Journal Publishing as a Scientific Communication Activity in the Field of Information and Records Management (From the 1800s to the 1950s)

Yıl 2023, Sayı: 11, 953 - 986, 30.06.2023

İshak Keskin , Sinan Sümbül , Ceyhan Güler

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1299602

Öz

The main purpose of journal publishing is to share current information quickly with those concerned. Scientific journals have played an important role in the transfer of current scientific information, the development and dissemination of science, and the development and strengthening of scientific communication among scientists from the earliest times. The aim of this study is to examine from the beginning of the 19th century to the middle of the 20th century (from 1800s to 1950s BC) from a historical point of view, when the first professional journals in the world began to be published in the field of Information and Document Management. Since the 1950s, the content of the journals operating in the field of Information and Records Management has changed for many reasons such as scientific, technological and economic. In addition, the beginning of a new period due to the intensification of specific publication activities specific to the fields of archival, librarianship and information management has been effective in determining the upper year limit. In this context, the first archival journal was published in Bamberg (Germany) in 1806 under the name Zeitschrift für Archivs- und Registraturwisscnschaft; The first librarianship journal was published in Annuaire du Bibliophile, du Bibliothécaire Et de l’Archiviste pour l’Année Paris (France) in 1861. During the period when the study was examined, 140 librarianship journals were published, including nearby areas; On the other hand, it was determined that 98 journals were published on archival together with the related fields. As a result of the study, the first professional journal activities carried out until the 1950s were not only specific to the field of archival and librarianship, but also archival, diplomatic and historical science fields; It has been understood that there is a mixed publication content tendency, including the fields of librarianship, documentation and museology. Qualitative research method and case study were used in the research, and document analysis method was used for data analysis.

Anahtar Kelimeler

Journal/periodical, scientific communication, information and records management, archival science, librarianship.

Bilgi ve Belge Yönetimi Alanında Bir Bilimsel İletişim Faaliyeti Olarak Dergi Yayıncılığı (1800’lerden 1950’li Yıllara Kadar)

Öz

Dergi yayıncılığının temel amacı, güncel bilginin hızlı bir şekilde ilgilileriyle paylaşılmasıdır. Bilimsel dergiler, ilk zamanlardan itibaren güncel bilimsel/meslekî bilginin aktarılması, bilimin gelişmesi, yaygınlaşması ve bilim insanları arasında bilimsel iletişimi geliştirmek ve güçlendirmek için önemli bir işlev görmüştür. Bu çalışmanın amacı, Bilgi ve Belge Yönetimi alanında dünyada ilk meslekî dergilerin yayınlandığı 19. yüzyılın başlarından 20. yüzyılın ortalarına kadar (1800’lerden 1950’li yıllara kadar) gerçekleşmiş olan meslekî dergi faaliyetlerini tarihsel perspektiften incelemektir. 1950’li yıllardan itibaren Bilgi ve Belge Yönetimi alanında faaliyet gösteren dergilerin bilimsel, teknolojik, ekonomik vb. nedenlerden ötürü içeriklerinin farklılaştığı görülmektedir. Ayrıca arşivcilik, kütüphane ve bilgi bilimi alanlarına özgü spesifik yayın faaliyetlerinin artması nedeniyle yeni bir dönemin başlaması, üst yıl sınırının belirlenmesinde etkili olmuştur. Bu kapsamda ilk arşivcilik dergisi 1806 yılında Zeitschrift für Archivs- und Registraturwisscnschaft adıyla Bamberg’de (Almanya); ilk kütüphanecilik dergisi ise 1861 yılında Annuaire du Bibliophile, du Bibliothécaire Et de l’Archiviste pour l’Année başlığıyla Paris’te (Fransa) yayınlanmıştır. Çalışmanın incelendiği zaman aralığında yakın alanları da içine alan 138 kütüphanecilik dergisinin yayınlandığı; buna karşın yakın alanlar ile birlikte arşivcilik konusunda ise 98 derginin yayınlandığı tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda 1950’li yıllara kadar yürütülen ilk meslekî dergi faaliyetlerinin sadece arşivcilik ve kütüphanecilik alanına özel olmasından başka arşivcilik, diplomatik ve tarih bilim alanları bir arada; kütüphanecilik, dokümantasyon, müzecilik alanları da bir arada olmak üzere karma bir yayın içeriği eğilimi gösterdiği anlaşılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yönteminden ve durum çalışmasından yararlanılmıştır. Verilerin analizi için doküman analizi yöntemine başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dergiler/süreli yayın, bilimsel iletişim, bilgi ve belge yönetimi, arşivcilik, kütüphanecilik.

