On a Poetry Collection in the Sivas Ziya Bey Manuscript Library

Yıl 2022, Sayı: 9, 262 - 298, 30.12.2022

Seyit Yavuz , Mustafa Sefa Çakır

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1183708

Cited By: 2

Öz

Collections, which are among the most important sources of our literary history, have brought many unknowns from the past to the present. The increase in studies on collections, especially in recent years, proves this. Collection, which is “Mecmûa” in Arabic, means “assembled, uniteed, mustered”. When collection is mentioned in classical Turkish literature, the first ones that come to mind are poetry collections, composed collections, an imitative piece of poetry collections, prayer, divine and lyric collections. Although studies on collections are increasing day by day, dozens of collections still on library shelves are waiting to be studied by researchers. The expression "unknown and buried treasure" used by Fuat Köprülü when describing the collections; It is noteworthy in terms of understanding how important sources are the collections. For this reason, the importance of studies on collections increases one more time.
The poetry collection, which constitutes the main subject of this study, has been recorded in the Sivas Ziya Bey Manuscript Library with the fixture number 0132. Although the collection was recorded in the library catalog under the name “Kâzım Bey”, there is no evidence that the collection belongs to Kâzım Bey. In this study, firstly, information will be given about the place of collections in the history of Turkish literature; Then, a concise copy of the collection will be described. Later, the poems and poets in the collection will be shown with a table and the transcripted texts of the poems will be transferred.

Anahtar Kelimeler

Collection, poetry collectiom, 20th century.

Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesinde Yer Alan Bir Şiir Mecmûası Üzerine

Öz

Edebiyat tarihimizin en önemli kaynakları arasında yer alan mecmûalar geçmişten günümüze birçok bilinmeyenin gün yüzüne çıkmasını sağlamıştır. Bilhassa son yıllarda mecmûalar üzerine yapılan çalışmalardaki artış da bunu kanıtlamaktadır. Arapça bir sözcük olan mecmûa kısaca “cem edilmiş, toplanmış, bir araya getirilmiş” anlamlarına gelmektedir. Klasik Türk edebiyatında mecmûa denince akla ilk gelenler şiir mecmûaları, münşeât mecmûaları, nazîre mecmûaları, duâ, ilâhî ve güfte mecmûalarıdır. Mecmûalar üzerine yapılan çalışmalar her geçen gün artmaktaysa da hâlâ kütüphane raflarında yer alan onlarca mecmûa araştırmacılar tarafından çalışılmayı beklemektedir. Fuat Köprülü’nün mecmûaları tavsif ederken kullandığı “meçhûl ve medfûn birer hazine” ifadesi; mecmûaların ne kadar mühim birer kaynak olduğunu anlamak açısından dikkate değerdir. Bu sebeple mecmûalar üzerine yapılacak çalışmaların önemi bir kat daha artmaktadır.
Bu çalışmanın esas konusunu teşkil eden şiir mecmûası Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesi’nde 0132 demirbaş numarasıyla kaydedilmiştir. Mecmûa kütüphane kataloğuna “Kâzım Bey” adına kaydedilmiş olmasına rağmen mecmûanın Kâzım Bey’e âidiyeti konusunda herhangi bir karîne görülmemektedir. Bu çalışmada öncelikle mecmûaların Türk edebiyatı tarihindeki yeri hakkında bilgi verilecek, ardından ele alınan mecmûanın nüsha tavsifi yapılacaktır. Daha sonra mecmûada yer alan şiirler ve şairler bir tablo ile gösterilip şiirler çeviriyazıya aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mecmûa, şiir mecmûası, Kâzım Bey, 20. yüzyıl., Collection, poetry collectiom, 20th century.

