Evaluation of Turkish Modernization in the Context of the Phenomenon of Alienation and Cultural Alienation as a Result of Modernization

Yıl 2022, Sayı: 7, 381 - 403, 30.04.2022

Yasemin Işık

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1088252

Öz

No social event, social issue or social institution can stay in the same situation. The society, which has to achieve harmony in changing life circumstances, has to capture the dynamism of transformation with its structure and all its units. The concepts defined as Modernization / Civilization and meeting a process are also included in social change and come across as the main trend of change. The element that necessarily creates a difference in societies that are experiencing a change is the results obtained from the way this change is perceived and applied. If social change really means development, progress, then there is no problem. However, if this change causes corruption, identity crisis, alienation in society; therefore, serious problems will arise if it causes a solution. Considering the extent of cultural alienation caused by a deterioration and collapse in the social structure or caused by external factors, the importance of historical processes draws attention. In this study, the roots of the phenomenon of alienation in the West and the definitions and dimensions of alienation in the contemporary sense are discussed; the dimension of cultural alienation is discussed in all its details. The process of modernization which develops due to “cultural imperialism, intellectual alienation, identity crisis, popular culture, mass culture, media culture, kitsch (art in alienation), cultural pollution and corruption such titles as” are evaluated on the basis of the subject as a whole. The reflections of all these areas of discussion on Turkish Modernization, language and literature are also discussed.

Anahtar Kelimeler

Modernization, alienation, cultural alienation, reflections in language and literatüre, Turkish Modernization.

Modernleşmenin Sonucu Olarak Yabancılaşma Olgusu ve Kültürel Yabancılaşma Bağlamında Türk Modernleşmesinin Değerlendirilmesi

Öz

Hiçbir toplumsal olay, toplumsal mesele, toplumsal kurum aynı durumda kalamaz. Değişen hayat şartlarında uyumu yakalamak zorunda olan toplum, sahip olduğu yapısı ve tüm birimleriyle dönüşümün dinamizmini yakalamak durumundadır. Çağdaşlaşma/ Modernleşme/ Medenileşme olarak tanımlanan ve bir süreci karşılayan kavramlar da toplumsal değişmenin içerisindedir ve değişimin ana eğilimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Zorunlu olarak değişimi yaşayan toplumlarda farklılık yaratan unsur ise bu değişimin algılanış ve uygulanış biçiminden kaynaklı elde edilen sonuçlardır. Toplumsal değişme, gerçekten gelişmeyi, ilerlemeyi ifade ediyorsa sorun yoktur. Ancak bu değişme toplumda yozlaşma, kimlik bunalımı, yabancılaşma; dolayısıyla çözülmeye neden oluyorsa ciddi sorunlar baş gösterecektir demektir. Toplumsal yapıda başlayan bir bozulma ve çöküntüye bağlı olarak ya da toplumdışı etmenlerle meydana gelen kültürel yabancılaşma düşünüldüğünde tarihî süreçlerin önemi dikkat çekmektedir. Çalışmada, yabancılaşma olgusunun Batı’daki kökleri ve çağdaş anlamda yabancılaşmanın tanımlamaları, boyutları; özellikle kültürel yabancılaşma boyutu tüm detaylarıyla ele alınmaktadır. Modernleşme süreçlerine bağlı olarak gelişen “kültür emperyalizmi, aydın yabancılaşması, kimlik bunalımı, popüler kültür, kitle kültürü, medya kültürü, kitsch’leşme (sanatta yabancılaşma), kültürel kirlenme ve yozlaşma” gibi başlıklar çerçevesinde konu bir bütün olarak değerlendirilmektedir. Tüm bu tartışma alanlarının Türk Modernleşmesindeki, dil ve edebiyattaki yansımaları ayrıca tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, yabancılaşma, kültürel yabancılaşma, dil ve edebiyatta yansımalar, Türk Modernleşmesi.