Kaynakça

• (Coşkun) Sayer, R. (2007). Çocuk Kütüphanelerinde Elektronik Yayınların Kullanımı ve Yaygınlaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Abdurrahman Şeref (1910). Evrâk-ı Atîka ve Vesâik-i Târîhiyemiz. TOEM, 1, 9-19.
• Abdurrahman Şeref (1918). Berlin Hazîne-i Evrâkında Vesâik-i Kadîme-i Osmânîye. TOEM, 44, 65-92.
• Al, U. (2007). Türkiye’nin Bilimsel Yayın Haritası: Türkiye’de Dergi Yayıncılığı Üzerine Bibliyometrik Bir Araştırma, Proje No: SOBAG-105K088. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Alparslan, M. (2006). II. Murşili ve Dönemi. Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• American Library Association. (2023). About. https://www.ala.org/aboutala/node/230/, [Erişim tarihi: 19.01.2023].
• Balta Peltekoğlu, F. (1995). Dergiciliğin Gelişimi ve Türkiye’de Kadın Dergileri. Marmara İletişim Dergisi, 9, 113-139.
• Binark, İ. (1980). Arşivlerimizin Değeri ve Son Vak’anüvis Abdurrahman Şeref Bey’in ‘Evrak-ı Atika ve Vesaik-i Tarihiyemiz’ Adlı Yazısı. Türk Kütüphaneciliği, 29(1), 23-36.
• Booklist (2022). About. https://www.booklistonline.com/faq#ABOUT%20BOOKLIST%20PUBLICATIONS, [Erişim tarihi: 19.01.2023].
• Boyce, P. B. (2000). For Better or for Worse. Preprints are Here to Stay. College and Research Libraries News, 61, 404-407.
• Bozkurt, N. (2002). Kitap. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 26, s. 120-121). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Brenneke, A. (1953). Archivkunde: Ein Beitrag zur Theorie und Geschichte des Europaischen Archivwesens (Ed.: W. Leesch). Leipzig: Koehler-Amelang.
• College & Research Libraries. (2023). About. https://crl.acrl.org/index.php/crl/pages/view/about, [Erişim tarihi: 15.01.2023].
• Columbié, R. L. ve QUESADA, M. A. R. (2017). Gabriel Naudé y los orígenes de la Bibliotecología. Bibliotecas. Anales de Investigación, 13(1), 96-102.
• Demiriş, B. (2002). Eskiçağ’da Kitap. Anadolu Araştırmaları, 16, 116-131.
• Dergi. (1987). Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi (C. 7., s. 162-163). İstanbul: Ana Yayıncılık.
• Dergi. (1996). Büyük Türkçe Sözlük, 11. Basım, (Haz. Mehmet Doğan). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Digizeitschriften. (2023). https://www.digizeitschriften.de/search?filter%5BZeitschriften%5D%5B1%5D=338182551%7Clog1&filter%5BObjekttyp%5D%5B1%5D=volume, [Erişim tarihi: 25.01.2023].
• Digizeitschriften. (2023). Volume. https://www.digizeitschriften.de/search?filter%5BZeitschriften%5D%5B1%5D=338182551%7Clog1&filter%5BObjekttyp%5D%5B1%5D=volume, [Erişim tarihi: 15.01.2023].
• Dilek-Kayaoğlu, H. (2004). Bilimsel İletişim Sürecinde Basılı Dergiden Elektronik Dergiye Geçiş. Aysel Yontar Armağanı içinde (Ed.: B. K. Ataman ve M. Yalvaç). İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi.
• Dilek-Kayaoğlu, H. (2006). Açık Erişim Kavramı ve Gelişmekte Olan Bir Ülke Olarak Türkiye İçin Anlamı. Türk Kütüphaneciliği, 20(1), 29-60.
• Duman, H. (1986). İstanbul Kütüphaneleri Arap Harfli Süreli Yayınlar Toplu Kataloğu 1828-1928. İstanbul: The Research Centre for Islamic History Art and Culture.
• Eralp, P. (1957). Kütüphanecilik, Bibliyografya ve Dokümantasyonla İlgili Süreli Yayınlar. Türk Kütüphaneciliği, 6(1-2), 119-139.
