Ortaöğretim Öğrencilerinin Coğrafi Sorgulama Süreç Becerisi: Boylamsal Bir Araştırma

Yıl 2023, Sayı: 12, 1092 - 1112, 26.09.2023

Hülya Yiğit Özüdoğru

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1347650

Öz

Coğrafi sorgulama becerisi Türkiye’de 2005 yılından itibaren orta öğretim öğrencilerine kazandırılması gereken becerilerden biridir. Bu araştırma da orta öğretim öğrencilerinin 9. sınıftan 12. sınıfa doğru ilerledikçe okullarında aldıkları coğrafya eğitiminin, onların coğrafi sorgulama becerisinin gelişimine ne düzeyde etki ettiği ve bu etkinin çeşitli değişkenlerle etkileşiminin nasıl olduğunu tespit etmek için yapılmıştır. Araştırmada orta öğretime devam eden öğrencilerden iki yıl arayla coğrafi sorgulama becerisi ölçeği ve anket soruları kullanılarak veri toplanmıştır. İlki 2019-2020 yılında 9 ve 10. sınıf, ikincisi 2021-2022 yılında 11 ve 12. sınıf öğrencilerinden toplanmıştır. Çalışma Ankara’da, 16 lisede 485 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veriler betimsel istatistik, t test ve karışık ölçümler için iki yönlü ANOVA ile analiz edilmiştir. Öğrencilerin ön test ve son test sonuçları, sınıf, okul türü, okula yerleşme şekli ile 10. sınıftan sonra coğrafya dersi alıp almamasına göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre öğrencilerin ön test ve son testten elde ettikleri puan ortalamaları anlamlı farklılık göstermemiştir. Öğrencilerin puan ortalamaları; okul türü, okul yerleşme türü ve coğrafya dersi alıp almamasına göre anlamlı farklılık göstermemiştir. Bu sonuçlara bağlı olarak öğrencilerde coğrafi sorgulama becerisinin geliştirilmesinde okulların katkısı olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. 12. sınıflarda görülen anlamlı değişimde üniversite sınavına hazırlanmanın olumlu etkisinin olduğu ileri sürülebilir.

Anahtar Kelimeler

Ortaöğretim, coğrafya eğitimi, coğrafi sorgulama becerisi, boylamsal, öz yeterlik.

Geographic Inquiry Process Skills of Secondary School Students: A Longitudinal Study

Öz

Geographic inquiry skill is one of the skills that should be acquired by secondary education students in Turkey since 2005. This study was conducted to determine to what extent the geography education that secondary school students receive in their schools as they progress from 9th grade to 12th grade affects the development of their geographic inquiry skills and how this effect interacts with various variables. The study collected data from secondary school students at two-year intervals using the geographic inquiry skills scale and questionnaire questions. The first group of data was collected from 9th and 10th graders in the 2019-2020 school year and the second from 11th and 12th graders in 2021-2022. The study was conducted with 485 students in 16 high schools in Ankara. The data were analyzed using descriptive statistics, t-tests, and a two-way mixed ANOVA. It was determined whether the pre-test and post-test results of the students showed significant differences according to their grade, school type, school placement type, and whether they took geography courses after 10th grade. According to the results of the study, the mean scores of the students they obtained from the pre-tests and post-tests did not differ significantly. The mean scores of the students did not show a significant difference according to the school type, school placement type, and whether they took geography courses or not. Based on these results, it was concluded that schools did not contribute to the development of geographic inquiry skills in students. The significant change seen in the 12th graders can be attributed to the positive effect of preparing for the university entrance exam.

Anahtar Kelimeler

Secondary education, geography education, geographic inquiry skill, longitudinal, self-efficacy.

