Todorov’un Fantastik Kuramı Işığında Kenan Hulusi Koray’ın Hikâyeciliği

Yıl 2022, Sayı: 8, 658 - 673, 30.08.2022

Caner Solak

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1127851

Öz

Bu çalışmada öncelikle, Kenan Hulusi Koray’ın fantastik unsurlar taşıyan ve fantastik türde kaleme almış olduğu hikâyeleri Tzvetan Todorov’un fantastik kuramı ışığında tespit edilmiştir. Todorov’a göre edebi eserde yaşanan olaylar içinde bulunduğumuz doğa yasalarına rağmen gerçekleştiyse tekinsiz, varlığını bilmediğimiz başka yasalar çerçevesinde gerçekleşmiş ise olağanüstü türü ortaya çıkmış olur. Ölçeğinin bir tarafına tekinsizliği, bir tarafınaysa olağanüstüyü yerleştiren yazar; ikisinin tam arasına ise fantastiği koyar. Ayrıca fantastik, tekinsiz ve olağanüstü arasında çeşitli alttürler ve geçişkenlikler bulunduğunu belirtir.
Todorov’un fantastik anlatıların olay örgülerinde var olduğunu söylediği başlangıçta dengenin olması, kurulu düzeni bozan bir olay neticesinde dengesizlik ortaya çıkması ve yeniden dengenin kurulması şablonuna Koray’ın hikâyeleri de uyar. Olağanın sınırları içerisinde başlayan hikâyelerde olağanüstü bir olay gerçekleşir, başkahraman tüm bu sürece şahit olur. Hikâyenin sonuna gelindiğinde olağanüstü sonlanır.
Hikâyelerde çoğunlukla sıradan, gözlemci konumundaki kahramanlar kaderlerinin akışına kapılmış bir hâlde insan için bu evrende kontrol edemediği ve kendisinden üstün güçler olması gerçeğiyle yüzleşmek ve bunu kabullenmek zorunda kalırlar. Bu yüzleşme karşısında kimi zaman hayret ederler, kimi zaman korkarlar, kimi zamansa tepkisiz kalırlar.
Çalışmada, Tzvetan Todorov’un fantastik kuramı ışığında tespit edilen hikâyeler, “Bilinen Gerçekliğin İçinde Yer Alan Fantastik Unsurlar” ve “Kendine Ait Bir Gerçekliğin İçinde Yer Alan Fantastik Unsurlar” başlıkları altında yorumlanmıştır. Birinci bölümdeki hikâyeler tekinsize ve tekinsiz-fantastiğe daha yakın iken ikinci bölümdeki hikâyelerin olağanüstüye ve olağanüstü-fantastiğe daha yakın oldukları söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Kenan Hulusi Koray, fantastik, hikâye.

Kenan Hulusi Koray’s Story-Telling in the Light of Todorov’s Fantastic Theory

Öz

In this study, first of all, Kenan Hulusi Koray’s stories with fantastic elements and written in the fantastic genre were determined in the light of Tzvetan Todorov’s fantastic theory. According to Todorov, if the events in the literary work take place despite the laws of nature we are in, the uncanny type emerges; if they take place within the framework of other laws that we do not know, the extraordinary type emerges. The author, who places the uncanny on one side of his scale and the extraordinary on the other, puts the fantastic right between the two. He also states that there are various subgenres and transitions between fantastic, uncanny and extraordinary.
Koray’s stories also fit the pattern that Todorov says exists in the plots of fantastic narratives, that there is balance in the beginning, that an imbalance arises as a result of an event that disrupts the established order, and that the balance is re-established. In the stories that start within the limits of the ordinary, an extraordinary event takes place, and the protagonist witnesses the whole process. When the end of the story is reached, the extraordinary ends.
In the stories, mostly ordinary, observer heroes, caught in the flow of their destinies, have to face and accept the fact that there are powers superior to themselves and that they cannot control in this universe. In the face of this confrontation, they are sometimes surprised, sometimes scared, and sometimes unresponsive.
In the study, the stories determined in the light of Tzvetan Todorov’s fantastic theory were interpreted under the titles of “Fantastic Elements in Known Reality” and “Fantastic Elements in a Reality of Its Own”. While the stories in the first part are closer to the uncanny and the uncanny-fantastic, it can be said that the stories in the second part are closer to the extraordinary and the extraordinary-fantastic.

Anahtar Kelimeler

Kenan Hulusi Koray, fantastic, story.

