Breast Milk in Turkish Folk Medicine

Yıl 2023, Sayı: 12, 393 - 403, 26.09.2023

İlker Avcıoğlu

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1320350

Cited By: 2

Öz

Today, the benefits of breast milk have been proven by modern medical studies. Recent studies show that breast milk can be produced in artificial environments and can be used not only for feeding babies but also for therapeutic purposes. In the Turkish belief and thought system, breast milk is considered the symbol of cleanliness and clarity. Historical sources show that Turks were aware of the benefits of breast milk in ancient times and that they benefited from breast milk in folk medicine practices. In this study, traditional treatments using breast milk in Turkish folk medicine are included. The mythological origins of the use of breast milk for treatment in Turkish folk medicine have been tried to be determined. Treatment of stye, headache, fissure, eye pain, eye examination, eye bleeding, eye itching, stomachache, earache, shingles, herpes and wounds in adults; in children, towel, nose throat, gas, eye pain, eye burring, hiccups, mumps, crusting, stomachache, flushing, scarlet fever, earache, stain, fungus, cough, jaundice, crying child, acne, hairiness, wound and high treatment fever, it has been determined that breast milk is used.

Anahtar Kelimeler

Turkish folklore, Turkish mythology, Turkish folk medicine, breast milk, traditional and complementary treatment.

Türk Halk Hekimliğinde Anne Sütü

Öz

Günümüzde anne sütünün faydaları modern tıp çalışmaları ile kanıtlanmıştır. Son yıllardaki araştırmalar, anne sütünün suni ortamlarda üretilebileceği ve sadece bebeklerin beslenmesi için değil aynı zamanda tedavi amaçlı kullanılabileceğini de göstermektedir. Türk inanç ve düşünce sisteminde anne sütü, temizliğin ve berraklığın simgesi olarak kabul edilir. Tarihi kaynaklar çok eski dönemlerde, Türklerin anne sütünün faydalarından haberdar olduğunu ve halk hekimliği uygulamalarında anne sütünden yararlandıklarını gösterir. Bu çalışmada, Türk halk hekimliğinde anne sütünün kullanıldığı geleneksel tedavilere yer verilmiştir. Türk halk hekimliğinde anne sütünün tedavi amacıyla kullanılmasının mitolojik kökenleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Türk halk hekimliğinde anne sütü kullanılarak yapılan tedaviler, yetişkin ve çocuk hastalıkları olmak üzere iki grupta tasnif edilmiştir. Yetişkinlerde arpacık, baş ağrısı, çatlak, göz ağrısı, göz iltihabı, göz kanlanması, göz kaşıntısı, karın ağrısı, kulak ağrısı, kulunç, uçuk ve yara tedavisinde; çocuklarda ise bağışıklık, burun tıkanıklığı, gaz çıkarma, göz ağrısı, göz çapaklanması, hıçkırık, kabakulak, kabuklanma, karın ağrısı, kırk basması, kızılca, kulak ağrısı, leke, mantar, öksürük, sarılık, ağlayan çocuk, sivilce, tüylenme, yara ve yüksek ateş tedavisinde anne sütünün kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk halk bilimi, Türk mitolojisi, Türk halk hekimliği, anne sütü, geleneksel ve tamamlayıcı tedavi.