Kaynakça

• Aghazadeh, S. (2020). Inquiry-Based Learning and its Impact on Teaching and Learning of the Humanities. (NIE Working Paper Series No. 19). Singapore: National Institute of Education. Akça, D. (2014). Coğrafya Öğretiminde Coğrafi Sorgulama Becerisinin Öğrenci Başarısına, Tutum ve Kalıcılığa Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Akengin, H., Yıldırım, G., İbrahimoğlu, Z., & Arslan, S. (2014). Öğrencilerin Coğrafya Dersine İlişkin Öz Yeterlik Algıları ile Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 29, 150-167.
• Al-lasaqa, F. M., & Şahin, S. (2022). Teaching Methods Used by Geography Teachers in Libya: Qualitative Analysis. African Educational Research Journal, 10(4), 419-430.
• Alsarmi, K. S. (2013). Psychometric Properties of The Geography Achievement Test, Geography Self Efficacy Scale, USM Emotional Quotient Inventory And Their Relationships. PhD Thesis, Universiti Sains Malaysia. L7-991 Education (General).
• Artvinli, E. (2010). Coğrafya Derslerini Yapılandırmak: Aksiyon (Eylem) Araştırmasına Dayalı Bir Ders Tasarımı. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 184-218.
• Bagoly-Sımó, P., Hartmann, J. & Reınke, V. (2020). School Geography Under Covid-19: Geographical Knowledge in the German Formal Education. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografe, 111 (3), pp. 224–238.
• Baker, T. R., & White, S. H. (2003). The Effects of GIS on Students’ Attitudes, Self-Efficacy, and Achievement in Middle School Science Classrooms. Journal of Geography, 102(6), 243-254.
• Balcı, A., & Tuna, F. (2014). The Effects of Fieldwork Practices on Students’ Self-Efficacy Perceptions in Geography Education. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 4(3), 2222-6990.
• Balcıoğulları, A. (2004). Adana İli Merkez İlçelerindeki Resmi Genel Liselerde Coğrafya Öğretiminin Coğrafi Düşünme Becerileri Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Balcıoğulları, A. (2011). Coğrafi Bilgi Sistemleri Destekli Coğrafi Düşünme Becerileri Öğretiminin Öğrencilerin Coğrafi Düşünme Becerilerine, Akademik Başarılarına ve Bunların Kalıcılığına Etkisi. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. W H Freeman/Times Books/ Henry Holt & Co. Bednarz, S. W., Betıs, N. C., Boehm, R. G., De Souza, A. R., Downs, R. M., Marran, J. F., Morrıll, R.T W., & Salter, C. L. (1994). Geography Education Standards Project; Geography for Life: National Geography Standards (GESP). National Geographic Research and Exploration.
• Bıkmaz, F. (2017). Öğretmen Adaylarının Öğretme-Öğrenme Anlayışları ve Bilimsel Epistemolojik İnançlarının Araştırılması: Boylamsal Bir Çalışma. Eğitim ve Bilim, 42 (189) 183-196.
• Brooks, C. (2006). Geographical Knowledge and Teaching Geography. International Research in Geographical and Environmental Education, 15(4), 353-369.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (28. Basım). Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (29. Basım). Ankara: Pegem.
• Cao, K., Qi, Y., Neo, H. Y. R., & Guo, H. (2023). Web GIS as a Pedagogical Tool in Tourist Geography Course: The Effect on Spatial Thinking Ability and Self-Efficacy. Journal of Geography in Higher Education, 1-18.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. (Çev. ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Davids, K., Button, C., & Bennett, S. (2007). Dynamics of Skill Acquisition: A Constraints-Led Approach (1. Ed.). Human Kinetics.
• Demiralp, N. (2006a). Coğrafya Eğitiminde Harita ve Küre Kullanım Becerileri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3),323-343.
• Demiralp, N. (2006b). Coğrafya Öğretiminde Gösteri Yöntemi Kullanılarak Harita ve Küre Kullanım Becerilerinin Geliştirilmesi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Demirbaş, İ., & Demir, F. B. (2018). Coğrafya Okuryazarlığı, S. Kaymakçı (ed.). İlkokulda Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (s. 29-61). Ankara: Eğiten Kitap
