KRONİK HASTALIĞI OLAN YETİŞKİN BİREYLERİN 6 ŞUBAT 2023 KAHRAMANMARAŞ MERKEZLİ DEPREMLER SONRASI HASTALIK YÖNETİMİNE İLİŞKİN DENEYİMLERİ: NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2024, , 429 - 437, 21.10.2024

Uğur Doğan , Murat Tamer

https://doi.org/10.18229/kocatepetip.1421392

Öz

AMAÇ: Bu araştırmada 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında kronik hastalığı olan yetişkin bireylerin ilk 72 saatteki hastalık yönetimine ilişkin deneyimlerinin incelenmesi amaçlandı.
GEREÇ VE YÖNTEM: Bu araştırma nitel bir yöntemle, Nisan - Mayıs 2023 tarihleri arasında, Malatya’da yaşayan ve dâhil edilme kriterlerini karşılayan 16 depremzede ile yürütüldü. Araştırmanın verileri bireysel bilgi formu ve yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplandı. Yarı yapılandırılmış görüşme formundan elde edilen veriler nitel içerik analizi yaklaşımı kullanılarak analiz edildi.
BULGULAR: Araştırmanın ana temaları; (1) kalınan yerin hastalık sürecine etkisi, (2) hastalık yönetiminde karşılaşılan sorunların nedeni, (3) optimal hastalık yönetimini sürdürme çabaları ve (4) hastalık yönetimine ilişkin depremin öğrettikleri olarak belirlendi.Deprem sonrasında hastalık yönetimini olumsuz etkileyen durumlar ilaç eksikliği, bilgi eksikliği, utanma ve önceliklerin değişmesi olarak belirlendi. Hastalık yönetimini sürdürebilmek için bazı katılımcılar daha güvenli şehirlere gitmek, ilaçlarını reçetesiz olarak temin etmek ve yakınlarından destek almak gibi çabalar gösterdi.
SONUÇ: Deprem öncesi hazırlıklar planlanırken kronik hastalığı olan bireyler için bireysel deprem hazırlığını içeren çalışmalar yapılmalıdır. Deprem sonrası dönemde ise sağlıklı haberleşmenin devamlılığı sağlanmalı, reçetesiz ilaç kullanımına bağlı gelişebilecek olumsuzluklar göz önünde bulundurulmalı.

Anahtar Kelimeler

Deneyim, Depremler, Hastalık yönetimi, Kronik hastalık.

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul onayı Kilis 7 Aralık Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu'ndan alınmıştır (Tarih: 11.04.2023ve Sayı No: 2023/08).

Destekleyen Kurum

Bu çalışma sırasında herhangi bir finansal destek alınmadı.

Teşekkür

Çalışmaya katılan tüm depremzedelere samimi ve içten yanıtları için teşekkür ederiz.

EXPERIENCES OF ADULTS WITH CHRONIC ILLNESSES IN DISEASE MANAGEMENT FOLLOWING THE KAHRAMANMARAŞ-CENTERED EARTHQUAKES ON FEBRUARY 6, 2023: A QUALITATIVE STUDY

Öz

OBJECTIVE: This research aims to examine the experiences of adult individuals with chronic illnesses in managing their disease during the first 72 hours following the earthquakes centered in Kahramanmaraş on February 6, 2023.
MATERIAL AND METHODS: This research was conducted using a qualitative method with 16 earthquake survivors living in Malatya between April and May 2023 who met the inclusion criteria. Data for the research were collected through an individual information form and a semi-structured interview form. The data obtained from the semi-structured interview form were analyzed using a qualitative content analysis approach.
RESULTS: The main themes of the study were determined as (1) the impact of the living conditions on the disease process, (2) the reasons for the problems encountered in disease management, (3) efforts to sustain optimal disease management, and (4) lessons learned from the earthquake regarding disease management. Situations negatively affecting disease management after earthquakes were identified as medication shortages, lack of information, shame, and changes in priorities. To maintain disease management, some participants made efforts such as moving to safer cities, obtaining medications without prescriptions, and getting support from their relatives.
CONCLUSIONS: While planning pre-earthquake preparations, studies that include personalized earthquake preparation for individuals with chronic diseases should be carried out. In the post-earthquake period, the continuity of healthy communication should be ensured, and the negativities that may arise due to the use of non-prescription drugs should be taken into consideration.

Anahtar Kelimeler

Earthquakes, Experience, Disease management, Chronic illness.

