Reflections of Ara Dinkjian’s Musical Identity onto His Works in Popular Turkish Music

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 129 - 179, 30.12.2022

Ali Önal , Esra Berkman

https://doi.org/10.26650/CONS2022-1136363

Öz

This study examines 20 musical pieces belonging to Ara Dinkjian, an Armenian composer in America living in the Armenian American diaspora, that were added to the Popular Turkish Music repertoire from the 1980s to the present along the axis of his musical identity. Dinkjian was raised with polyphonic church hymns in the Armenian Apostolic Church to which he was affiliated. At this same time, he was also put in touch with Anatolian folk music thanks to his father, the Paris-born Onnik Dinkjian with roots in Diyarbakır. Dinkjian may be viewed as a musician who, in addition to his other compositions, tried to keep his Diyarbakır roots intact through the works he added to the popular Turkish music repertoire and that have modal and makam-based elements. The study will examine the effects of Ara Dinkjian’s musical identity on popular Turkish music compositions. His closeness to Anatolian folk music, growing up in the Armenian Apostolic Church, and living in the Armenian American diaspora are thought to have contributed greatly to the formation of Ara Dinkjian’s musical identity. In addition to various evaluations of the elements that create his identity, this study also conducts a harmonic, modal, and makam analysis of his works. Of the 20 musical pieces from Dinkjian this study analyzes, 15 make direct use of makam intervals. Three other pieces resemble makams, although they are composed in a tonal context (i.e., Turkish makam abstraction using a tonal system). The remaining two musical pieces have been composed in minor keys. Based on the findings, the study suggests Dinkjian’s musical identity to have been affected by his knowledge of the makam music he had taken from the Armenian Apostolic Church and his father, which are generally reflected onto all his compositions, particularly onto his works found in popular Turkish music.

Anahtar Kelimeler

Ara Dinkjian, Popular Turkish music, Diaspora

Ara Dinkjian’ın Müzikal Kimliğinin Türk Popüler Müziği Besteciliği Üzerindeki Yansımaları

Öz

Bu çalışmada, Ermeni bir besteci olan ve Amerika diasporasında yaşayan Ara Dinkjian’ın 1980’li yıllardan günümüze dek Türk Popüler Müziği dağarına kattığı 20 adet eser, kendisinin müzikal kimliği ekseninde incelenmiştir. Dinkjian, bağlı olduğu Ermeni Apostolik Kilisesi’nde çoksesli kilise ilahileri ile yetişmiştir. Aynı zamanda babası Diyarbakır kökenli Paris doğumlu Onnik Dinkjian sayesinde Anadolu halk müziği ile bağlantı kurmuştur. Diğer bestelerinin yanı sıra Türk Popüler Müziği repertuarına kattığı, makamsal ve modal öğeler taşıyan eserleri aracılığıyla da Diyarbakır kökeni ile bağlarını sağlam tutmaya gayret etmiş bir sanatçı olarak görülebilir. Öncelikli olarak bu çalışmada Ara Dinkjian’ın müzikal kimliğinin, Türk Popüler Müziği besteleri üzerindeki etkileri incelenecektir. Köken itibariyle Anadolu halk müziğine yakınlığının, Ermeni Apostolik kilisesinde yetişmesinin ve Amerikan Ermeni diasporasında yaşamasının Ara Dinkjian’ın müzikal kimliğinin oluşmasında büyük katkılar sağladığı düşünülmektedir. Ayrıca kimliğini oluşturan öğelere dair çeşitli değerlendirmelere ek olarak eserlerinin armonik, modal ve makamsal analizleri de konuyu irdelemek için çalışmada yer bulmuştur. Dinkjian’ın çalışmada analiz edilen 20 eserinin 15’inde bizatihi makamsal aralıkları kullandığı, üçünü soyutlamalı yani tonal düzlemde ancak makam andırmalı olarak ele aldığı, geri kalan iki eserini ise minör karakterde bestelediği tespit edilmiştir. Dolayısıyla müzikal kimliğini inşa ederken kendisini etkileyen, Apostolik kilisesinden edindiği makamsallık ile babasından aktarılan makam bilgilerinin genel olarak tüm bestelerine özel olarak Türk Popüler Müziği alanına yansıdığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Popüler Müziği, Ara Dinkjian, Diaspora, Popular Turkish music

