A Magical Realist Novel in European Turkish Literature: Hayat Bir Kervansaray

Yıl 2022, Sayı: 8, 753 - 771, 30.08.2022

Halil İbrahim Yücel

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1148866

Öz

Magical realism has come to the fore as a popular movement in world literature since the second half of the 20th century. The concept brings together the rational world and the traditional in modern/postmodern text in the context of literature. In general, the subject of focus in such texts is the situation and problems of the period/society. Some supernatural elements, fed by the culture and beliefs of the society, are added to the texts that are fictionalized with a realistic narrative, but this is done in a way that neither the characters nor the reader questions the situation.
Emine Sevgi Özdamar is a writer who immigrated to Germany and lives here and writes her works in German. Özdamar, who includes both cultures in her works, shapes her art style according to Turkish culture by acting mainly on the problems and life of Turkey and Turkish people. Although the novel Hayat Bir Kervansaray (1992) was written in German, it was constructed in accordance with the Turkish cultural expressions. In the novel, the social, economic and political situation of Turkey in the 1950s and early 60s is conveyed. While the developments in the Democratic Party era, pro-American policies, corruption in people and the life of the people made us perceive it as a realistic novel, Özdamar added some supernatural elements to this narrative. These elements have been positioned in accordance with Turkish belief and culture, not to spoil the realistic transmission of the novel.
In this study, real and supernatural elements in Hayat Bir Kervansaray will be examined and it will be questioned whether the work can be evaluated within the scope of magical realism.

Anahtar Kelimeler

Magical realism, Emine Sevgi Özdamar, Hayat Bir Kervansaray, European Turkish literature, immigrant literature.

Avrupa Türk Edebiyatı’nda Büyülü Gerçekçi Bir Roman: Hayat Bir Kervansaray

Öz

Büyülü gerçekçilik 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dünya edebiyatında popüler bir hareket olarak öne çıkmaya başlamıştır. Kavram, edebiyat bağlamında, rasyonel dünya ile geleneksel olanı modern/postmodern metinlerde bir araya getirir. Bu tarz metinlerde odaklanılan konu, genellikle, ele alınan dönemin/toplumun durumu ve sorunlarıdır. Gerçekçi bir anlatımla kurgulanan metinlerin içerisine, toplumun kültür ve inançlarından beslenen kimi doğaüstü unsurlar eklemlenir fakat bu ne karakterlerin ne de okurun durumu sorgulayacağı şekilde yapılır.
Emine Sevgi Özdamar, Almanya’ya göç ettikten sonra yaşamını burada sürdüren ve eserlerini Almanca veren bir yazardır. İki kültüre de eserlerinde yer veren Özdamar, ağırlıklı olarak Türkiye ve Türk insanının sorunları ve yaşayışı üzerinden hareket ederek sanat üslubunu da bu kültüre göre şekillendirir. Hayat Bir Kervansaray (1992) romanı da Almanca yazılmasına karşın Türk kültürel ifadelerine uygun bir şekilde kurgulanmıştır. Eserde 1950’li yıllar ve 60’ların başındaki Türkiye’nin sosyal, ekonomik ve politik durumu aktarılır. Demokrat Parti dönemindeki gelişmeler, Amerikan yanlısı politikalar, insanlardaki yozlaşma ve halkın durumu, onu gerçekçi bir roman çizgisinde algılamamızı sağlarken Özdamar bu anlatımın içerisine bazı doğaüstü ögeler eklemiştir. Bunlar, romanın gerçekçi aktarımını bozmayacak şekilde, Türk inanç ve kültürüne uygun olarak konumlandırılmıştır.
Bu çalışmada, Hayat Bir Kervansaray adlı eserde yer alan gerçek ve doğaüstü unsurlar incelenerek eserin büyülü gerçekçilik dairesinde değerlendirilip değerlendirilemeyeceği sorgulanacak ve bu unsurların romana katkıları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Büyülü gerçekçilik, Emine Sevgi Özdamar, Hayat Bir Kervansaray, Avrupa Türk edebiyatı, göçmen edebiyatı.