• Erol, A. (2009). Dünyada ve Türkiye’de Elektronik Yayıncılık. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Ertuğ, H. R. (1970). Basın ve Yayın Hareketleri Tarihi, C. 1. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Evans, F. B. - v.d. (1995). Arşivcilik Terimleri Sözlüğü (Türkçeye çeviren ve genişleten, B. K. Ataman). İstanbul: Librairie de Péra.
• Gallica. (2023a). Presse et Revues Bulletin de la Société des Archives. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/cb327243242/date&rk=85837;2, [Erişim tarihi: 12.04.2023].
• Gallica. (2023b). Presse et Revues Bulletin de la Société des Archives. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/cb32697335q/date, [Erişim tarihi: 12.04.2023].
• Gutas, D. (2003). Yunanca Düşünce Arapça Kültür: Bağdat’ta Yunanca-Arapça Çeviri Hareketi ve Erken Abbasi Toplumu (Çev. Lütfü Şimşek). İstanbul: Kitapyayınevi.
• Hilgert, E. (1970). Two German Library Journals: The ‘Zentralblatt’ and the ‘Zeitschrift’ “. The Library Quarterly: Information, Community, Policy, 40(4), 409-422.
• Hungarian Academy of Sciences. (2023). REAL-J - Repository of the Library and Information Centre. http://real-j.mtak.hu/view/year/, [Erişim tarihi: 25.01.2023].
• István, M. (2023). Magyar Könyvszemle https://ojs3.mtak.hu/index.php/mksz/about, [Erişim tarihi: 26.03.2023] İbnüssayrafi. (1990). El-Kânân fî Dîvâni’r-Resâil ve’l-İşâra ilâ men-Nâle’l-Vizâra (Yay. Eymen Fuad Seyyid). Kahire: Ed-Darü’l-Masriyetü’l-Lübnaniye
• İshakoğlu, Ö. (2009). İbnü’s-Sayrafî ve el-Kânûn fî Dîvâni’r-Resâil Adlı Eseri. Hidayet Yavuz Nuhoğlu Armağanı içinde (Ed.: İ. Keskin, M. H. Kutluoğlu ve S. Kurbanoğlu). İstanbul: Pamuk Yayınları.
• Jacobsen, E. L. (1939). American Archival Journals. The American Archivist, 2(1), 37-45. JSTOR. (2023). The Library Journal. https://www.jstor.org/journal/amerlibr, [Erişim tarihi: 25.01.2023].
• Kaiser, H. (1928). Aus der Entwicklung der Archivkunde. Archivalische Zeitschrift, 4, 98-109.
• Karakaşlı, K. (2001). Gazetelerin Satır Aralarında. Görüş, 66-69.
• Kertiou, B. (2023). Bilimsel Çıktıların Değerlendirilmesi İçin Alternatif Metrikler: Cezayir İçin Bir Açık Değerlendirme Platformu Modeli. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Keskin, İ. (2008). Bir Disiplin Olma Sürecinde Arşivcilik. Arşiv Dünyası, 11, 3-8.
• Kevane, M. ve Sundstrom, W. A. (2014). The Development of Public Libraries in The United States, 1870-1930: A Quantitative Assessment. Information & Culture, 49(2), 117–144.
• Kim, H. J. (2001). The Transition from Paper to Electronic Journals: Key Factors that Affect Scholars’ Acceptance of Electronic Journals. The Serials Librarian, 41(1), 31-64.
• King, A. (2008). Magazines, [International] History of. The International Encyclopedia of Communication Cilt. VI içinde (Ed.: W. Donsbach). New York and Oxford: Wiley-Blackwell and The International Communication Association (ICA).
• Kloos, R. M. (1977). Die Archivalische Zeitschrift und die deutschen Archivzeitschriften des 19. Jahrhunderts. Archivalische Zeitschrift, 73, 159-171.
