Historical Characteristics of Clothing, Textiles, Fabrics and Motifs in the Ottoman Period

Yıl 2023, Sayı: 12, 1614 - 1629, 26.09.2023

Seher Selin Özmen

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1352164

Öz

The Anatolian region, renowned for its abundant artistic heritage spanning diverse civilizations, boasts a history entwined with the thirteenth century Ottoman Empire. Within world history, the Ottoman Empire holds a pivotal role, particularly in the realms of art, craftsmanship, and science across its dominion. Though artistic hubs initially thrived in Bursa and Edirne, Istanbul emerged as the epicenter in the late 15th century. The intricate textiles, fabrics, and motifs originating here inspired numerous production centers. The 16th century, the Ottoman Empire’s golden age, witnessed a zenith in handicrafts and textiles, notably silk weaving, which constituted a significant portion of Ottoman exports from the 16th to 18th centuries. Bursa’s silk weaving adhered to state-enacted laws and quality standards, a pioneering instance in textile history, reflecting the Empire’s commitment to top-notch production. This article delves into the historical panorama of Ottoman-era attire, textiles, fabrics, and motifs, underscoring the Empire’s dedication to arts, sciences, and crafts a testament to its robust structural framework and forward-looking vision.

Anahtar Kelimeler

Anatolian region, Ottoman Empire, artistic heritage, silk weaving, Istanbul epicenter, Ottoman exports.

Osmanlı Döneminde Giyim, Tekstil, Kumaş ve Motiflerin Tarihsel Niteliği

Öz

Anadolu bölgesi, çeşitli medeniyetleri kapsayan zengin sanatsal mirasıyla tanınmış olup, on üçüncü yüzyıla uzanan Osmanlı İmparatorluğu ile iç içe geçmiş bir tarihe sahiptir. Dünya tarihi içerisinde Osmanlı İmparatorluğu, özellikle sanat, zanaat ve bilim alanlarında etkin bir rol üstlenmiştir. Sanatsal merkezlerin başlangıçta Bursa ve Edirne’de geliştiği fakat İstanbul’un 15. yüzyılın sonlarında merkez olarak öne çıktığı görülmektedir. Buradan kaynaklanan ince tekstiller, kumaşlar ve motifler pek çok üretim merkezine ilham kaynağı olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu’nun altın çağı olarak bilinen 16. yüzyıl, özellikle ipek dokuma olmak üzere el sanatları ve tekstil üretiminde zirve yaşamış; bu dönemde ipek dokuma, 16. ila 18. yüzyıllar arasında Osmanlı ihracatının önemli bir bölümünü oluşturmuştur. Bursa’daki ipek dokuma, devlet tarafından çıkarılan kanunlara ve kalite standartlarına uygunluk göstermiş; bu durum, tekstil tarihinde öncü bir örneği teşkil ederek İmparatorluğun üstün üretim taahhüdünü yansıtmıştır. Bu makale, Osmanlı dönemi kıyafetleri, tekstilleri, kumaşları ve motiflerinin tarihî panoramasına derinlemesine bir bakış sunarak, İmparatorluğun sanat, bilim ve zanaata olan bağlılığını vurgulayarak sağlam yapısal çerçevesini ve öngörülü vizyonunu kanıtlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu bölgesi, Osmanlı İmparatorluğu, sanatsal miras, ipek dokuma, İstanbul merkez, Osmanlı ihracatı.

Etik Beyan

"Historical Characteristics Of Clothing, Textiles, Fabrics And Motifs in The Ottoman Period" başlıklı yapmış olduğum çalışma: konu, kapsam ve içerik olarak herhangi bir şekilde Etik olarak uygun olduğunu beyan ederim. Dr. S. Selin Özmen

