Zara (Sivas) Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar II

Yıl 2021, Sayı: 5, 299 - 315, 31.08.2021

Ömer Güven

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.963031

Cited By: 3

Öz

Ağızlar; kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması, eğitim düzeyinin yükselmesi, köyden kente göç gibi nedenlerle yok olma tehlikesi altındadır. Bu sebeple; ağızların söz varlığına dair tespit edilip kayda geçirilen her bir kelime, deyim vs. çok önemlidir. Metin derlemesi yanında sözcük derlemeleri de bu noktada önem taşımaktadır. Bu önemli dil verilerinin kaybolmaması için derleme çalışmalarının vakit kaybetmeden yapılması gerekmektedir. Bu nedenle derleme çalışmalarının önemi son yıllarda giderek artmıştır.
Bu çalışma daha önce yayınladığımız Zara (Sivas) Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar adlı çalışmanın devamı niteliğindedir. Adı geçen çalışmadan sonra yaptığımız araştırma ve incelemelerde elde edilen dil verileri bu çalışmada ele alınmıştır. Çalışmada dil verileri Zara ağzında kullanılan ve Derleme Sözlüğü’nde yer almayan kelimeler ile Derleme Sözlüğü’nde bulunan ancak Zara ağzında farklı anlam barındıran kelimeler olarak sınıflandırılmıştır.
Belirlenen kelimeler; deyimler, adlar, sıfatlar, zarflar, ünlemler, fiiller, beddualar, ikilemeler başlığı altında tasnif edilerek ele alınmıştır. Çalışmada, bu söz varlıklarının fonetik özelliklerini yansıtmak amacıyla transkripsiyon işaretleri kullanılmıştır. Yaptığımız bu çalışmayla asıl gayemiz Derleme Sözlüğü’nün yapılacak yeni baskılarına az da olsa bir katkı sunmaktır. 

Anahtar Kelimeler

Ağız bilimi, Derleme Sözlüğü’ne katkılar, Türkiye Türkçesi ağızları, Zara ağzı.