• Klostermann, V. (2023). https://www.klostermann.de/epages/63574303.sf/de_DE/?ObjectPath=/Shops/63574303/Categories/Fuer_AutorenRezensenten, [Erişim tarihi: 25.01.2023].
• Kurt, S. (2020a). Tarih-i Osmânî Encümeni/Türk Tarih Encümeni Mecmuası’nın Osmanlı Tarih Yazıcılığındaki Yeri. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Kurt, S. (2020b). Târîh-i Osmânî Encümeni/Türk Tarih Encümeni Mecmuasında Vesika Aktarımı. Arşiv Dünyası, 7(1), 59-76.
• Kutluoğlu, M. H. ve Keskin, İ. (2005). Ortaçağ İslam Dünyasında Arşivcilik: Fatımî Dönemi Arşivciliğine ve Arşivcilik Uygulamalarına Dair Bir Değerlendirme. Türk Kütüphaneciliği, 19(4), 387-407.
• Law Library Journal. (2023). https://www.aallnet.org/wp-content/uploads/2022/07/AALL-Chronology-1906-2022_MASTER.pdf, [Erişim tarihi: 05.01.2023].
• Library Journal. (2022). https://www.libraryjournal.com/, [Erişim tarihi: 05.01.2023].
• Magazine. (2023, 6 Haziran). Online Etymology Dictionary içinde. https://www.etymonline.com/word/magazine, [Erişim tarihi: 05.06.2023].
• Massé, M. H. (1913). Code de la Chancellerie. Bulletin de l’Institut Français d’Archéologie Orientale (BIFAO), 11, 65-119.
• Meriç, C. (1992). Bu Ülke, 7. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Munford, W. A. (1976). A History of the Library Association, 1877-1977. London: Library Association. Musa Kazım. (1910). Vesâik-i Târîhîyemiz, TOEM, 2, 65-69.
• Music Library Association. (2023). Notes: the Quarterly Journal of the Music Library Association. https://www.musiclibraryassoc.org/page/Notes, [Erişim tarihi: 19.01.2023].
• Naudé, G. (1627). Advis Pour Dresser Une Bibliothèque. Paris.
• Naudé, G. (1644). Advis Pour Dresser Une Bibliothèque. Paris.
• Naudé, G. (1876). Advis Pour Dresser Une Bibliothèque. Paris.
• Norman, S. (1988). The Library Quarterly in the 1930s: A Journal of Discussion’s Early Years. The Library Quarterly: Information, Community, Policy, 58(4), 327-351.
• Osborn, A. D. (1980). Serials Publications: their Place and Treatment in Libraries, 3. Basım. Chicago: ALA.
• Ottnad, B. (1986). Das Berufsbild des Archivars vom 16. Jahrhundert bis zur Gegenwart. Aus der Arbeit des Archivars: Festschrift für Eberhard Gönner içinde (Ed.: G. Richter). Stuttgart: Staatliche Archiwerwaltung Baden-Württemberg.
• Özkan, O. (1982). Sağlık Kültürü ve Basın-Yayın. I. Milli Kültür Şûrası -23-27 Ekim 1982-, içinde. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Özkaral, T. C. (2015). Eskiçağda Yazı, Kitap ve Kütüphanenin Oluşum Süreci; Günümüz Eğitimine Katkıları. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 34, 371-384.
• Palmer, O. (1939). The History of European Archival Literature. The American Archivist, 2(2), 69-84.
• Parlak, T. (1986). Yeni Asrın Selanik Yılları: Evlâd-ı Fatihan Diyarları, 1895-1924. İzmir: Yeni Asır.
• Pedersén, O. (1998). Archives and Libraries in the Ancient Near East 1500-300 B.C. Bedhesda, Maryland: CDL Press.
• Posner, E. (1972). Twelfth Century Job Descriptıons for the Registrar and the Archivist of the Fatımid State Chancery in Egypt. Mitteilungen des österreichischen Staatsarchivs, 25, 25-31.
• Pross, H. (1967). Moral der Massenmedien. Köln: Verlag Kiepenheuer&Witsch.
