Mythological Elements in 21st Century Turkish Operas and the Relationship Between Opera-Mythology-Sustainability

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 177 - 190, 24.06.2024

Sultan Ayça Sungur , Başak Gorgoretti

https://doi.org/10.26650/CONS2024-1477782

Öz

This study examines the mythological elements in 21st century Turkish operas through the analysis of the librettos of the sample works within the scope of the research, the decor, costumes and characters used on stage, and evaluates and discusses the relationship between opera-mythology-sustainability. In order to examine the mythological elements they contain, 3 Turkish operas composed in the 21st century were selected, namely: “Ninatta” (Composed by: Evrim Demirel, Libretto: Ahmet Ümit), “Another World” (original title: Başka Bir Dünya, Composed by: Selman Ada, Libretto: Tarık Günersel) and “İnanna” (Composed by: Çetin Işıksözlü, Libretto: Eflatun Neimetzade). The study sought answers to the following questions: (i) How the mythological elements in the operas “Ninatta”, “Another World” and “Inanna” are handled, (ii) the cultural basis of the mythological elements in the libretto, (iii) the language used in the libretto, and (iv) the contribution of operas dealing with mythology to sustainability. During the analysis of the operas “Ninatta”, “Another World” and “Inanna”, the opinions of composers and librettists were consulted and the data collected through the interview technique were interpreted and used in the text.
It was concluded that the mythological elements in the operas examined in the research, were transferred by composers and librettists through the cultures that lived in the ancient lands of Ancient Greece and Anatolia. In the interviews, it was stated by the librettists and composers that it is difficult to understand and interpret the present and the future without knowing the history of humanity, and it was emphasized that the realization of cultural transfer can be achieved by knowing the past. Art-culture relationship and interaction, with their inherent transfer and continuity features, play an important role in supporting and ensuring sustainability, and in structuring and strengthening the cultural sustainability dimension in the future.

Anahtar Kelimeler

Mythology, opera, sustainability, libretto, mythological element

21. Yüzyıl Türk Operalarındaki Mitolojik Unsurlar ve Opera-Mitoloji-Sürdürülebilirlik İlişkisi

Öz

Bu çalışmada 21. yy. Türk operalarındaki mitolojik unsurlar araştırma kapsamındaki örnek eserlerin librettosu (opera metni), sahnede kullanılan dekor, kostüm ve karakterlerin analizi yoluyla incelenmiş, opera-mitoloji sürdürülebilirlik ilişkisi değerlendirilerek tartışılmıştır. İçerdiği mitolojik unsurlar bakımından 21. yy.’da bestelenmiş 3 Türk operası seçilmiştir, bunlar: “Ninatta” -Beste: Evrim Demirel, Libretto: Ahmet Ümit, Başka Bir Dünya Beste:Selman Ada, Libretto: Tarık Günersel ve “İnanna”-Beste: Çetin Işıksözlü, Libretto: Eflatun Neimetzade operalarıdır. Çalışmada “Ninatta”, “Başka Dünya” ve “İnanna” operalarında işlenmiş olan mitolojik unsurların nasıl ele alındığı, libretto’da geçen mitolojik öğelerin kültürel dayanağı, librettoda kullanılan dil, mitolojiyi ele alan operaların sürdürülebilirliğe katkısının ne olduğu sorularına yanıtlar aranmıştır. Operaların incelenmesi aşamasında besteci ve Librettistlerin de görüşlerine başvurulmuş ve görüşme tekniği ile toplanan veriler yorumlanmıştır.
Araştırmada incelenen operalarda mitolojik unsurların, besteci ve Librettistler tarafından Antik Yunan ve Anadolu’daki kadim topraklarda yaşamış olan kültürler üzerinden aktarıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan görüşmelerde insanlığın tarihini bilmeden, bugünü ve geleceği anlamaları, anlamlandırmalarının zor olduğu Librettist ve besteciler tarafından belirtilmiş, kültürel aktarımın gerçekleşmesinin ise geçmişi bilmekle olabileceği vurgusu yapılmıştır. Sanat-kültür ilişkisi ve etkileşimi, doğalarında barındırdıkları aktarım ve devamlılık özellikleri ile, sürdürülebilirliğin desteklenmesi ve sağlanmasında, gelecekte ise kültürel sürdürülebilirlik boyutunun yapılanması ve güçlenmesinde önemli rol üstlenmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Mitoloji, opera, sürdürülebilirlik, libretto, mitolojik unsur