Kaynakça

• Acar, M. Ş. (2016). Osmanlı’dan Bugüne Gözümüzden Kaçanlar. İstanbul: Yem Yayınları.
• Akbil, P. F. (1970). Türk El Sanatlarından Örnekler. İstanbul: Akademi Yayınları.
• Aktepe, Ş. (2009). Günümüz Tekstil Desenlerinde Klasik Osmanlı Saray Kumaşlarının Etkisi. Masters Degree Thesis. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Alpat, F. E. (2010). Osmanlı İmparatorluğu’nun 15. Yüzyıl ve 18. Yüzyıllar Arası Saray Kumaşlarında Kullanılan Bitkisel Üslup. Sosyal Bilimler Dergisi, 1(4), 27-50.
• Alvarado, I. (1993). Costume Preservation: Where Science and Art Meet, Museum International XLV. Paris: UNESCO Publications.
• Artan, T. (1992). Boğaziçi’nin Çehresini Değiştiren Soylu Kadınlar ve Sultanefendi Sarayları. İstanbul: ÇEKÜL Vakfı Yayınları.
• Aslanapa, O. (1999). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Atasoy, N. and others. (2001). İpek: Osmanlı Dokuma Sanatı (Silk: Ottoman Art of Weaving). Chicago University: Azimuth Editions.
• Aydın, Ö. (2000). Çintemani Motifinin Kökeni, Kilim Tasarımları İçinde Şekillenen Çintemani Motifi. İstanbul: Ev Tekstilcileri Derneği Yayınları.
• Baker, L. P. (1995). Islamic Textiles. London: British Museum Press.
• Belge, M. (2008). Osmanlı’da Kurumlar ve Kültür. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bilgin, B. R. (2019). Milli Saraylara Bağlı Son Dönem Osmanlı Saray, Kasır ve Köşklerde Kullanılan Kumaşların Üslup, Desen ve Motiflerinde Batılılaşma Etkileri. Masters Degree Thesis. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Dean, D. (1994). Museum Exhibition: Theory and Practice. London: Routledge Publications.
• Delibaş, S. and Tezcan, H. (1986). The Topkapı Saray Museum. İstanbul: Akbank Publications.
• Gezer, Ü. (2012). 16.yy. Osmanlı Kumaşlarındaki Motiflerin Sembolik Yönden İncelenmesi ve Günümüze Yansımaları. Masters Degree Thesis. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Goodwin, J. (2003). Lords of the Horizons: a History of the Ottoman Empire. New York: Picador Publications.
• Gümüşer, T. (2011). Motifs in Contemporary Turkish Textile Designs Influenced by Ottoman Court Fabrics in 16th Century. Masters Degree Thesis. İzmir: Ekonomi Üniversitesi.
• Günsel, R. (1993). Çağlar Boyu Anadolu’da Kadın: Anadolu Kadınının 9000 Yılı (Women in Anatolia Through the Ages: 9000 Years of Anatolian Women). Ankara: Ministry of Culture Publications.
• Gürsoy, A. T. (2004). Dünden Bugüne Giyim Kültürü ve Moda 3 Cilt. İstanbul: Mithat Giyim Yayınevi.
• Gürsu, N. (1988). Türk Dokumacılık Sanatı / Çağlar Boyu Desenler (Turkish Weaving Art / Patterns Through the Ages). İstanbul: Redhouse Publications.
• Gürsu, N. (1999). Osmanlı Kumaş Türleri, Osmanlı-Türk Klasikleri. İstanbul: Vakko Yayınları.
• Hinton, M. (1995). Using the Dress Collection at the V&A: a Handbook for Teachers, London: Victoria & Albert Museum Publications.
• İnalcık, H. (2008). Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar (Studies on Turkish Textile History). İstanbul: Türkiye İş Bankası Publications.
• İpek, S. (2009). Fashion in Court Women’s Attire of the Eighteenth and Nineteenth Centuries in the Light of Written and Visual Sources kept in the Topkapi Palace Museum. Masters Degree Thesis. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• İpek, S. (2012). 19. Yüzyıl İstanbul’un Saray Kadınları İçin Çalışan Ünlü Terzileri (Famous Tailors of 19th Century in the Service of Court Ladies). 7th International Turkish Cultural Congress, Istanbul in Turkish and World Cultures, Ankara: 06-10 October 2009, Tam Metin Bildiriler Kitabı IV, 525-538.