Kaynakça

• Akbaş, O. (2020) Kenan Hulusi Koray’ın Hayatı ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme. Doktora Tezi. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Alangu, T. (1965). Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman-I. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Aliyazıcıoğlu, H. (2007). Kenan Hulusi Koray’ın Edebi Kişiliği ve Hikâyelerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Arslan, N. (2008). Nazlı Eray -Bir Okuma Denemesi-. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Aslan Sayar, P. (2015). Türkçe Edebiyatta Varla Yok Arası Bir Tür: Fantastik Roman (1876-1960). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Canbaz Yumuşak, F. (2013). Kenan Hulusi Koray’ın Korkutan Öyküleri. Millî Folklor, 25(97), 135-144.
• Demir, A. (2007). Korkunun Kıyılarında: Kenan Hulusi Koray’ın Hikâyeleri. II. Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresi, 04-05 Aralık 2007, Erciyes Üniversitesi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 77-86.
• Einstein, A. (2018). Aforizmalar (çev. Doğukan Bal). İstanbul: Zeplin Kitap.
• Enginün, İ. (1983). Önsöz. Kenan Hulusi Koray’dan Hikâyeler (haz. İnci Enginün). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Enginün, İ. (2010). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ertekin, A. (2013). Fantastik Yazın. Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Ertekin, A. (2022). Fantazya Edebiyatı. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Ertuğrul, A. (2021). Fantastik ya da İmkânsız Tanım Denemesi. Üç Elma Mitoloji, Folklor, Fantastik (ed. Burcu Bayer). İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Fisher, M. (2020). Tuhaf ve Tekinsiz (çev. Berkan M. Şimşek). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Furby J. ve Hines, C. (2014). Fantastik (çev. Sena Yavuz). İstanbul: Kolektif Kitap.
• https://arkeofili.com/istanbul-arkeoloji-muzelerinde-gorulmesi-gereken-25-heykel/ [Erişim Tarihi: 29.05.2022].
• Kılıçarslan, V. (2022). Maupassant’ın Bayan Hermet Hikâyesi ile Halit Ziya’nın Deliler Evinde Hikâyesinin Karşılaştırmalı İncelemesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 384-392.
• Koçak, O. (2004). Sunuş. Todorov, T. Fantastik (çev. Nedret Öztokat). Ankara: Metis Yayınları.
• Koray, K. H. (2004). Yaz ve Aşk Hikâyeleri (haz. İnci Enginün). İstanbul: Doğan Kitap.
• Koray, K. H. (2013). Beşer Dakikalık Hikâyeler (haz. M. Kayahan Özgül). Ankara: Kurgan Edebiyat.
• Koray, K. H. (2018). Güzel ve Esrarengiz. İstanbul: Laputa Kitap.
• Koray, K. H. (2020a). Bir Otelde Yedi Kişi. İstanbul: Kapra Yayınları.
• Koray, K. H. (2020b). Bir Yudum Su. İstanbul: Kapra Yayınları.
• Koray, K. H. (2021a). Bir Hudut Oyunu. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Koray, K. H. (2021b). Bir Yarasa Bir Kıza Âşık Oldu. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Köseoğlu, N. (2018). Todorov’un Fantastik Kuramı Işığında İhsan Oktay Anar Romancılığı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
• Lekesiz, Ö. (1997). Yeni Türk Edebiyatında Öykü 1. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Ökten, S. (1995). Cezerî, İsmâil b. Rezzâz. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 7, s. 505-506). İstanbul: TDV Yayınları.
• Özlük, N. (2011). Türk Edebiyatında Fantastik Roman. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Sezer, F. (2012). Kenan Hulusi Koray’ın Muhit Dergisindeki Nesir Yazıları. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Somay, B. (2015). Açılış Konuşması. Edebiyatın İzinde Fantastik ve Bilimkurgu (haz. Seval Şahin, Banu Öztürk, Didem Ardalı Büyükarman). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Steinmetz, J. (2006). Fantastik Edebiyat (çev. Hasan Fehmi Nemli). Ankara: Dost Yayınları.
• Todorov, T. (2010). Giriş. Yazın Kuramı -Rus Biçimcilerinin Metinleri-. (çev. Mehmet Rifat, Sema Rifat). İstanbul: YKY.
• Todorov,T. (2004). Fantastik. (çev. Nedret Öztokat). Ankara: Metis Yayınları.
• Tüzen, A. (2019). Aydınlanmacı Aklın Oluşumu. Dört Öge, 8(16), 97-111.
• Uğur, V. (2019). Anadolu Gotiği: Korku Romanındaki Evrimin Son Durağı. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (13), 335-356.
• Uzdu Yıldız, F. (2015). Fantastik Anlatı ve Okurun Fantastik Anlatıdaki İşlevi. International Journal of Language Academy. 3(4), 314-321.