Investigation of the Vocabulary related to “Gossip” in Turkey Turkish Dialects in Terms of Synonymity

Yıl 2021, Sayı: 6, 185 - 194, 30.12.2021

Hanife Yaman

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1024466

Öz

Semantics covers many semantic relations such as synonymy, polysemy, and antonym. It is difficult to identify a definition of synonymy that all linguists agree on. However, there are two different approaches among linguists regarding synonymy, which we can define it as two or more linguistic elements that have the same or almost the same meaning in language and in all contexts. The first argues that a complete synonymy cannot be possible in natural language, while the second argues that homonymy exists in language, but there are different types and degrees. According to the second view, synonymy is generally classified under three headings as absolute, cognitive, and close synonymy. In this study, synonymous language elements were examined in terms of regional, stylistic, and close synonymy relations based on the synonymy classifications of Cruse (1986) and Levkovskaya (1956). Synonymous language elements related to the concept of gossip have been determined on the basis of various studies on dialects, especially the Dictionary of Compilation from Folk Dialects in Turkey, and these language elements have been examined according to regional, stylistic and close synonymy relations. As a result, the relationship between the concept of gossip in Turkey Turkish dialects in terms of synonymy has been revealed.

Anahtar Kelimeler

Turkey Turkish Dialects, gossip, synonym, vocabulary.

Türkiye Türkçesi Ağızlarında “Dedikodu” ile İlgili Söz Varlığının Eş Anlamlılık Açısından İncelenmesi

Öz

Anlam bilimi; eş anlamlılık, çok anlamlılık ve zıt anlamlılık gibi pek çok semantik ilişkiyi kapsamaktadır. Eş anlamlılığın, bütün dil bilimcilerin mutabık olduğu bir tanımını belirlemek oldukça zordur. Ancak dilde ve tüm bağlamlarda aynı ya da neredeyse aynı anlama sahip iki veya daha fazla dil unsuru olarak tanımlayabileceğimiz eş anlamlılıkla ilgili dil bilimciler arasında iki farklı yaklaşım bulunmaktadır. Birincisi doğal dilde tam bir eş anlamlılığın mümkün olamayacağı yönündeyken ikincisi eş anlamlılığın dilde var olduğunu ancak farklı türleri ve derecelerinin bulunduğunu savunmaktadır. İkinci görüşe göre eş anlamlılık genellikle mutlak, bilişsel ve yakın eş anlamlılık olmak üzere üç başlık altında sınıflandırılır. Bu çalışmada, Cruse (1986) ve Levkovskaya’nın (1956) eş anlamlılık tasniflerinden hareketle eş anlamlı dil unsurları bölgesel, stilistik ve yakın eş anlamlılık ilişkileri açısından incelenmiştir. Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü başta olmak üzere ağızlar üzerine yapılan çeşitli çalışmalar temelinde dedikodu kavram alanıyla ilgili eş anlamlı dil unsurları tespit edilmiş ve bu dil unsurları bölgesel, stilistik ve yakın eş anlamlılık ilişkilerine göre incelenmiştir. Bunun sonucunda Türkiye Türkçesi ağızlarında dedikodu kavram alanının eş anlamlılık açısından ilişkileri ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Türkçesi Ağızları, dedikodu, eş anlamlılık, söz varlığı.

Kaynakça

• Abik, A. D. (2010). Derleme Sözlüğü’nde Madde Birleştirme Önerileri ve Bu Maddeler Üzerine Değerlendirmeler. Türk Dilleri Araştırmaları, 20, 7-34.
• Ağakay, M. A. (1956). Türkçede Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü: Bir Deneme. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Akca, H. (2009). Ankara İli ve Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniv.
• Atalay, B. (1985). Divan-ü Lügat-it- Türk Tercümesi. Ankara: TDK Yayınları.
• Ayazlı, Ö. (2019). Sarı Uygurca Üzerine Etimolojik Denemeler: U-Ü Maddeleri. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 59(1), 1-26.
• Biray, N. (2007). Acıpayam Ağızlarında Kullanılan Şimdiki Zaman Ekleri ve Etnik Yapı ile İlişkisi. Acıpayam Sempozyumu Bildirileri, Acıpayam-Denizli, 375-382.
• Bussman, H. (1996). Routledge Dictionary of Language and Linguistics. (Trans, and ed. Gregory P. Trauth and Kerstin Kazzazi). London: Routledge.
• Caferoğlu, A. (1994a). Anadolu Diyalektolojisi Üzerine Malzeme I. Ankara: TDK Yayınları.
• Caferoğlu, A. (1994b). Sivas ve Tokat İlleri Ağızlarından Toplamalar. Ankara: TDK Yayınları.
• Cruse, D. A. (1987). Lexical Semantics. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
• Demirci, K. (2004). Dedikodu Kavramına Dair. Millî Folklor, 64, 11-17.
• Devellioğlu, F. (1986). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat: Eski ve Yeni Harflerle. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Dilçin, C. (1983). Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Doğan, Ç. (2019). Dedikodu Olgusuna Psiko-Sosyolojik Bir Yaklaşım: Van Merkez Toki Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniv.
• Doğan, M. (2012). Aksaray ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Doğru, F. (2017). Eskişehir ili Manav Ağızları. Doktora Tezi. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniv.
• Gök, M. (2018). Osmaniye İli Ağızları ve Söz Varlığı (İnceleme-Metinler-Sözlük). Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniv.
• Kara, M. (2003). Mızıkçı Kelimesinin Kökeni Üzerine. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13, 381-387.
• Karakurt, D. (2019). Türkçe Sözcük İncelemeleri (Karşılaştırmalı-Türk Dillerinden Seçilmiş Kelimelerle). e-kitap.
• Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meali. (2010). (Çev. İsmail Hakkı Bursevî). İstanbul: Damla Yayınevi.
• Levkovskaya, K. A. (1956) Leksikolojiya Nemetskogo Yazyka (Alman Dilinin Sözlük Bilimi). Moskova.
• Mutlu, H. K. (2008). Balıkesir İli Ağızları (İnceleme-Metinler-sözlük). Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniv.
• Sağır, M. (1995). Erzincan ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Ankara: TDK Yayınları.
• Sertkaya, O. F. (2013). Lakırdı Kelimesinin Etimolojisi Üzerine. Türk Dili Dergisi, 10, 68-75.
• Spacks, P. M. (1985). Gossip. New York: Alfred A. Knopf.
• Tuğlacı, P. (1987). Türkçede Anlamdaş ve Karşıt Kelimeler Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü. (2009). Ankara: TDK Yayınları.
• Ünlü, M. (1989). Öz Türkçe Sözlük. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Valmores, C. S. - Cerna U. - Kristine, J. (2014). The Psychological Anatomy of Gossip. American Journal of Management, 14(3), 64-69.
• Yapıcı, A. İ. (2013). Aydın ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Doktora Tezi. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniv.
• Yıldız, H. (2017). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Türkçe Kelimelerde Görülen /J/ Sesi Üzerine Notlar. (ed. Ali Akar). Prof. Dr. Nuri Yüce Armağanı. Ankara: Günce Yayınları. 326-364.
• Ziya Gökalp (1972). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Devlet Kitapları.