi Yayınları, İstanbul. Baykara, T. (1995), “Osmanlı Reformunun İlk Zamanları: Yeniçeri Ocağının Kaldırılması ve İlk Tatbikat”, Tarih İncelemeleri Dergisi, (10), 1-11. Berkes N. (2011), Türkiye’de Çağdaşlaşma. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Beyhan, M. A. (1999), Yeniçeri Ocağının Kaldırılışı Üzerine Bazı Düşünceler Vak’a-yı Hayriyye, Osmanlı Ansiklopedisi içinde, Cilt 7, s.258-272. Beyhan, M. A. (hzl.). (2001), Şirvanlı Fatih Efendi Gülzâr-ı Fütûhât. Kitabevi Yayınları, İstanbul. Beyhan, M.A. (hzl.). (2003), Câbî Tarihi Cilt 1-2. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara. BOA. Bab-ı Defteri Başmuhasebe Darphane Defterleri (D.BŞM.DRB.d) 16706. BOA. Cevdet-İ Askeriye (C.AS.) 914/39477. Cezar, Y. (1986), Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi: XVII Yüzyıldan Tanzimata Mali Tarih. Alan Yayıncılık, İstanbul. Çadırcı, M. (2013), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Türk Tarih Kurumu, Ankara. Çakır, C. (2012), Tanzimat Dönemi Osmanlı Maliyesi. Küre Yayınları, İstanbul. Çoruk, D.(2007), XIX. Yüzyıl Sosyal Ve Siyasi Olaylarının Âşık Edebiyatına Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Doğan, L. (2000), Keçecizade İzzet Molla’nın Islah-ı Nizamı Devlete Dair Risale Adlı Eserinin Transkripsiyonu ve Edisyon Kritiği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Faroqhi, S. (2013), Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. Ercan Ertürk (çev.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. Faroqhi, S. (2014), Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Orta Çağdan 20. Yüzyıla. Elif Kılıç (çev.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. Fowler, G. (1854), Türkey; History Of The Origin, Progress And Decline Of The Ottoman Empire. Richard Barrett Printer, London. Genç, M. (2014), “Modern İktisadi Büyüme Karşısında Osmanlı Sistemi ve Ekonomisi”, Türkiye Günlüğü Dergisi, (119), 5-14. Güran, T. (2014), 19. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi Üzerine Araştırmalar. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Kafadar, C. (1981), Yeniçeri Esnaf Relations: Solidarity and Conflict, Degree Of Master, McGILL University, Institute of Islamic, Montreal. Kapıcı, Ö. (2013), “Bir Osmanlı Mollasının Fikir Dünyasından Fragmanlar: Keçecizade İzzet Molla ve II. Mahmud Dönemi Osmanlı Siyaset Düşüncesi”, Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, XLII, 275- 315. Kara, İ. (2012), Din ile Modernleşme Arasında Çağdaş Türk Düşüncesinin Meseleleri. Dergâh Yayınları, İstanbul. Kaya, M. K. (2013), “Esnaf Loncalarında Yeniçeriler”, History Studies Internatıonal Journal of History, 5(4), 189-205. Kopar, M. ve M. Yolun. (2012), “18. ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Borçlar Tarihine Bir Bakış”, History Studies Internatıonal Journal of History, 4, 335-358. Küçükyalçın E. (2013), Turna’nın Kalbi Yeniçeri Yoldaşlığı ve Bektaşilik. Boğaziçi Üniverstiesi Yayınevi, İstanbul. Mardin, Ş. (2015), Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. Mümtaz’er Türköne, Fahri Unan ve İrfan Erdoğan (çev.). İletişim Yayınları, İstanbul. Mutlu, Ş. (1994), Yeniçeri Ocağı’nın Kaldırılışı Ve II. Mahmud’un Edirne Seyahati Mehmed Daniş Bey Ve Eserleri. Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul. Namık, Kemal. (2014), Makalât-ı Siyasiye ve Edebiye, Birleşik Yayıncılık, Ankara. Özbay, R. D. (2003), 19. Yüzyılda Osmanlı’da Devletin Emek İstihdamı, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul. Özcan, T. (2012), “Celaleddin Paşa’nın Maraş Valiliğindeki Son Dönemi (1827-1829)”, Uluslararası Osmanlılar Döneminde Maraş Sempozyumu, 4-6 Ekim 2012, Kahramanmaraş, 71-86. Özkaya, Y. (1952), “Anadolu'daki Yeniçerilerin Düzensizliği İle İlgili Belgeler ve İzmir'de Yeniçeriliğin Kaldırılması Hakkında Bir Belge”, Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi Dergisi¸10(1-2), 75-90. Pamuk, Ş. (2009), 100 Soruda Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, İletişim Yayınları, İstanbul. Pamuk, Ş. (2012), Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. Pamuk, Ş. (2013), Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Quataert, D. (2013), Sanayi Devrimi Çağında Osmanlı İmalat Sektörü, Tansel Güney (çev.), İletişim Yayınları, İstanbul. Sakin, O. (2011), Yeniçeri Ocağı Tarihi ve Yasaları, Doğu Kütüphanesi, İstanbul. Sezer, H. (1997), Yeniçeri Ocağı'nın Kaldırılışının Taşradaki Yansıması ( 1826-1827), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, (19), 30, 215-238. Shaw, J. S. ve E. K. Shaw. (2010). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye Cilt 2, Mehmet Harmancı (çev.), İstanbul: e Yayınları. Sunar, M. M. (2009), “When Grocers, Porters and Other RiffRaff Become Soldiers” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 175 – 194. Sunar, M. M. (2010), “XIX. Yüzyıl Başları İstanbul’unda Esnaf Yeniçeriler”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 18, 59-87. Urquhart, D. (2014), Osmanlı’nın Askeri Gücü. Mehmet Güneş (çev.). Kitabevi Yayınları, İstanbul. Uzunçarşılı, İ. H. (1988), Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. Üstün, K. (2002), Rethinking Vaka-i Hayriye: Elimination of the Jamissaries on the Path to Modernization, Degree OfMaster Of Arts In Hıstory, The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University, Ankara. Varan, O. (2013), Osmanlı Devleti’nde 1826-1839 Yıllarında Yapılan Müsadereler, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van. Yaramış A. (2006), “Yeniçeri Ocağının Kaldırılmasının Çorum ve Çevresindeki Yansıması”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 93-102. Yıldız, G. (2009), Neferin Adı Yok Zorunlu Askerliğe Geçiş Sürecinde Osmanlı Devleti’nde Siyaset, Ordu ve Toplum (1826-1839). Kitabevi Yayınları, İstanbul.