Mümtaz Turhan’ın Batılılaşma Düşüncesi

Yıl 2024, Sayı: 15, 1076 - 1084, 28.04.2024

Oğuzhan Göksel

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1440345

Öz

Mümtaz Turhan, Türkiye’nin Batılılaşma davası konusunda aydın merkezci anlayışın dışına çıkarak Osmanlı Devleti’nin son zamanlarından bu yana bu yönde süregelen çabaları değerlendirmiş, tenkit etmiş ve ülkemizin Batılılaşma çabalarıyla ilgili fikirler öne sürmüş bir sosyal bilimcidir. Turhan, Batılılaşmayı bir medeniyet konusu olarak değerlendirmektedir. Gökalp’in kültür-medeniyet ayrımını kabul eden yazar, Türkiye’nin Batı medeniyetine ait unsurları benimsemesi gerektiğini ifade etmektedir. Bu noktada neden Batılılaşamadık sorusunun yanıtı Turhan’a göre öncelikle, Batıyı tam anlamı ile kavrayamayışımız, Batının ana unsurlarını almak yerine ikincil unsurları ile yetinmemizdir. Turhan’a göre, insanımızda bilim zihniyeti oluşturmadan, insanımızı teknik ve mesleki kabiliyetlerle donatmadan yalnızca Batılı kanunlar ve nizamlarla, modern şehirlerle, teknolojik aletlerle Batılılaşacağımızı zannetmişiz. Mümtaz Turhan kalkınma konusu üzerinde durmuştur. Ona göre, Batılılaşma insan faktörüne odaklanmayınca eğitim sistemimiz ülke kalkınmasına hizmet etmemiştir. Turhan’a göre her köye öğretmen gönderip genel okuma yazma çabasına girişmek köy kalkınmasına hizmet etmemiştir. Turhan, kitlesel eğitimin kalkınmışlığın bir sonucu olduğunu düşünmektedir. Memleketin çeşitli yerlerine kültür ve sanayi merkezleri kurulmasını önermiştir.

Anahtar Kelimeler

Mümtaz Turhan, batılılaşma, kalkınma.

Mumtaz Turhan’s Idea of Westernization

Öz

Mümtaz Turhan is a social scientist who departing from the intellectual centered understanding of Turkey's Westernization case and evaluated and criticized the ongoing efforts in this direction since the last times of the Ottoman Empire and put forward ideas about the country's Westernization efforts. Turhan evaluates Westernization as a civilization issue. Accepting Gökalp's distinction between culture and civilization, the author states that Turkey should adopt the elements of Western civilization. At this point, the answer to the question of why we could not become Westernized, according to him, is that we could not fully comprehend the West and that we were satisfied with its secondary elements instead of taking the main elements of the West. According to Turhan, we thought that we would become Westernized only with Western laws and regulations, modern cities, and technological devices, without creating a scientific mentality among our people and without equipping our people with technical and professional abilities. Mümtaz Turhan focused on the issue of development. According to him, when Westernization did not focus on the human factor, our education system did not serve the development of the country. According to Turhan, sending teachers to every village and attempting general literacy efforts did not serve rural development. Turhan thinks that mass education is a result of development. He suggested establishing cultural and industrial centers in various parts of the country.

Anahtar Kelimeler

Mümtaz Turhan, westernization, development.

Kaynakça

• Bilgin, V. (2009). Mümtaz Turhan’da Değişim Fikri: Batılılaşma ve Yerlilik. Aramızdan Ayrılışının 40. Yılında Prof. Dr. Mümtaz Turhan Sempozyumu, Ankara: Gazi Üniversitesi Rektörlüğü.
• Kıvrak, E. (2018). Bir Modernleşme Reçetesi: Mümtaz Turhan’da Bilim Zihniyeti Kavramı. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 4(1), 41-48.
• Küçük, H. (1977). Türk Milliyetçiliğinin Büyük Önderlerinden Prof. Dr. Mümtaz Turhan. İstanbul: Türdav.
• Özakpınar, Y. (1970). İlk Garplı Türk: Mümtaz Turhan. İstanbul Üniversitesi Tecrübi Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 8, 23-24.
• Özkul, M. (2009). Mümtaz Turhan’da Batılılaşma Anlayışı. Aramızdan Ayrılışının 40. Yılında Prof. Dr. Mümtaz Turhan Sempozyumu, Ankara: Gazi Üniversitesi Rektörlüğü.
• Serçe, U. (2019). Türkiye’de Muhafazakâr Modernleşme Anlayışı ve Mümtaz Turhan. Doktora Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Sunar, L. (2014). Türkiye‘de Sosyal Bilimlerde Toplumsal Değişim. Sosyoloji Dergisi, 3(29), 83-125.
• Turhan, M. (1965). Atatürk İlkeleri ve Kalkınma. İstanbul: Şehir Matbaası.
• Turhan, M. (1987). Kültür Değişmeleri Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Turhan, M. (2022). Garplılaşmanın Neresindeyiz. Ankara: Atınordu Yayınları