Kaynakça

• Acar, Kenan (2013). Türkiye Türkçesi Ağızlar Sözlüğüne Kandıra Ağzından Katkılar. Turkish Studies International Periodical For The Languages, 8(9), 375-386.
• Akar, Ali (2009). Ağız Sözlükleri: Yöntem ve Sorunlar -I-. Turkish Studies International Periodical For The Languages, 4(4), 1-11.
• Arslan, Büşra (2013). Çatpınar (Doğanşar/Sivas) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 8, 97-102.
• Arslan, Döne (2018). Eğirdir ve Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğüne Katkılar. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 6(15), 358-363.
• Atmaca, Emine ve Kaba, Oğuzhan (2019). Alanya, (Antalya) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Doğumunun 120. Yılında Prof. Dr. Ahmet Caferoğlu Hatıra Kitabı (Ed. Fikret Turan-Özcan Tabaklar), İstanbul: Şenyıldız Matbaacılık, 205-234.
• Ayık Darıcı, Tülay (2013). Şarkışla’nın Söz Varlığı. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniv.
• Biray, Nergis (2009). Denizli Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Turkish Studies International Periodical For The Languages, 4(8), 747-776.
• Boz, Erdoğan (1996). Çüngüş ve Çermik Yöresi Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Milli Folklor, 4, 112-113.
• Bulut, Serdar (2016). Dereli, Eynesil ve Görele İlçeleri Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu Özet Kitapçığı, 366.
• Bulut, Serdar (2020). Alanya (Antalya) Ağzından “Derleme Sözlüğü”ne Katkılar. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(111), 117-144.
• Bulut, Serdar (2017). Serik (Antalya) Yörükleri Ağzından “Derleme Sözlüğü”ne Katkılar. Route Educational and Social Science Journal Volume, 4(5), 127-141.
• Bulut, Serdar (2018). Gümüşhane İli ve Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Karadeniz Araştırmaları, XV(57), 171-190.
• Buran, Ahmet (1996). Derleme Sözlüğüne Katkılar. Türk Dili, 535, 38-43.
• Büke, Himmet (2020). Denizli Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 131-148.
• Caferoğlu, Ahmet (1994). Sivas ve Tokat İlleri Ağızlarından Toplamalar. Ankara: TDK Yayınları.
• Cankaya, Mahir (2013). Erzincan Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Turkish Studies International Periodical For The Languages, 8(9), 899-910.
• Çavga, Uğur (2015). Belkaya (Konya Ereğli) Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. International Journal Of Languages’ Education And Teaching, 2198-4999, 2669- 2689.
• Çelik, Anıl (2018). Yalova İli Yerli Ağzından Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü’ne Katkılar. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(13), 512-543.
• Çifci, Musa ve Sezer, Önder (2017). Derleme Sözlüğüne Katkılar (Emirdağ/Burunarkaç Köyü). Turkish Studies International Periodical For The Languages, 12(15), 211-232.
• Çifci, Musa ve Sezer, Önder (2018). Derleme Sözlüğüne Katkılar (Emirdağ/Burunarkaç Köyü). Turkish Studies International Periodical For The Languages, 13(28), 241-264.
• Çiftçi, Fethullah (2014). Bitlis Merkez Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Muş Alparslan Üniv. Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 261-272.
• Demir, Necati ve Şen, Ülker (2006). Sivas İli ve Yöresi Ağızları (Etnik Yapı-Dil İncelemesi-Metinler-Sözlük), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Demir, Nurettin (2002). Ağız Terimi Üzerine. Türkbilig, 4, 105-116.
• Demirci, Metin (2017a). Derleme Sözlüğü’ne Osmaniye, Düziçi Ağzından Katkılar-I, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi (TEKE), 6(3), 1360-1383.
• Demirci, Metin (2017b). Osmaniye, Düziçi Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar-2. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(33), 36-44.
• Demirtaş, Ahmet (2017). Osmaniye Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar, IX. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 02-04 Kasım 2017, İnönü Üniv., Malatya, 196-209.
• Direkci, Bekir (2018). Derebucak (Merkez) Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Turkish Studies International Periodical For The Languages, 13(20), 383-402.
• Doğan, Muammer (2009). Aksaray Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar-1. Turkish Studies International Periodical For The Languages, 4(4), 236-249.
• Doğan, Muammer (2010). Aksaray Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar-2. Turkish Studies International Periodical For The Languages, 5(1), 294-312.
• Doğan, Muammer (2012). Aksaray Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar-3. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 9-21.