Kaynakça

• Akyıldız, N. A., & Olgun, T. N. (2020). Tarihi Kentlerin Sürdürülebilir Korunmasında Kolektif Belleğin Önemi: Elazığ-Harput Kenti Örneği, Geleceğin Dünyasında Bilimsel ve Mesleki Çalışmalar 2020 Mimarlık ve Tasarım / I, (Ed: A. Erçetin, D. Aydemir), Bursa: Ekin Yayınevi. google scholar
• Altun, I., & Çınaroğlu, M. (2020). “Tarihin Sonu” Olgusu ve Eskatologya Mitleri. Milli Folklor Dergisi, 16(128), 28-40. google scholar
• Atak, P. (2007). Çağdaş Türk Bestecilerinin Operalarının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi. google scholar
• Aytimur, R. G. (2022). Türk Opera Eserlerinin Metinlerinde Yer Alan Fantastik Öge ve Unsurların İncelenmesi. Electronic Turkish Studies, 17, 6. 10.7827/TurkishStudies.62743 google scholar
• Benson, S. (2010). Fairy-Tale Opera and the Crossed Desires of Words and Music. Contemporary Music Review, 29(2), 171-182. https://doi.org/10.1080/07494467.2010.534925 google scholar
• Brundtland, G. H. (1987). Ortak Geleceğimiz Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu Raporu. Ankara: Türkiye Çevre Sorunları Vakfı. google scholar
• Celasin, C. (2007), Orta Tunç Çağı’ndan Roma Dönemi’ne Anadolu Müzik Kültürü’nün Analizi, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi. google scholar
• Çakır, E. (2013). Akademik Dünyanın Kentsel İmgelerinden Mitolojik Simgelerine Üniversite Logoları. Millî Folklor Dergisi, 97, 53-69. google scholar
• Danışman, B. (2020). Türk Opera Sanatında Mitolojinin Yeri - Nevit Kodallı’nın “Gilgameş Operası”nın, “Gılgamış Destanı” ile Karşılaştırılması ve İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi. google scholar
• Güleç, İ. Ş., & Güleç, E. S. (2023). Gilgameş Destanının Çağdaş Yorumu: Nevid Kodallı ve Ahmed Adnan Saygun’un Gilgameş Operaları. Conservatorium, 10(2), 27-38. https://doi.org/10.26650/CONS2023-13 google scholar
• Günersel T. (2007). “Şiir &Libretto....biraz da hayat”. Sanat Dünyamız, 102, 124-125. google scholar
• Hunter M. (1991). Some representations of opera seria in opera buffa. Cambridge Opera Journal, 3(2), 89-108. doi:10.1017/S0954586700003426 google scholar
• Küçük, D., & Koçaslan, G. (2018). Türk Operalarında Tarih Öncesi Anadolu Medeniyetlerinin İzleri: Gılgameş ve “İnanna” Operaları. Azerbaijan National Conservatory, 264-270. google scholar
• Midgley, M. (2003). The Myths We Live By. London: Taylor & Francis. google scholar
• Mızıkacı, M. (2022) (Ed.). Dünya senin ellerinde "Sürdürülebilir sanat kavramına bir bakış". İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi. google scholar
• Stanwood, P. G. (1977). Fantasy and fairy tale in twentieth-century opera. Mosaic:An Interdisciplinary. Critical Journal, 10(2), 183-195. https://www.jstor.org/stable/24780291 google scholar
• T.C. Kültür Turizm Bakanlığı (2017). “Ninatta”, İstanbul: İstanbul Devlet Opera ve Balesi Müdürlüğü Yayınları. google scholar
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2006). “İnanna”, Ankara: Ankara Devlet Opera ve Balesi Müdürlüğü Yayınları. google scholar
• Tunçay, B. (2023). Tarık Günersel’in hayatı ve sanat anlayışı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa. google scholar