• Demirkaya, H. (2008). Coğrafya Öğretiminde Eleştirel Düşünme Stratejileri ve Sorgulama Yoluyla Öğrenmenin Kullanımı. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 89 – 116.
• Edelson, D. C., Gordin, D. N., & Pea, R. D. (1999). Addressing The Challenges Of İnquiry-Based Learning Through Technology And Curriculum Design. Journal of the Learning Sciences, 8(3-4), 391-450.
• Geçit, Y., (2011). Coğrafya Eğitimcilerinin Mesleki Özyeterlik İnançlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. 5. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi (s. 102). Türkiye
• George, D., & Mallery, M. (2019). IBM Spss Statistics 25 Step By Step: A Simple Guide and Reference. (Fifteenth ed.). Routledge.
• Golightly, A. (2018). The Influence of an Integrated PBL Format on Geography Students’ Perceptions of Their Self-Directedness in Learning. Journal of Geography in Higher Education, 42(3), 460-478.
• Güneş, E. F. (2018.). Skill Based Approach and Teaching Skill. In E. F. Güneş & Y. Söylemez (Ed.). The Skill Approach in Education: From Theory to Practice (p. 2-18). Cambridge Scholars Publishing.
• Heffron, S. G., & Downs, R. M. (2012). Geography Education National Implementation Project, Geography for Life: National Geography Standards (GENİP). National Council for Geographic Education.
• İlhan, A., Gülersoy, A. E. & Çelik, M. A. (2017). Yapılandırmacı Yaklaşım Çerçevesinde Coğrafya Öğretiminde Sorgulama Temelli Öğrenme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(43), 59-78.
• Jerrim, J., Oliver, M., & Sims, S. (2022). The Relationship Between Inquiry-Based Teaching and Students’ Achievement. New Evidence From a Longitudinal PISA Study in England. Learning and Instruction, 80, 101310. Johnson, A., & Proctor, R. W. (2016). Skill Acquisition and Training: Achieving Expertise in Simple and Complex Tasks. Routledge.
• Jon-Chao, H., Chih-Mei, W., Ye, J.-N., & Feng-Shu, W. (2020). The Relationship Among Gameplay Self-Efficacy, Gameplay Interest, Cognitive Load, and Self-Confidence Enhancement in Geography Board Games. Journal of Research in Education Sciences, 65(3), 225-250.
• Karabağ, S. (1998). Coğrafya Öğretiminde Anahtar Sorular ve Kavramlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 25-41.
• Karadal, H., Tarakçı, İ. E., Aslan, R., & Dinçer, E. (2022). İşletme ve İktisat Araştırmaları. İstanbul: Efe Akademi. Karadeniz, C. ve Özdemir, N. (2006). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Coğrafya Konularına İlişkin Öz Yeterlik İnançları (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Örneği), OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 22: 23–30.
• Karakaş Özür, N. (2021). Beceri Öğretiminde Epistemolojik Temellerin Yeri: Coğrafyada Değişim ve Süreklilik Kavramı. lnternational Journal of Geography and Geography Education, 43,1-19.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Kavramlar, İlkeler ve Teknikler. (35. Basım). Ankara: Nobel.
• Kerski, J. J. (2007). Spatial Inquiry Using Web-Mapping Tools. http://josephkerski.com/spatial_inquiry_using_web_mapping_tools. pdf. [Erişim Tarihi: 13.06.2023].
• Kidman, G. (2012). Geographical Inquiry in Australian Schools: A Retrospective Analysis. International Research in Geographical and Environmental Education, 21(4), 311-319.
• Kuisma, M. (2018). Narratives of İnquiry Learning in Middle-School Geographic Inquiry Class. International Research in Geographical and Environmental Education, 27(1), 85-98.
• Liu, W. C., Wang, C. K. J., & Parkins, E. J. (2005). A Longitudinal Study of Students’ Academic Self-Concept in a Streamed Setting: The Singapore Context. The British Journal of Educational Psychology, 75(4), 567-586.
• MEB, (2005). Coğrafya Dersi Öğretim Programı. Anakara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB, (2018). Coğrafya Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=336 [Erişim Tarihi: 13.06.2023].
