Dublajı Yapılan Türk Dizilerinde Deyimlerin ve Kalıp İfadelerin Aktarımı (Kırgızistan Örneği)

Yıl 2023, Sayı: 13, 743 - 760, 31.12.2023

İrfan Arık , Fatih Çelik

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1390159

Öz

Türk dizileri dünyanın birçok farklı coğrafyasında milyonlarca kişi tarafından sevilerek izlenmektedir. Orta Asya da bu coğrafyalar arasındadır. Orta Asya’da Türk dizilerinin en fazla izlendiği ülkelerden biri de Kırgızistan’dır. Büyük bir hayran kitlesinin olduğu Kırgızistan’da Türk dizileri devlet televizyonu da dahil olmak üzere birçok farklı televizyon kanalında yayınlanmaktadır. Televizyonun en çok izlendiği saat olan prime time kuşağında bile Türk dizilerini görmek mümkündür.
Türk dizilerinin Kırgızistan’da popülerlik kazanmasından sonra Kırgızca dublajının da yapılmaya başlandığı görülmektedir. Türkçenin bir lehçesi olan Kırgızca, Türkiye Türkçesine büyük benzerlikler gösterse de özellikle deyimler ve kalıp ifadeler konusunda iki lehçe arasında bazı farklılıklar olabileceği öngörülmektedir. Buradan hareketle bu çalışmada Kırgızca dublajı yapılan Muhteşem Yüzyıl, Yargı, İçerde ve Kuzgun adlı dizilerde Türkçe deyim ve kalıp ifadelerin nasıl aktarıldığı betimsel içerik analizi yapılarak incelenmiştir. Araştırma neticesinde Türk dizilerinde birçok deyim ve kalıp ifadenin kullanıldığı ve bunların aktarımında kültürel öğelerin öne çıktığı, dolayısıyla Türk dünyası için birleştirici bir unsur olarak görülebileceği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk dizileri, deyim ve kalıp ifadeler, dublajlı diziler, Kırgızistan.

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul belgesi gerekmemektedir.

Transfer of Idioms and Formulaic Expressions in Dubbed Turkish TV Series (Example of Kyrgyzstan)

Öz

Turkish TV series are watched by millions of people in many different parts of the world. Central Asia is also among these regions. One of the countries where Turkish TV series are watched the most in Central Asia is Kyrgyzstan. In Kyrgyzstan, where there is a large fan base, Turkish series are broadcast on many different television channels, including state television. It is possible to see Turkish TV series even during prime time, which is the most watched hour of television.
After Turkish TV series gained popularity in Kyrgyzstan, it was seen that they started to be dubbed into Kyrgyz. Although Kyrgyz, a dialect of Turkish, has many similarities to Turkish, it is foreseen that there may be some between two languages, especially in idioms and formulaic expressions. Based on this, in this study, how Turkish idioms and formulaic expressions are conveyed in the TV series called Magnificent Century, Yargı, İçerde and Kuzgun, which were dubbed into Kyrgyz, was examined by descriptive content analysis. As a result of the research, it was evaluated that many idioms and formulaic expressions were used in Turkish TV series and cultural elements come to the fore in their transmission, so they can be seen as a unifying element for the Turkic world.

Anahtar Kelimeler

Turkish TV series, idioms and formulaic expressions, dubbed TV series, Kyrgyzstan.