Kaynakça

• 1. Tomio J, Sato H. Emergency and disaster preparedness for chronically ill patients: a review of recommendations. Open Access Emerg Med. 2014;6:69–79.
• 2. World Health Organization. World Health Statistics 2023: Monitoring Health for the SDGs, Sustainable Development Goals. https://www.who.int/publications-detail-redirect/9789240074323, Erişim Tarihi: 23.11.2023.
• 3. Bloom DE, Chen S, Kuhn M, McGovern ME, Oxley L, Prettner K. The economic burden of chronic diseases: Estimates and projections for China, Japan, and South Korea. J Econ Ageing. 2020;17:100163.
• 4. Basu R, Ory MG, Towne SD, Smith ML, Hochhalter AK, Ahn S. Cost-effectiveness of the chronic disease self- management program: Implications for community-based organizations. Front Public Health. 2015;3:1–8.
• 5. Muscat DM, Song W, Cvejic E, Ting JHC, Medlin J, Nutbeam D. The impact of the chronic disease self- management program on health literacy: a pre-post study using a multi-dimensional health literacy instrument. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(1):58.
• 6. Jin Y, Bhattarai M, Kuo W-Chin, Bratzke LC. Relationship between resilience and self-care in people with chronic conditions: A systematic review and meta-analysis. J Clin Nurs. 2023;32(9–10):2041–55.
• 7. Hu J, Wang Y, Li X. Continuity of care in chronic diseases: a concept analysis by literature review. J Korean Acad Nurs. 2020;50(4):513-22.
• 8. Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği. TMMOB 6 Şubat depremleri 8. ay değerlendirme raporu. 2023.https://www.tmmob.org.tr/sites/default/files/depremin_8._ayina_iliskin_degerlendirmelerimiz.pdf, Erişim tarihi: 22.11.2023.
• 9. Kaya V, Coşkun Erçelik H, Çamlıca T, ve ark. 2023 Kahramanmaraş depremi sonrası Süleyman Demirel Üniversitesi hastanesine başvuran depremzede hastaların analizi: Retrospektif bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2023;30(3):444–53.
• 10. Duruel M. Kırılganlık ve dirençlilik kesişiminde yaşlıların afet deneyimleri Hatay örneğinde 6 Şubat 2023 depremleri. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2023;9(2):103–20.
• 11. Leininger M (Edited by). Qualitative Research Methods in Nursing. 1st Edition, Dayton, OH: Greyden Press, 1998:100-110.
• 12. Çakir Ö, Atalay G. Afetlerde özel gereksinimli grup olarak yaşlılar. Resilience. 2020;4(1):169–86.
• 13. Chan EYY, Kim J. Chronic health needs immediately after natural disasters in middle-income countries: the case of the 2008 Sichuan, China earthquake. Eur J Emerg Med. 2011;18(2):111.
• 14. Mori K, Ugai K, Nonami Y, et al. Health needs of patients with chronic diseases who lived through the great Hanshin earthquake. Disaster Manag Response. 2007;5(1):8–13.
• 15. Özler M. Kamu yönetimi bağlamında afete dirençli toplum ve bütünleşik afet risk yönetimi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021;7(3):901–17.
• 16. Graneheim UH, Lundman B. Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures and measures to achieve trustworthiness. Nurse Educ Today. 2004;24(2):105–12.
• 17. Berg BL, Lune H. Qualitative Research Methods for Social Sciences. 8th ed. Boston, MA: Pearson Education; 2012.
• 18. McCabe PJ, Schumacher K, Barnason SA. Living with atrial fibrillation: A qualitative study. J Cardiovasc Nurs. 2011;26(4):336.
• 19. Sharma A, Bhandari PM, Neupane D, Kaplan WA, Mishra SR. Challenges constraining insulin access in Nepal a country with no local insulin production. Int Health. 2018;10(3):182–90.
• 20. Ohkouchi S, Shibuya R, Yanai M, Kikuchi Y, Ichinose M, Nukiwa T. Deterioration in regional health status after the acute phase of a great disaster: Respiratory physicians’ experiences of the Great East Japan Earthquake. Respir Investig. 2013;51(2):50–5.
• 21. Kobayashi S, Endo W, Inui T, et al. The lack of antiepileptic drugs and worsening of seizures among physically handicapped patients with epilepsy during the Great East Japan Earthquake. Brain Dev. 2016;38(7):623–27.
• 22. Türkiye Cumhuriyeti Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. Doğal afet bölgesinde ilaç temini ve reçete uygulamaları hakkında duyuru. 2023. http://www.csgb.gov.tr/duyurular/dogal-afet-bolgesinde-ilac- temini-ve-recete-uygulamalari-hakkinda-duyuru/Erişim Tarihi: 24.11.2023.
• 23. Carmassi C, Bertelloni CA, Gesi C, et al. New DSM-5 PTSD guilt and shame symptoms among Italian earthquake survivors: Impact on maladaptive behaviors. Psychiatry Res. 2017;251:142–7.
• 24.Tsuboyama-Kasaoka N, Ueda S, Ishikawa-Takata K. Food and nutrition assistance activities at emergency shelters and survivors’ homes after the Great East Japan earthquake, and longitudinal changes in vulnerable groups needing special assistance. Int J Disaster Risk Reduct. 2021;66:102598.
• 25. Sargiacomo M. Earthquakes, exceptional government and extraordinary accounting. Account Organ Soc. 2015;42:67–89.
• 26. MacFarlane BV, Bergin JK, Reeves P, Matthews A. Australian pharmacies prevent potential adverse reactions in patients taking warfarin requesting over-the-counter analgesia. Int J Pharm Pract. 2015;23(3):167–72.
• 27. Whitehead L, Jacob E, Towell A, Abu-qamar M, Cole-Heath A. The role of the family in supporting the self- management of chronic conditions: A qualitative systematic review. J Clin Nurs. 2018;27(1–2):22–30.
• 28. Pickering CJ, O’Sullivan TL, Morris A, et al. The promotion of ‘grab bags’ as a disaster risk reduction strategy. PLoS Curr. 2018;10.
• 29. Yayla U, Şahinöz T. Preparedness for earthquake: Knowledge and behavior. J Int Health Sci Manag. 2020;6(11):46–59.