• Doğan, Şaban (2001). Sivas Merkez İlçe ve Köyleri Ağızları (Giriş-İnceleme-Metinler). Van: Yüzüncü Yıl Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Efe, Kürşat (2020). Ankara Güdül Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar, Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science, 7(49), 786-827.
• Eratalay, Sevda ve Eratalay, Süleyman (2012). Alaşehir Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. IV. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 1. Cilt, 353-364.
• Erdem Nas, Gönül (2015). Anamur Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar 2. Journal of Turkish Language and Literature, 1(1), (1‐8).
• Erdem Nas, Gönül ve Parlar, Zahide (2016). Bartın Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Diyalektolog Ulusal Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 50-59.
• Erdoğan, Songül (2016). Niğde Yöresi Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar-1. Journal of Türklük Bilimi Araştırmaları, 40, 69-82.
• Erdoğan, Songül (2018). Türk Oyaları Kataloğu’ndan Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Turkish Studies International Periodical For The Languages, 13(20), 437-450.
• Eren, Abdullah ve Öztürk, Abdulkadir (2017). Yukarıkızılen Köyü Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Ordu Üniv. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(3), 413-421.
• Erenoğlu Ataizi, Dilek ve Sözer, Burak (2018). Kadınhanı Ağzı’ndan Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 579-592.
• Ergin, Muharrem (2012). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım Yayın-Tanıtım.
• Ersöz, Serpil (2009). Nazilli (Aydın) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 2, 37-62.
• Erten, Münir ve Başkan, Ahmet (2016). Bismil Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 40(2), 67-77.
• Gökçe, Hüseyin (2019). Bursa Dağ Yöresinden (Keles ve Orhaneli İlçelerinden) Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. UÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(36), 79-100.
• Gülensoy, Tuncer (1998). Anadolu Ağızlarından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Türk Dili, 553, 14-17.
• Gülensoy, Tuncer (1999). Ağız Araştırmalarının Bugünkü Durumu. Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni (9 Mayıs 1997), Ankara: TDK Yayınları.
• Gülseren, Cemil (2016). Malatya’dan Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 47-55.
• Güven, Ömer (2014). Sivas İli Zara İlçesi Ağzı, İstanbul: İstanbul Üniv., SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Güven, Ömer (2014). Zara (Sivas) Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar, İstanbul Üniv., Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, LI, 63-78.
• Güzel, Ferdi (2013a). Şahsuvar (Elazığ) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Türk Dili, 728, 68-80.
• Güzel, Ferdi (2013b). Şahsuvar (Elazığ) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar 2. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 15-33.
• Güzel, Ferdi ve Kara, Kürşat (2019). Artvin İli, Şavşat İlçesi, Yukarı Koyunlu (Süles) Köyünden Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 37-52.
• Hazar, Mehmet (2007). Nevşehir Folkloru’ndan Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Türk Dili, 669, 580-584.
• İçer, Elif (2010). İli Yıldızeli Ağzı (İnceleme - Metinler - Sözlük). Edirne: Trakya Üniv., SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kalay, Emin (1997). Edirne İli Ağızlarından Derleme Sözlüğüne Katkılar I. Türk Dili, 547, 25-33.
• Kalay, Emin (2004). Edirne İli Ağızlarından Derleme Sözlüğüne Katkılar II. Türk Dili, 633, 250-259.
• Kamacı, Duygu (2011). Erzurum Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 1(1), 158-164.
• Karahan, Leyla (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: TDK Yayınları.
• Karaman, Ahmet (2011). Sandıklı Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2(3), 273-286.
• Karaörs, Metin (1994). Derleme Sözlüğüne Katkılar Kayseri, Isparta, Adana İllerinden Derlemeler. Türk Dili, 505, 65-67.
• Koraş, Hikmet (2002). Derleme Sözlüğüne İlaveler. Türklük Bilimi Araştırmaları, 12, 171- 209.
• Korkmaz, Zeynep (2003). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Kuşdemir, Ayeşegül (2020). Tokat ve Yöresi Ağzından Derleme Sözlüğüʼne Katkılar I. The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS) 5(1), 39-55.
• Küçükballı, Fatih Numan (2016a). “Gazipaşa Dillere Destan” Adlı Eserden “Derleme Sözlüğü”ne Katkılar. Selçuk Üniv. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 37, 309-370.
• Küçükballı, Fatih Numan (2016b). Bozkır (Konya) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar, Uluslararası Sempozyum: Geçmişten Günümüze Bozkır, 06-08 Mayıs 2016, 643-658. Metin, Beyazıt Bilge (2016). Geydoğan Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 5(11), 78-87.