Kaynakça

• Akpınar, B. (2020). Sağlık-Kültür İlişkisi Ekseninde Ocak Kültürü ve Halk Hekimliği: Eskil-Aksaray Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Karaman: Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi.
• Aktaş Küçükay, T. (2019). Artvin Merkez Köylerinde Halk Hekimliği Uygulamaları (Derleme, İnceleme, Tasnif). Yüksek Lisans Tezi. Artvin: Artvin Çoruh Üniversitesi.
• Aladağ, A. (2021). Iğdır Yöresi Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Iğdır: Iğdır Üniversitesi.
• Alptekin, A.B. (2010). Türk Halk Hikâyelerinde Halk Hekimliği. Milli Folklor, 86, 5-19.
• Alptekin, M. (2018). Meddah Behçet Mahir’in Halk Anlatılarında Halk Hekimliği ve Baytarlığı. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(3), 879-893.
• Altındağ, N. (2021). Siirt’in Kurtalan İlçesinde Halk Hekimliği Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Arslan, A. (2022). Isparta ve Çevresinde Halk Hekimliği Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Ashırkhanova, K. (2019). Kazakistan’da Halk Hekimliği. Doktora Tezi. Niğde: Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi.
• Atahan, O. (2019). Hatay Yöresi Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Hatay: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi. Avcıoğlu, İ. (2017). Şebinkarahisar Halk Hekimliği Uygulamaları. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Avcıoğlu, İ. ve A. Fidan (2020). Doğu Karadeniz Bölgesi Halk Hekimliğinde Isırgan Otu. Doğu Karadeniz’de Toplum ve Kültür I (ed. Musa Yavuz Alptekin). Trabzon: Serander Yayınları.
• Balcı, E. (2011). Anne Sütünün Çocuk Büyüme ve Gelişmesi Üzerine Etkisi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 15(3), 135-138.
• Baştürk Soydemir, H. (2019). Dinar ve Çevresinde Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Bayat, A. H. (1992). Anadolu Tıbbi Folklorunda Göz Hastalıkları. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, 43-58.
• Bayat, F. (2017). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı. Ankara: Ötüken Neşriyat.
• Bayat, F. (2018). Türk Kültüründe Kadın Şaman. Ankara: Ötüken Neşriyat.
• Beydili, C. (2015). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük. Ankara: Yurt Kitap-Yayın.
• Boratav, P. N. (1973). 100 Soruda Türk Folkloru (İnançlar, Töreler ve Törenler, Oyunlar). İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Bozyiğit, N. (2011). Gaziantep’te Halk Hekimliği (Merkez). Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• Çetinel, E. (2019). Erdemli’de Halk Hekimliği Uygulamaları ve İnanışları. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• Çevik, B. (2008). Konya’da Halk Hekimliği Uygulamalarının Dünü ve Bugünü. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• Çıblak, N. (2005). Çukurova’da Halk Hekimliği ve İlgili Uygulamalarda Eski Türk İnançlarının İzleri. Türk Kültürü Dergisi, 18 (507-508), 199-214.
• Çifçi, T. (2019). Adıyaman ve Çevresinde Halk İnançları ve Halk Hekimliği. Doktora Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
• Çolak, F. (2015). Yazılı ve Sözlü Belgeler Işığında Niğde Halk Hekimliği. Konya: Kömen Yayınları.
• Çoruhlu, Y. (2010). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. Kabalcı Yayınevi.
• Dağ, M. (2019). Şanlıurfa (Merkez) İli Halk Hekimliği Araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Dilek İ. (2021). Türk Mitoloji Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Diş, Y. (2018). Erzurum İli Horasan İlçesinde Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Dost, E. (2018). Trabzon ve Giresun Yöresi Çepnilerinde Eski Türk İnanışlarının İzleri. Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Eprem, M. (2019). Bingöl Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Elâzığ: Fırat Üniversitesi.
• Eren, M. (2018). Ordu İli Ulubey İlçesi Geleneksel Tedavi Yöntemleri. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(3), 637-649.
• Ergin, M. (2014). Dede Korkut Kitabı-I, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eyuboğlu, İ. Z. (2007). Anadolu İlaçları. İstanbul: Derin Yayınları.
• Kaplan, M. (2010). Geleneksel Tıbbın Yeniden Üretim Sürecinde Kadın. Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları.
• Karataş A. (2016). Değişim Sürecinde Osmaniye Halk Hekimliği. Adana: Karahan Kitapevi.
• Kiyat, A. (2022). Oş Bölgesi Kırgız Türklerinde Halk Hekimliği. Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Koval, O. A.- vd. (2014). Lactaptin Induces P53-Independent Cell Death Associated With Features Of Apoptosis And Autophagy And Delays Growth Of Breast Cancer Cells İn Mouse Xenografts. Plos One, 9(4), 1-12.
• Köprüdüz, İ. (2019). Siverek Halk Hekimliği Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Çağ Üniversitesi.
• Öncül, K. (2013). Kars Örnekleminde Halk Hekimliğinin Arkaik Unsurları. Turkish Studies, 8(1), 2031-2035.
• Örnek, S. V. (2014). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Özgen Z. N. (2007). Adana (Merkez) Halk Hekimliği Araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Pritchard, E. E. (1976). Witchcraft, Oracles, And Magic Among The Azande. Oxford: Oxford University Press. Rivers, W. H. R. (2004). Tıp, Büyü ve Din. (çev. İbrahim Enis Köksaldı). İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Samur, G. (2002). Anne Sütünün Çoklu Doymamış Yağ Asitleri Bileşimi ile Omega 6/Omega 3 Yağ Asitleri Oranı. Beslenme ve Diyet Dergisi, 31(1), 39-42.
• Sarıaydın, N. (2021). Elâzığ İli Baskil İlçesi Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Saygı, E. (2018). İnebolu Halk Kültüründe Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
• Shukur, M. İ. (2021). Kerkük Türkmenleri Arasında Yaşayan Geleneksel Halk Hekimliği Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• Sinoğlu, S. (2017). Rize İlinde Geleneksel Halk Hekimliği Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Şar, S. (2008). Anadolu’da Rastlanan Halk Hekimliği Uygulamalarına Genel Bir Bakış. 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10.15, 1163-1178.
• Temizsoylu, A. (2012). Ankara’da Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Tozlu, S. (2017). Çorum İli Halk İnançları ve Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Artvin: Artvin Çoruh Üniversitesi.
• Türkmen, H. Ö. (2011). Tarihsel Olarak Kadın Şifacılık ve Tıbbın Değerleri. Mersin Üniv. Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 1.2, 21-27.
• Ülger, Z. (2012). Aydın (Merkez) ve Çevresinde Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
• Ünal, Ö. (2019). Hatay'ın Dörtyol İlçesinde Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Ünalan, Ö. (2021). Alanya’da Halk Hekimliği. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Yetkin, F. (2022). Bitlis’te Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Muş: Muş Alparslan Üniversitesi.
• Yoder, D. (2015). Halk Tıbbı ve Modern Tıp. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3 (haz. Mehmet Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Zorluer, S. (2018). Çayıralan (Yozgat) Yöresinde Halk Hekimliği ve Halk İnançları. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.