Kaynakça

• Afet İnan, A. (1959). Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Aktaş, Ş. (1992). Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatı. Türk Dünyası El Kitabı, C. 3. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Alpay, Y. (2019). Modern Türkiye’de Kültür ve Sanat (1923-2019). Modern Türkiye Tarihi (ed. A. Şimşek). Ankara: PegemA Yayınları.
• Artun, A. (1998). Çağdaş Sanat Tarihleri ve Türkiye’de Sanatın Çağdaşlaşması. Toplum ve Bilim, 79, 24-65.
• Atatürk ve Türk İnkılâp Tarihi (ed. F. Acun). (2010). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Atatürk’ün Maarife Ait Direktifleri (1939). İstanbul: Maarif Vekâleti Ana Programa Hazırlık Serisi.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri-1. (1945). Ankara: Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayını.
• Avcı, N. (2009). Çağdaşlaşma ve Modernleşme. Cumhuriyet Dönemi Türk Kültürü- Atatürk Dönemi (1920-1938)-1. Ankara: AKDTYK- AKM Yayını.
• Belge, M. (1983). Cumhuriyet Döneminde Batılılaşma. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (C. 2). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çaycı, A. (2005). Atatürk ve Tarihî Boyutu İçinde Çağdaşlaşma. Atatürk ve Çağdaşlaşma Belgeler ve Görüşler (haz. M. Saray ve H. Tosun). Ankara: AKDTYK-ATAM Yayını.
• Çeçen, A. (1990). Halkevleri. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Doğan, İ. (1998). İletişim ve Yabancılaşma. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Doğan, İ. (1999). Sokaktaki Yabancı. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Doğan, İ. (2002). Sosyoloji, Kavramlar ve Sorunlar. Ankara: PegemA Yayınları.
• Doğan, İ. (2004). Toplum ve Eğitim. Ankara: PegemA Yayınları.
• Doğan, M. (1984). Dil Kültür Yabancılaşma. Ankara: Birlik Yayınları.
• Doğaner, Y. (2019). Modern Türkiye’de Basın/Medya (1923-2019). Modern Türkiye Tarihi (ed. A. Şimşek). Ankara: PegemA Yayınları.
• Duman, S. (2011). Bir Modernleşme Aracı Olarak Tokat Halkevi. Ankara: Berikan Yayınları.
• Dumont, P. (1999). Kemalist İdeolojinin Kökenleri. Atatürk ve Türkiye’nin Modernleşmesi (haz. J. M. Landau; çev. M. Alakuş). İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Emre, A. C. (1960). İki Neslin Tarihi. İstanbul: Hilmi Kitabevi.
• Ergil, D. (1980). Yabancılaşma ve Siyasal Katılma. Ankara: Olgaç Matbaa.
• Erkal, M. (2000). Sosyoloji. İstanbul: Der Yayınları.
• Gökalp, Z. (2013). Kültür ve Medeniyet / Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. Konya: Gençlik Kitabevi Yayını.
• Gülbay, T. (2015). İsmet Özel’de Yabancılaşma. Mardin: Artuklu Yayınları.
• Güngör, E. (1997). Dünden Bugünden Tarih-Kültür-Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Işık, V. (2012). Kültürel Yabancılaşma (II. Meşrutiyet’ten Günümüze). İstanbul: Kum Saati Yayını.
• Işık, Y. (2007). Hayat Mecmuası’nın Eğitim Açısından İncelenmesi (1926-1930). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• İlhan, A. (2003). Hangi Batı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayını.
• İlhan, A. (2005). Ulusal Kültür Savaşı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayını.
• Kafadar, O. (1997). Türk Eğitim Düşüncesinde Batılılaşma. Ankara: Vadi Yayınları.