• Ökruca, Leylâ (2011). Sivas İli Kangal İlçe Merkezi Sözlüğü. Sivas: Cumhuriyet Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özdarendeli, Nursel (2013). Velimeşe Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar, Türkiyat Araştırmaları, 34, s. 57-79.
• Özden, Muharrem (2018a). Bilecik Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 5(11), 273-315.
• Özden, Muharrem (2018b). Gümülcine Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Diyalektolog Ulusal Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 199-249.
• Özek, Fatih (2016). Arapgir Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu Özet Kitapçığı, 43.
• Özgür, Can (2004). Eskişehir Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. TDAY Belleten, 2004/1, 93-99.
• Özkaya, Hakkı (2015). Kırklareli İli Ağızlarından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Rumeli’de Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2, 33-39.
• Öztürk, Erol (2009). Mersin Yörüklerinden Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Türk Dili, 689, 405-411.
• Öztürk, Zehra (2014). Sivas İli Gürün İlçesi Merkez Köyleri Ağzı Sözlüğü. Sivas: Cumhuriyet Üniv., SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Şanlı, Cevcet (1996). Kırklareli, Erzurum ve Artvin İllerimizden Derleme Sözlüğüne Katkılar. Türk Dili, 552, 542-547.
• Şanlı, Cevdet (1999). Anadolu ve Rumeli Ağızlarından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Türk Dili, 572, 670-680.
• Tan, Ali ve Uğureli, Ayşe (2017). Kesikkeli Köyünden Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 223-239.
• Tanyıldız, Eyyup (2014). Hafik İlçe Merkezinin Kelime Hazinesi. Sivas: Cumhuriyet Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Taş N. Fahri vd. (2018). Erzincan Refahiye Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 6(12), 61-66.
• Taş, Pınar (2006). Şarkışla ve Yöresi Ağızları. Kayseri: Erciyes Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Taşkıran, Halil İbrahim (2021). Sivas Akıncılar Ağzı Karşılaştırmalı ve Tanıklı Sözlüğü. Sivas: Cumhuriyet Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Tekin, Feridun ve Cantürk, Samet (2014). Giresun ve Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Diyalektolog Ulusal Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 33-46.
• Telli, Burak (2019). Hatay Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Tarih Okulu Dergisi (TOD) 12(XXXVIII), 664-693.
• Telli, Burak ve Bulduk, Türker Barış (2019). Adıyaman İli ve Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar: Fiil. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, 5(10), 98-115.
• Teres, Ersin (2011). Söğüt (Bilecik) Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Folklor/Edebiyat, 17(65), 19-26.
• Tokat, Feyza (2014). Çavdır Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 153-166.
• Tokatlı, Suzan Suzi ve Erdem Nas, Gönül (2012). Anamur Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 33-45.
• Toker, Mustafa (2011). Derleme Sözlüğü ve Mersin Ağzı Sözlüğü’ne Tarsus Yöresinden Katkılar. Turkish Studies International Periodical For The Languages, 6(3), 1229-1249.
• Topal, Erol (2018). Giresun Eynesil Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Karadeniz Araştırmaları, XV(59), 291-296.
• Turhan, Nurşah (2018). Trabzon Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar, ASEAD, 5(2), 53-58.
• Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-II-III-IV-V-VI, (Birleştirilmiş tıpkıbasım) (2009). Ankara: TDK Yayınları.
• Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi, İstanbul: TDK Yayınları, , 1939-1949.
• Uysal, İdris Nebi (2017). Kuzören (Konya-Bozkır) Köyü Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Diyalektolog Ulusal Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 79-85.
• Uysal, İdris Nebi (2018). Himmetli (Niğde-Merkez) Köyü Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. ERDEM, 74, 139-156.
• Yeşilöz, Zafer (2012). Nevşehir Lakaplarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar, NEÜ SBE Dergisi, 2, 22-27.
• Yıldız, Muharrem ve Özsoy, Yusuf (2016). Bartın Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar, Bartın Üniv. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 141-150.
• Yıldız, Osman (2007). Isparta Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar. Turkish Studies International Periodical For The Languages, 2(2), 790-800.
• Yılmaz, Kadir (2011). Yıldızeli’nin Söz Varlığı. Sivas: Cumhuriyet Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• http://www.tdk.gov.tr; (Erişim Tarihi: 05.07.2021).