• Koçu, R. E. (1967). Türk Giyim, Kuşam ve Süslenme Sözlüğü (Dictionary of Turkish Clothing and Decoration). Ankara: Sümerbank Cultural Publications.
• Mahir, B. (2017). Osmanlı Minyatür Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Nutku, Ö. (1984). Onyedinci Yüzyılda Saray Kumaşları. 2. Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri, 18-20 Kasım 1982, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları 19, 32-39.
• Renda, G. (1993). Woman in Anatolia: 9000 Years of the Anatolian Woman. Ankara: Turkish Republic Ministry and Culture Publications.
• Sevin, N. (1990). On Üç asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış (A look at 13 Centuries of Turkish Clothing History), Ankara: Ministry of Culture Publications.
• Sipahioğlu, O. (1992). Bursa ve İstanbul’da Dokunan ve Giyimde Kullanılan 17. Yüzyıl Saray Kumaşlarının Yozlaşma Nedenleri. Masters Degree Thesis. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Sözen, M. (1992). Arts in the Age of Sinan. Ankara: Ministry of Culture and Tourism Publications.
• Keskiner, C. (1995). Turkish Motifs. İstanbul: Turkish Touring and Automobile Association Publications.
• Korkmaz, Ş. A. (2005). 19.yy Osmanlı Saraylarında Kullanılan Kumaşlar ve Bu Kumaşlarda Hereke Fabrika-i Hümayunu’nun Yeri ve Günümüze Yansımaları. Masters Degree Thesis. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
• Kretschmar, M. and others. (1979). Osmanisch-Türkisches Kunsthandwerk Aus Süddeutschen Sammlungen (Ottoman-Turkish Arts and Crafts from Southern German Collections). Munich: Bavarian Army Museum Publish.
• Küçükerman, Ö. (1996). The Industrial Heritage of Costume Design in Turkey. İstanbul: Sadberk Hanım Museum Publications.
• Öz, T. (1979). Topkapı Saray Müzesi Türk Kumaş ve Kadifeleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tez, Z. (2021). Tekstil ve Giyim Kuşam Sanatının Kültürel Tarihi (Cultural History of Textile and Clothing Art). Istanbul: Doruk Publications.
• Tezcan, H. and Rogers, J.M. (1986). The Topkapı Saray Museum: Costumes, Embroideries and Other Textiles. New York: Graphic Society Publications.
• Tezcan, H. (1988). Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Yüzyılında Kadın Kıyafetlerinde Batılılaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tezcan, H. (1993). Atlaslar Atlası, Pamuklu, Yün ve İpek Kumaşlar Koleksiyonu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tezcan, H. and Baker, P. (1996). Silks for the Sultans, Ottoman Imperial Garments from Topkapı Palace. İstanbul: Borusan Yayınevi.
• Tezcan, H. (1997). 18. Yüzyıl’da Kumaş Sanatı. 18. Yüzyılda Osmanlı Kültür Ortamı Sempozyum Bildirileri Kitabı, 193-205.
• Tezcan, H. (2000). The Sultanic Costumes in the Attire Collection at the Topkapı Palace Museum. P Magazine of Art, Culture, Antiquities Spring-Summer, çev. Özge Serin, İstanbul: Portakal Art and Culture House Organisation, 30-48.
• Tezcan, H. (2002). Osmanlı Dokumacılığı Türkler 12nci Cilt. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Tezcan, H. (2006). Osmanlı Sarayının Çocukları / Şehzadeler ve Hanım Sultanların Yaşamları Giysileri. İstanbul: Aygaz Yayınları.
• Yatman, N. (1945). Türk Kumaşları. Ankara: Maarif Matbaası Yayınları.
• Züber, H. (1972). Türk Süsleme Sanatı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• William, A. (1932). Eski Türk Kıyafetleri ve Güzel Giyim Tarzları (Picturesque Representations of the Dress and Manners of the Turks). (çev. Muharrem Feyzi), İstanbul: Zaman Publications