• Kongar, E. (2003). Kültür Üzerine. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kongar, E. (2016). Devrim Tarihi ve Toplumbilim Açısından Atatürk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kuran, E. (1997). Türk Çağdaşlaşması. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Lewis, G. L. (1999). Türk Cumhuriyeti’nde Bir Uygarlık Öğesi Olarak Atatürk’ün Dil Devrimi. Atatürk ve Türkiye’nin Modernleşmesi (haz. J. M. Landau; çev. M. Alakuş). İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Mardin, Ş. (1985). 19. yy’da Düşünce Akımları ve Osmanlı Devleti. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, (C. 2). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü (çev. O. A. Hay). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Metin, C. (2011). Emperyalist Çağda Modernleşme- Türk Modernleşmesi ve İran (1800-1941). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Naci, F. (1983). Roman. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, (C. 3). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Okay, O. (1992). Edebiyat. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 5. İstanbul: TDV Yayınları.
• Okyar, O. (1999). Atatürk’ün Modernlik Arayışı. Atatürk ve Türkiye’nin Modernleşmesi (haz. J. M. Landau; çev. M. Alakuş). İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Özel, İ. (1992). Üç Mesele Teknik-Medeniyet-Yabancılaşma. İstanbul: Çıdam Yayınları.
• Özgü, M. (1988). Atatürk’ün Edebiyat ve Sanat Anlayışı. Belleten, 52(204), 1133-1168.
• Özkırımlı, A. (1983). Anahatlarıyla Edebiyat. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 3. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özkırımlı, A. (2004). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Özodaşık, M. (2006). Yeni Nesil. Konya: Tablet Kitabevi.
• Popüler Kültür Üzerine. www.40.ikindi.com/ikincidönem/muzik/içerik/13.htm, [Erişim Tarihi: 10.04.2019].
• Safa, P. (2006). Türk İnkılâbına Bakışlar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Sait Halim Paşa. (2003). Buhranlarımız ve Son Eserleri (haz. M. E. Düzdağ). İstanbul: İz Yayınları.
• Sayılı, A. (1990). Atatürk ve Millî Kültür. Millî Kültür Unsurlarımız Üzerinde Genel Görüşler. Ankara: AKDTYK- AKM Yayını.
• Sezen, Y. (2002). Çağdaşlaşma- Yabancılaşma ve Kimlik. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Sezer, B. (1988). Türk Sosyolojisinin Ana Sorunları. İstanbul: Sümer Kitabevi.
• Sosyal Bilimler Ansiklopedisi-4. (1991). İstanbul: Risale Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (1969). Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Tezcan, M. (1995). Sosyolojiye Giriş. Ankara: Şafak Yayınları.
• Tolan, B. (1981). Çağdaş Toplumun Bunalımı, Anomi ve Yabancılaşma. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi.
• Tuğcu, T. (2002). Yabancılaşma Problemi- Hıristiyanlık ve Marksizm’in Kökleri. Ankara: Alesta Yayıncılık.
• Tunaya, T. Z. (1983). Atatürkçülük. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (2016). Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Turan, M. (2003). Türk Davası: Misak-ı Millî. Prof. Dr. Kazım Yaşar Kopraman’a Armağan (haz. S. Yalçın). Ankara: Berikan Yayınları.
• Turan, O. (1979). Türkiye’de Siyasî Buhranın Kaynakları. İstanbul: Nakışlar Yayınevi.
• Türkdoğan, O. (1978). Ziya Gökalp Sosyolojisinde Bazı Kavramların Değerlendirilmesi. İstanbul: Türk Kültür Yayını.
• Yalçın, E. S. (2011). Mustafa Kemal Atatürk, Hayatı ve Eseri. Ankara: Berikan Yayınları.
• Yazıcı, E. (2017). Toplumsal Yapı ve Toplumsal Değişme Perspektifinden Türkiye’nin Son Yüzyılı. Geçmişten Günümüze Türkiye’nin Toplumsal Yapısı (ed. E. Yazıcı). Ankara: Akçağ Yayınları.