Kaynakça

• Abderrazag, S. ve Kazi-Tani, L. (2018). Dublajlı Türk Dizilerinin Cezayirli Ergenler Üzerindeki Olumsuz Etkisi. Journal of English Language and Literature, 10(3), 1039-1042.
• Al-Jenaibi, B. (2017). The Impact of Dubbed Serials on Students in the UAE. International Journal of Arab Culture, Management and Sustainable Development, 3(1), 41-66.
• Arbatlı, M. S. ve Kurar, İ. (2015). Türk Dizilerinin Kazak-Türk Kültürel Etkileşimine ve Türkçenin Yaygınlaşmasına Etkisi. Journal of Turkish Studies, 10(2), 31-48.
• Arık, İ. ve Çelik, F. (2019). Türk Dizilerinin Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Türkçe Öğrenmeye Etkisi (Kırgızistan Örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 677-691.
• Asenwar, M. H. S. (2018). “Sabʿat Tayyibūn” (Yedi Güzel Adam) Dizisinde Dublaj Stratejilerinin Betimsel Çözümlemesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Okan Üniversitesi.
• Aslan, P. (2023.06.01). Türk Dizilerinin Uluslararasılaşma Serüveni: Latin Amerika Örneği. Fikir Turu. https://fikirturu.com/kultur-sanat/turk-dizilerinin-uluslararasilasma-seruveni-latin-amerika-ornegi/ [Erişim tarihi: 26.08.2023].
• Barut, M. (2022). Türk Dizileri ve Türkçe: Türk Dizilerinin Türkçe ve Türk Kültürüne Yakınlaştırıcı Etkisi. Ankara: Yunus Emre Enstitüsü Yayınları.
• Berg, M. (2017). The Importance of Cultural Proximity in the Success of Turkish Dramas in Qatar. International Journal of Communication, 11(16), 3415–3430.
• Boylu, E. ve Başar, U. (2015). Televizyondan Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenimine İlişkin Bir Durum Tespiti Çalışması: İran Örneği. International Journal of Language Academy, 3(4), 401/414.
• Buccianti, A. (2010). Dubbed Turkish Soap Operas Conquering the Arab World: Social Liberation or Cultural Alienation? Arab Media & Society, 10(735), 1-7.
• Bujiç, A. (2014). Translation of Idioms in TV Subtitling. Hieronymus, 1(2014), 1-34.
• Calinos (2011.04.11). Yurt Dışında Gösterilen İlk Yerli Dizi. Calinos Haberler. https://www.calinos.com/haberler-detay-page06.html, [Erişim tarihi: 14.08.2023].
• Chaume, F. (2012). Audiovisual Translation: Dubbing. London: Routledge.
• Çelenk, S. (2005). Televizyon, Temsil ve Kültür. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Daqiq, B. ve Hashemi, A. (2021). Attitude of Afghan Youths on Watching Foreign Dubbed Serials: A Case Study of Takhar University, Afghanistan. International Journal of Social Sciences and Education Research, 7(2), 173-180.
• Demir, A. (2021.10.24). Dizilerde İşlenen Konuların Değişimi, AKP’nin 2010’lardan Günümüze Geçirdiği Kırılmalarla Birlikte Okunabilir. Daktilo1984. https://daktilo1984.com/roportajlar/dizilerde-islenen-konularin-degisimi-akpnin-2010lardan-gunumuze-gecirdigi-kirilmalarla-birlikte-okunabilir/, [Erişim tarihi: 21.08.2023].
• Doğanay, M. M. ve Konuralp-Aktaş, M. (2021). Türkiye’de Televizyon Dizisi Sektörü. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 16(56), 852-878.
• Erol, Ç. (2007). Türkiye Türkçesinde Kalıp Sözler Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Eryılmaz, S. (2022.08.06). Türk Dizileri 150 Ülkede İzleniyor. Türkiye Gazetesi. https://www.turkiyegazetesi.com.tr/kultur-sanat/turk-dizileri-150-ulkede-izleniyor-iste-en-begenilen-diziler-ve-oyuncular-870666, [Erişim tarihi: 09.02.2023].
• Gökduman, U. C. (2017). Altyazı ve Dublaj Çevirisinde Erek Odaklı Yaklaşımla Seslenme Biçimleri, Argo ve Tabu İfadeler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(29), 219-227.
