Fuzûlî’nin Leylâ vü Mecnûn Mesnevisinde Kadının Konumlandırılması

Yıl 2020, Sayı: 2, 153 - 167, 30.06.2020

Mutlu Melis Özgeriş

Öz

Klasik şiirin hemen hemen bütün konularının esas noktasında bir sevgili motifi bulunmaktadır. Bu sevgili bazen tasavvuri bir tip, bazen Allah bazen de peygamber, padişah gibi kişiliklerdir. Cinsiyeti belirsiz olan sevgili, geleneğin etkisiyle uzun boylu, ince belli, parlak yüzlü, siyah gözlü, âşığına sürekli zulmeden, vefasız vb. özelliklerle nitelendirilmektedir. Kimi zaman Leylâ, Şîrîn gibi isimlerle; kimi zaman da yâr, dilber gibi adlandırmalarla muhayyel bir tipleme olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kadın kavramı denildiğinde ise sadece sevgili akla gelmemelidir. Çünkü şiirde genellikle benzetmeler sevgili çevresinde şekillenmekle birlikte, kadın kadrosuna anne, dadı, cariye, hizmetçi gibi tipler de dâhil olmaktadır. Bu kadroda her kadının bir rolü, toplum tarafından kendisine yüklenen görevleri vardır. Çalışmamızın konusu da Leyla ve Mecnun mesnevisinde bahsi geçen kadınlar ve şiirdeki konumlarıdır.
Hazırladığımız bu çalışmada Fuzûlî’nin Leylâ vü Mecnûn mesnevisi incelenmiş ve mesnevide yer alan kadın kadrosu belirlenmiştir. Bu kadronun mesnevideki vazifeleri ve olaylar karşısındaki tutumları tespit edilmiştir. Böylece şairin kaleminden toplumun kadına bakış açısı, kadından beklentileri, kadının yaşadıkları karşısındaki duruşu aktarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Leylâ vü Mecnûn, mesnevi, kadın

Kaynakça

• Ayan, Hüseyin (2005). Fuzûlî Leylâ vü Mecnûn, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Çetinkaya, Ülkü (2008). Aşk Mesnevilerinde Kadın, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Doktora Tezi.
• Çetinkaya, Ülkü (2008), “Divan Edebiyatında Kadına Genel Bakış”, Turkish Studies, 3/4, s. 279-334.
• Güler, Zülfü (1999). “Leylâ ve Mecnûn’da Evlilik ve Aile Teması”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 9, s. 101-128.
• İçli, Ahmet (2016). “Klasik Türk Edebiyatında Aşk Konulu Anlatılarda Savaşan Kadın Kahramanlar”, Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın II, Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yay.
• Kartal, Ahmet (2014). Doğunun Uzun Hikayesi, İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yay.
• Levend, Agah Sırrı (1959). Arap, Fars ve Türk Edebiyatlarında Leyla ve Mecnun Hikâyesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Pala, İskender (2003). “Leylâ vü Mecnûn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 27, s. 162-164.