• National Research Council (1996). National Science Education Standards. The National Academies Press. Oberle, A. (2020) Advancing Students' Abilities Through the Geo-İnquiry Process. Journal of Geography, 119 (2), 43-54.
• Özgüven, İ. E. (2011). Psikolojik Testler. Ankara: Pdrem.
• Öztürk, M. (2014). Coğrafya Eğitiminde Araştırma. Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, M., & Eroğlu, E. (2013). Coğrafya Öğretmen Yeterlikleri ve Uygulamaların Değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 630-659.
• Paykoç, F. (1991). Tarih Öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Peldon, S.& Lynch, R. (2022). The Relationship of İntrinsic Goal Orientation for Learning Geography, Self-Efficacy for Learning and Performance in Geography and Metacognitive Self-Regulated Geography Learning with Bhutan Geography Achievement of Grade 8 Students at Druk Higher Secondary School in Thimphu, Bhutan. Scholar: Human Sciences, 14(2), 446-462.
• Rawling, E.M. (2001). The Politics and Practicalities of Curriculum Change 1991 – 2000: Issues Arising From a Study of School Geography in England. British Journal of Educational Studies, 49(2), 137-158.
• Roberts, M. (2003). Learning Through Enquiry. Making Sense of Geography in The Key Stage 3. Geographical Association.
• Roberts, M. (2013). Geography Through Enquiry. Geographical Association.
• Ross, J. A., & Starling, M. (2008). Self-Assessment in a Technology-Supported Environment: The Case of Grade 9 Geography. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 15(2), 183–199.
• Sari, L. I., Awal, S., & Hariyadi, E. (2021). The Effect of Self-Efficacy on Geography Learning Outcomes of Students of Class X IIS SMA Negeri 1 Tanggetada in The Covid-19 Pandemic. Geographica: Science and Education Journal, 3(2), 105-113.
• Saye, J. W. (2017). Disciplined Inquiry in Social Studies Classrooms. In M. Manfra & M.Bolick (Eds. ), The Wiley Handbook of Social Studies Research (pp. 336–359). John Wiley & Sons.
• Schultz, R. B. & DeMers, M. N. (2020). Transitioning from Emergency Remote Learning to Deep Online Learning Experiences in Geography Education. Journal of Geography, 119(5), 142-146. Schunk, D. H., & Usher, E. L. (2011). Assessing Self-Efficacy for Self-Regulated Learning. In B. J. Zimmerman, & D. H. Schunk (Eds.), Handbook of Self-Regulation of Learning and Performance (pp. 282–297). New York: Routledge.
• Seçim O. (2019). Coğrafya dersi öğretim programı değişim ve süreklilik becerisinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sezer, A. Yıldırım, T. ve Pınar, A. (2010). Coğrafya Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilgisayar Öz-Yeterlik Algılarının İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 163-176.
• Songer, L. C. (2010). Using Web-Based GIS in Introductory Human Geography. Journal of Geography in Higher Education, 34:3, 401-417.
• Soydabircan, İ. (2011). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin coğrafya öğrenme beceri düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi.
• Şahin, S. H. (2014). Comparison of Geography Self-Efficacy Levels of Students Taking Geography Course. Üniversitepark Bülten, 3(1-2), 19-27.
• Taş, H. İ. (2008). Coğrafi Beceriler ve Bunları Öğrencilere Kazandırma Yolları. Doğu Coğrafya Dergisi, 13(20), 45-58.
• Ünlü, M. (2011). Coğrafya Derslerinde Coğrafi Becerilerin Gerçekleme Düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2155-2172.
• Yiğit Özüdoğru, H. & Şahin, S. (2022). Pandemi Sürecinde Gündelik Hayatın Öğrencilerin Coğrafi Bilgi ve Becerilerine Etkisi. Z. Karacagil ve M. Bulut (Ed.), Sosyal Bilimlerinde Güncel Tartışmalar 10 içinde, (s. 391-408). Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Yiğit Özüdoğru, H. (2021). Coğrafya Eğitiminde Coğrafi Sorgulama Becerilerinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Yiğit Özüdoğru, H. (2023). Coğrafya Öğretmenlerinin Coğrafi Sorgulama Yöntem ve Becerilerine İlişkin Uygulamalarının İncelenmesi. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14 (2) , 202-219.