• Rammingen, J. (1571a). Von der Registratur und ihren Gebäuwen (Gebäuden) und Regimenten. Heidelberg. Rammingen, J. (1571b). Summarischer Bericht, was es mit einer künstlichen und vollkommenen Registratur für eine Gestalt, Heidelberg.
• Roosendaal, H. E. ve Geurts, P. A. Th. M. (1997). Forces and Functions In Scientific Communication: An Analysis of Their İnterplay. Cooperative Research Information Systems in Physics, 31, 1-32.
• Rovelstad, M. V. (2000). Two Seventeenth-Century Library Handbooks, Two Different Library Theories. Libraries & Culture, 35(4), 540-556.
• Rowland, F. (1997). Print Journals: Fit for the Future. Ariadne: The Web Version, 7. San Jose State University. (2023). https://scholarworks.sjsu.edu/sla_sl/, [Erişim tarihi: 19.01.2023].
• Serraı, A. (2021). Gabriel Naudé, Helluo Librorum, e l’Advis Pour Dresser Une Bibliothèque. Firenze (Floransa, İtalya): Firenze University Press.
• Shear, T. L., Jr. (1995). Bouleuterion, Metroon and the Archives at Athens. Studies in the Ancient Greek Polis (Historia Einzelschriften içinde (Ed. M. H. Hansen and K. Raaflaub). Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Sickinger, J. P. (1999). Public Records and Archives in Classical Athens. Chapel Hill & London: University of North Carolina Press.
• Sompel, H. van de, Payette, S., Erickson, J., Lagoze, C. ve Warner, S. (2004). Rethinking Scholarly Communication: Building the System that Scholars Deserve. D-Lib Magazine, X. 9.
• Şahinbay, S. (1991). Yazılı Alman Basını İçinde Gençlik Basını. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Marmara Üniversitesi.
• Şakiroğlu, M. (1986). Memleketimizde Toplu Tarih Çalışmaları-I. Tarih ve Toplum, VI(36), 361-366.
• Şemseddin Sâmi. (1987). Kâmûs-ı Türkî, 2. Baskı. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Şimşek, H. (2001). XIX. Yüzyıl Çocuk Dergiciliği ve Eğitsel İşlevleri Üzerine. Milli Eğitim Dergisi, 151, 1-9.
• The Gentleman’s magazine. (2023, 6 Haziran). Vikipedi içinde. https://en.wikipedia.org/wiki/The_Gentleman’s_Magazine, [Erişim tarihi: 05.06.2023].
• The Online Books Page. (2023). https://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/serial?id=libassnrec, [Erişim tarihi: 15.01.2023].
• Tonta, Y. ve Al, U. (2007). Türkçe Dergilerde Yayımlanan Makaleler Üzerine Bir İnceleme. Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumu Bildirileri içinde (Haz. S. Kurbanoğlu, Y. Tonta ve U. Al). Ankara: H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.
• Türk Dil Kurumu. (2022). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/, [Erişim tarihi: 22.11.2023].
• Türkiye İstatistik Kurumu. (TUİK). (2021). Yazılı Medya ve Uluslararası Standart Kitap Numarası İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yazili-Medya-ve-Uluslararasi-Standart-Kitap-Numarasi-Istatistikleri-2021-45833, [Erişim tarihi: 03.10.2022].
• Varbelle, D. (1992). Eski Mısır’da Yaşam (Çev. Cem Muhtaroğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yıldız, N. (2003). Kalıntılar ve Edebi Kaynaklar Işığında Antikçağ Kütüphaneleri Mimarileri İç Düzenleri Çalışma Sistemleri Kitapların Yazımı ve Çoğaltılması. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.