Kaynakça

• Akgün, M. (2018). Emine Sevgi Özdamar’ın Mutterzunge Adlı Eserindeki Kalıp İfadeler ve Türkçe Çevirisindeki Karşılıkları. Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
• Arargüç, F. (2017). Büyülü Gerçekçilik ve Louis de Berniéres’nin Latin Amerika Üçlemesi. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Arslan, M. (2010). Emine Sevgi Özdamar’ın “Hayat Bir Kervansaray” Adlı Romanında Çocuk – Aile İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Asutay, H. ve Çelik, J. A. (2015). Göçmen Yazını Yazarı Emine Sevgi Özdamar’ın “Mutterzunge” Adlı Eserinde Dilsizlik Sorunsalına Bakış. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(17), 283-296.
• Beydili, C. (2004). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük. (çev. Eren Ercan). Ankara: Yurt Kitap-Yayın.
• Bowers, M. A. (2004). Magic(al) Realism. London and New York: Routledge.
• Carpentier, A. (1995). The Baroque and the Marvelous Real. Magical Realism Theory History Community. Durham&London: Duke University Press.
• Carpentier, A. (2017). Bu Dünyanın Krallığı. (çev. Murat Tanakol). İstanbul: h2o Yayıncılık.
• Cooper, B. (2004). Magical Realism in West African Fiction Seeing With A Third Eye. London and New York: Routledge.
• Ekiz, T. (2007). Avrupa Türk Edebiyatı ve Bir Temsilcisi: Emine Sevgi Özdamar. Cankaya University Journal of Arts and Sciences, 1(7), 33-47.
• Faris, W. B. (1995). Scheherazade’s Children: Magical Realism and Postmodern Fiction. Magical Realism Theory History Community. Durham&London: Duke University Press.
• Faris, W. B. (2004). Ordinary Enchantments Magical Realism and the Remystification of Narrative. Nashville: Vanderbilt University Press.
• Flores, A. (1995). Magical Realism in Spanish American Fiction. Magical Realism Theory History Community. Durham&London: Duke University Press.
• Guenther, I. (1995). Magic Realism, New Objectivity, and the Arts during the Weimar Republic. Magical Realism Theory History Community. Durham&London: Duke University Press.
• Gülhan, A. (2015). Türk Kültüründe Fal ve İsimlerle İlgili Bir Manzum Falname Örneği. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 15, 195-222.
• Harvey, D. (1997). Postmodernliğin Durumu. (çev. Sungur Savran). İstanbul: Metis Yayınları.
• Huyugüzel, Ö. F. (2019). Eleştiri Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kumartaşlıoğlu, S. (2015). Fatma Ana Üzerine Anlatılan Efsaneler. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 3(6), 106-115.
• Leal, L. (1995). Magical Realism in Spanish American Literature. Magical Realism Theory History Community. Durham&London: Duke University Press.
• Özdamar, E. S. (2021). Hayat Bir Kervansaray. (çev. Ayça Sabuncuoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Punter, D. (2005). Angela Carter’s Magic Realism. The Contemporary British Novel Since 1980. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Reeds, K. (2013). What is Magical Realism: A Explanation Of A Literary Style. Leviston, Quester, Lampeter: The Edwin Mellen Press.
• Reisoğlu, M. B. (2019). Emine Sevgi Özdamar’ın Haliçli Köprü Romanında Kültürel Bellek. Monograf, 12, 174-188.
• Roh, F. (1995). Magic Realism: Post-Expressionism. Magical Realism Theory History Community. Durham&London: Duke University Press.
• Saka, N. (2018). Almanya’daki Türk Göçmen Yazınına Kavramsal Bir Yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 1875-1888.
• Skellet, A. M. vd. (2008). Sudden whitening of the hair: an historical fiction? Journal of the Royal Society of Medicine, 101, 574–576.
• Şimşek, E. (2017). Türk Kültüründe “Alkarısı” İnancı ve Bu İnanca Bağlı Olarak Anlatılan Efsaneler. Akra Uluslararası Kültür Sanat Edebiyat ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(12), 99-15.
• Todorov, T. (2017). Fantastik: Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım. (çev. Nedret Öztokat). İstanbul: Metis Yayınları.
• Yardımcı, M. (1998). Geleneksel Kültürümüzde ve Âşıkların Dilinde Sayılar. Çukurova Halk Edebiyatı Sempozyumu, 1 Aralık 1998, Adana, 636-647.
• Yaşa, R. (2019). Eski Türk Cenaze Törenlerinde Ölü Yakma Âdeti. Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Bahaeddin Ögel Sayısı, 4(1), 275-295.
• Yıldız, Ş. (2005). Almanya’daki Türklerde Sosyal Yaşam, Dil, Kültür ve Edebiyatla İlgili Gelişmeler. Millî Folklor, 66(17), 10-24.
• Zengin, E. (2010). Türk- Alman Edebiyatına Tarihsel Bir Bakış ve Bu Edebiyata İlişkin Kavramlar. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 12, 329-349.
• Walter, R. (1993). Magic Realism in Contemporary Chicano Fiction. Frankfurt: Vervuert Verlag.
• Warnes, C. (2009). Magical Realism and Postcolonial Novel Between Faith and Irrevelence. New York: Palgrave Macmillan.