• Hürriyet (2019.11.12). İranlılar Türkçeyi Türk Dizilerinden Öğreniyor. Hürriyet Gazetesi. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/keyif/iranlilar-turkceyi-turk-dizilerinden-ogreniyor-41372392, [Erişim Tarihi: 30.10.2023].
• Karçiç, S. ve Arslan, M. (2015). Türk Dizilerinin Boşnakça Anadil Taşıyıcılarının Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenimine Etkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 179-187.
• Kaya, K. (2018). Türkçe Öğrenen Yabancıların İzledikleri Dizi Filmlerde Deyimlerin Kullanılma Sıklığı. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Kesebir, E. (2015). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Romandan Uyarlanan Dizilerin Balkan Coğrafyasına Etkisi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 742-750.
• Koçak, N. (2018.03.12). Türk Dizilerinin Etkisini Araştıran Akademisyenden Berg: Diziler Araplara Tabularını Yıktırıyor. Habertürk. https://www.haberturk.com/turk-dizilerinin-etkisini-arastiran-akademisyenden-berg-diziler-araplara-tabularini-yiktiriyor-1872132, [Erişim tarihi: 20.08.2023].
• Kurşun, M. (2019.11.15). İranlı Gençler Arasında Yükselen Trend: Türk Dizileri ve Oyuncuları. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/iranli-gencler-arasinda-yukselen-trend-turk-dizileri-ve-oyunculari-/1646489#, [Erişim tarihi: 05.08.2023].
• Labarta-Postigo, M. (2022). Metaphorical Dimension of Idioms in TV Series for German, Norwegian and Spanish Audiences. Estudios de Traducción, 12, 151-162.
• Laçiner, S. (2023.06.11). Türkiye’nin En Hızlı Yükselen İhracat Sektörü: Türk Dizileri. Panorama News. https://panorama-news.de/yazarlar/turkiyenin-en-hizli-yukselen-ihracat-sektoru-turk-dizileri/, [Erişim tarihi: 13.08.2023].
• Nurmatov, M. (2008). Kırgız Türkçesindeki Deyimler (Aktarma-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Oter, L. (2021). Televizyonda Tarihi Dönem Dizileri ve Osmanlı Anlatıları: Muhteşem Yüzyıl Örneği. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Sarı, Ş. (2023). Alt Yazı ve Dublaj Çevirilerinde Bulunan Deyimsel İfadelerin Yapay Zekâ Temelli Makine Çevirisi Uygulamalarıyla Karşılaştırmalı Analizi. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Sayın, E. (2021.03.02). Türk Dizileri Dünyanın Dört Bir Yanına Köprü Oldu. TRT Haber. https://www.trthaber.com/haber/kultur-sanat/turk-dizileri-dunyanin-dort-bir-yanina-kopru-oldu-560791.html, [Erişim Tarihi: 17.08.2023].
• Sejfula, M. (2022). Kültürün Küresel Karşı-Akışı Bağlamında Türk Dizilerinin Makedonya’daki Üniversite Öğrencileri Tarafından Alımlanması. Yeni Yüzyılda İletişim Çalışmaları Dergisi, 3(4), 45-63.
• Şahin, A. (2015). Film Çeviri Türü Olarak Dublaj: Kısıtlamalar ve Zorluklar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 302-309.
• Warrad, M. A. N. (2019). Ürdün Üniversiteleri Öğrencilerinin Arapça Dublajlı Türk Dizilerini Kullanımları ve Doyuma Ulaşmaları: Anket Çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Yeşilyurt, A. (2023). ’Aşk-ı Memnu’ Dizisinin Arapça Dublajında Kültürel Ögelerin Çevirisi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Yıldırım, A. (2017). Türkiye’de Dublaj ve Sinemamıza Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Yigit, A. (2013). Turkish Drama in the Middle East: Secularism and Cultural Influence. IEMed Mediterranean Yearbook 2013, s. 291–294.
• Yürümez R. ve Yürümez A. (2019). Kırgızistan’da Türkiye Türkçesi Öğretimi. Kırgızistan Araştırmaları (Ed. Cengiz Buyar), s. 221-236. Bişkek: BYR Publishing.