Kaynakça

• Abdülkadiroğlu, A. (2002). Abdurrahman Nureddin Paşa. İlmî Araştırmalar, 13, 7-16.
• Aydemir, Y. (2001). Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü. Bilig, 19, 147-155.
• Çeçen, K. (1999). Hüseyin Tevfik Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 19, s. 14-15). İstanbul: TDV Yayınları.
• Dağlar, A. (2010). Necâtî Beg’in Dîvân’ı ile Mecmû’a-yı Kasâyid-i Türkiyye’de Bulunan Kasîdelerine Eleştirel Bakış. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 1-38.
• Demirpolat, E. (2012). Huzur Derslerine Katılan Harputlu Alimler. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), 213-237.
• https://www.eyupsultan.bel.tr/tr/main/pages/hasan-husnu-pasa/1220 [E.T: 14.11.2022].
• Gıynaş, K. Ali (2011). Şiir Mecmuaları Hakkında Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, 245-260.
• Göçgün, Ö. (1987). Ziya Paşa. İzmir: Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Türk Büyükleri Dizisi-43.
• Gürbüz, M. (2012). Şiir Mecmûaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları-7 Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı (Haz. Hatice Aynur vd.) İstanbul: Turkuaz Yayınları, 97-113.
• İnal, İbnü’l-Emin Mahmut Kemal (1969). Son Asır Türk Şairleri, 4 Cilt. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• İpşirli, M. (1993). Cemâleddin Efendi, Hâlidefendizâde. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 7, s. 309-310). Ankara: TDV Yayınları.
• Kâzım Bey Mecmûası. Sivas: Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesi, 0132 Demirbaş Numarası, 55 vr.
• Kılıç, A. (2012). Mecmûa Tasnifine Dair. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları-7 Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı ( Haz. Hatice Aynur vd.) İstanbul: Turkuaz Yayınları, 75-96.
• Köksal, M. Fatih (2012). Şiir Mecmualarının Önemi ve Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP). Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları-7 Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı (Haz. Hatice Aynur vd.) İstanbul: Turkuaz Yayınları, 411-431.
• Kurşun, Z. (2003). Mehmed Memduh Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (C. 28, s. 495-497). Ankara: TDV Yayınları.
• Kurşun, Z. (2008). Sait Paşa, Küçük. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 35, s. 576-578). İstanbul: TDV Yayınları.
• Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî, 6 Cilt (Haz. Nuri Akbayar). İstanbul: Tarih Vakfı Yurdu Yayınları.
• Oraloğlu, Ali Z. (2013). Zühdü Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 44, s. 538-539). İstanbul: TDV Yayınları.
• Özcan, A. (2003). Mahmud Celâleddin Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (C. 27, s. 359-360). Ankara: TDV Yayınları.
• Şemseddin Sami (2007). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tanyıldız, A. (2012). Şiir Mecmûalarının Neşri Hakkında. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of Internatıonal Social Research, 5(21), 224-239.
• Tanyıldız, A. (2015). Tahran’da Bulunan Türkçe Bir Şiir Mecmûası ve Neşredilmemiş Bazı Şiirler. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature], 2, 39-87.
• Tunç, S. (2005). Topkaspı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Revan 1985 Numaralı Şiir Mecmuası. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 18, 11-87.
• Türkmen, A. Faik (1937). Mufassal Hatay Tarihi. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası, 146-148.
• Uçman, A. (1992). Bayburtlu Zihnî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 5, s. 229-230). İstanbul: TDV Yayınları.
• Uyanık, F. (2012). Serasker Mehmet Rıza Paşa. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• Uzun, M. (2003). Mecmua. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 28, s. 265–268). Ankara: TDV Yayınları.
• Ünver, İ. (2008). Çeviriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler. Turkish Studeis International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, (3)6, 1-46.
• Yavuz, S. (2022). Nâzımı Meçhûl Bir Kara Mizâh Örneği: II. Abdülhamit Devri Vükelâsının Hâl-i Pür-Melâli. Klasik Türk Edebiyatında Gülmece ve Mizah, Ankara: İKSAD Global Yayıncılık, 166-175
• Yüce, N. (1988). Âgâh Efendi-Çapanzade. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 1, s. 447-448). İstanbul: TDV Yayınları.
• Yüce, N. (1994). Dertli. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 9, s. 186-187). İstanbul: TDV Yayınları.
• Zararsız, Ş. Nur (2019). Millî Kütüphane Ankara-Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu’nda 06 Hk 899 Arşiv Numarası İle Kayıtlı “Mecmû’a-yı Eş’âr” (Metin-İnceleme-Sözlük-Tıpkıbasım). Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.