Kaynakça

• Akbar, S., Donnan, A. ve Donnan, H. (1994). Islam, Globalization and Postmodernity. London and New York: Routledge. google scholar
• Alajaji, S. A. (2018). Sılaya Giden Yol. Aras-Kala Plak Yayınları. google scholar
• Arel, H. S. (1968). Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri. İstanbul: İleri Türk Musikisi Konservatuarı Yayınları. google scholar
• Basmacıyan, H.K. (2005). Şark>ta Toplumsal ve Dinsel Hayat, İstanbul: Aras Yayıncılık google scholar
• Bayrak, M. (2005). Alevi-Bektaşi Edebiyatında Ermeni Âşıkları. Özge Yayınları. google scholar
• Berkman, Esra; Önal, Ali (2022), “Ara Dinkjian>s Works in Turkish Popular Music”, Mendeley Data, V1, doi: 10.17632/cjmmkz3yz4.1 google scholar
• Berkman, E. (2012). Kanun virtüözü, besteci ve eğitimci Haçatur Avetisyan (1926-1996) ve kanun çalgısı özelinde Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetimde (1920-1991) müziğin dönüşümü. Tez (Sanatta Yeterlik). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. google scholar
• Berkman, E. (2014). Çağdaş Türk Bestecilerin Kanun-Piyano Eserlerinin Kanun Partilerinde Makamsal Öğeler. Müzik-Bilim Dergisi, 40-69. google scholar
• Bilal, M., ve Yıldız, B. (2019). Kalbim O Viran Evlere Benzer Gomidas Vartabed>in Müzik Mirası. İstanbul: Birza-manlar Yayıncılık. google scholar
• Çakıllıkoyak, H. (2005). Diaspora’da Ermeni Kimliği Paris ve Halep Örneği. İstanbul: Yeditepe Yayınları. google scholar
• Çöloğlu, E. (2005). Çağdaş Türk Bestecilerinin 20. Yy müziğinin Modernist Anlayışlarıyla Etkileşimi. Yayınlanmamış YL Tezi. google scholar
• Dede, N. A. (2006). Tetkik u Tahkik. (Y. Tura, Çev.) İstanbul: Pan Yayıncılık. google scholar
• Dönmez, B. M., ve Yarar, B. (2014). İstanbul Ermeni Ortodoks Cemaatimin Dinsel Müzik Uygulamaları Üzerine Etnografik Bir Çalışma. Akademik Araştırmalar Dergisi, 16(61), 182. google scholar
• Dürük, E. F. (2011). Türk Popüler Müzik Üretimi ve Ürünlerindeki Karma Yapıyı Hazırlayan Toplumsal ve Müzik-sel Etkenler. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi. google scholar
• Ela, E. D., ve Güler, M. A. (2018). Müziğin İzinde: Türkiye>de 1980>den Günümüze Rock Müzik ve Sosyal Haklar. google scholar
• Erol, A. (2005). Popüler Müziği Anlamak. İstanbul: Bağlam Yayınları. google scholar
• Ezgi, S. (1933-1935-?-1940-1953). Nazari, Ameli Türk Musikisi. İstanbul: İstanbul Konservatuarı Neşriyatı. google scholar
• Güleç, C. (2002). Türkiye>de Kültürel Kimlik Sorunu. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi(15), 63-78. google scholar
• Günay, E. (2006). Müzik Sosyolojisi-Sosyolojiden Müzik Kültürüne Bir Bakış. İstanbul: Bağlam Yayıncılık. google scholar
• Güngör, N. (1993). Arabesk, Sosyokültürel Açıdan Arabesk Müzik, Ankara: Bilgi Yayınevi. google scholar
• İrden, S. (2020). Türk Musikisinde Düzen Perde Makam Terkib Uygulamaları. Konya: Eğitim Yayınevi. google scholar
• Karahasanoğlu, S., ve Yavuz, E. (2015). Müzikte Araştırma Yöntemleri. Berceste Yayınevi. google scholar
• Kevopyan, A. (2014). Sözlü ve Yazılı Aktarımda Şaraganlar. Toplumsal Tarih Dergisi, 22-26. google scholar
• Kezelian, A. H. (2021). Taş Plaklarda Amerika>daki Ermeniler, Ara Dinkjian Arşivinden, Albüm Kitapçığı, Kalan Müzik google scholar
• Kozanoğlu, C. (1995). Pop Çağı Ateşi. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Kuçlu, E. (2020). Kültürel Bir Meta Olarak Müzik: 90’lar Sonrası Pop Müziği Örneği. Yayınlanmamış YL Tezi. google scholar
• Lokmagözyan, D. (2020). Gomidas Bu Toprağın Sesi. İstanbul: İstanbulahay/Anadolu Kültür/Avrupa Kültür Başkenti. google scholar
• McCollum, J. R. (2014). Music, Ritual, and Diasporic Identity. Doktora Tezi. University of Maryland, College Park. google scholar
• Özdemir, U. (2016). Kimlik, Ritüel, Müzik İcrası. İstanbul: Kolektif Yayınları. google scholar
• Özer, Y. (2002). Müzik Etnografisi-Alan Çalışmasında Yöntem ve Teknik. İzmir: Dokuz Eylül Yayıncılık. google scholar
• Öztürk, O. M. (2013). Makam Müziğinde Ezgi ve Makam İlişkisinin Analizi ve Yorumlanması Açısından Yeni Bir Yaklaşım: Perde Düzenleri ve Ezgi Çekirdekleri. İTÜ Sosyal Bilimler Enstütüsü. google scholar
• Öztürk, O. M. (2020). Türk Müziğinde Yekta, Ezgi ve Arel Teorilerinin Pozitivist İnşası: Kısa Fakat Eleştirel Bir Tarihçe. Eurasian Journal of Music and Dance 16, 171-215. google scholar
• Paddison, M. (1982). The critique criticised: Adorno and popular music. Popular Music, 2, 201-218. google scholar
• Polatyan, S. (1998). Ermeni Müziği. İstanbul: Avesta Yayınları. google scholar
• Sarı, Ö. ve Avcığolu, G. (2012). Ermeni Ulusal Kimliğinde Ermeni Diasporası ve Geçmişin Kurgulanması, Hacettepe Üni. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 17, 207-218. google scholar
• Şentürk, R. (2016). Müzik ve Kimlik. İstanbul: Küre Yayınları. google scholar
• Tchilingirian, H. (2019). Ermeni Kilisesi. İstanbul: Aras Yayınları. google scholar
• Yarar, B. (2016). İstanbul Ermeni Apostolik Kilisesi Müzik Kültürü. Ankara: Gece Yayınları. google scholar
• Yarman, O. (2020, Eylül 27). Ozan Yarman. Mayıs 2021 tarihinde Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=Ps-y2FnfuRjM adresinden alındı google scholar
• Yekta, R. (1986). Türk Musikisi. İstanbul: Pan Yayıncılık. google scholar
• Yıldız, B., Beşiroğlu, Ş. Ş., ve Reigle, R. (2013). Onnik Dinkjiamm Müzikal Kimliğinde Kültürel Bellek ve Memleket İzleri. Porte Akademik 8, 53. google scholar
• Ara Dinkjian ile E-Posta Aracılığıyla Görüşme: 04.02.2020-19.02.2020 google scholar
• Dinkjian, A, E-posta ile kişisel görüşme, 4 Şubat 2020 google scholar
• Dinkjian, A, E-posta ile kişisel görüşme, 19 Şubat 2020 google scholar