Onomastic Study of Names Given to Vehicles Produced/Modernized by the Turkish Defense Industry

Yıl 2024, Sayı: 15, 605 - 624, 28.04.2024

Meltem Sargın

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1459300

Öz

Human beings need to name the objects with which they are in direct or indirect relationship. The classification of these names according to their lexical and semantic structures (Lexical-Semantic classification) is within the field of study of onomastics. A review of the onomastic literature reveals that these studies are mostly conducted on the categories of person names and place names. With the idea that studies should be conducted in different branches of onomastics in order to contribute to the field, in this study within the scope of vehicle nomenclature, which is a sub-branch of onomastics, Lexical-Semantic classification of vehicle names given to land, sea and air vehicles produced/modernized by public and private sector initiatives and included in the Turkish Defense Industry Product Catalogue was made and the existence of conceptual relationships between the names given to the vehicles and the characteristics of these vehicles was tried to be revealed. In this way, the tendencies of the public and private sectors in naming the vehicles they produce were identified. According to the findings, it has been observed that the nominal meanings of vehicle names refer to concept areas such as strength, durability, heroism, hardness, difficulty, struggle, and the concepts that refer to men are prioritized in the context of genderism.

Anahtar Kelimeler

Onomastics, Lexical-Semantic classification, vehicle nomenclature, metaphor.

Türk Savunma Sanayii Tarafından Üretilen/Modernizasyonu Yapılan Araçlara Verilen Adların Adbilimsel İncelemesi

Öz

İnsan, kendisi ile doğrudan ya da dolaylı olarak ilişki içinde bulunduğu nesnelere ad verme gereksinimi duymaktadır. Verilen bu adların sözcüksel ve anlamsal yapılarına göre sınıflandırılması (Leksik-Semantik sınıflandırma) adbilimin çalışma alanı içerisinde yer almaktadır. Adbilimsel alanyazında yapılan incelemelerde, bu çalışmaların daha çok kişi adları ve yer adları ulamlarında yapıldığı görülmüştür. Alana katkı sağlamak amacıyla, farklı adbilim kollarında da çalışmaların yapılmasının gerektiği düşüncesi ile bu çalışmada adbilimin alt kolu olan araçadbilim (poreyonimi) kapsamında; kamu ve özel sektörün girişimleriyle üretilen/modernizasyonu yapılan ve Türk Savunma Sanayii Ürün Kataloğunda yer alan kara, deniz ve hava araçlarına verilen araçadlarının (poreyonim) leksik-semantik sınıflandırması yapılmış ve bu araçlara verilen adlar ile araçların özellikleri arasındaki kavramsal ilişkilerin varlığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu sayede kamu ve özel sektörün ürettikleri araçlara ad vermedeki eğilimleri tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, araçadlarının adbilimcil anlamlarının; güç, dayanıklılık, kahramanlık, sertlik, zorluk, mücadele gibi kavram alanlarına gönderimde bulundukları ve cinsiyet bağlamında daha çok erkeğe gönderimde bulunan kavramların öncelendiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Adbilim, Leksik-Semantik sınıflandırma, araçadbilim, eğretileme.

Kaynakça

• Aksan, D. (2015). Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Aydın, M. (2024). Eski Türk Kişi Adları. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Başkan, Ö. (1970) Türkiye Köy Adları Üzerine Bir Deneme. TDK Belleten, 1971, 237-251.
• Bloomfield, L. (1933). Language. New York: Holt, Rinehart & Winston.
• Driven, R., ve Verspoor, M. (2004). Cognitive Exploration of Language and Linguistics. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• Dyhouse, J. (2021). Army Aircraft Honor Native Americans. VFW Magazine. https://www.vfw.org [Erişim tarihi: 12.10.2023].
• Hatiboğlu, V. (1982). Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları.
• İmer, K., Kocaman, A., ve Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Karadeniz, Y. (2023). Özbekistan’da Yer Adlarının Tematik İncelemesi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı 1, 406-425.
• Karaman, B. İ. (2017). Terimbilimi. İstanbul: Bilge Kültür-Sanat.
• Kıran, Z. ve Kıran A. E. (2018). Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Lange, K. (2019). Why Army Helicopters Have Native American Names, https://www.defense.gov, [Erişim tarihi: 22.11.2023].
• Lobner, S. (2002). Understanding Semantics. New York: Routledge.
• Mezkit Saban G. (2021). Türk Mitolojisinin Askeri Silah Adlandırılmasında Kullanımı. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(34), 484-493.
• Nişanyan Sözlük. https://www.nisanyansozluk.com, [Erişim tarihi: 15.05.2023].
• Örnek, S. V. (1975). Türk Folklorunda Ad Seçme ve Ad Koyma. Boğaziçi Üniversitesi Halkbilim Yıllığı, İstanbul: Taş Matbaası, 101-112.
• Parlak Kalkan, G. (2021a). Hrematonimlere Adbilimsel Bir Yaklaşım: Leksik Semantik Açıdan Tv Dizi Adları. Avrasya Terim Dergisi, 9(3), 15 – 31.
• Parlak Kalkan, G. (2021b). Dil Bilgisel Görünümleri Açısından TV Dizi Adları. Söylem Filoloji Dergisi, 6(3), 794-819.
• Podol’skaya, N.V. (1978). Slovar’ Russkoy Onomasteceskoy Terminologii. Moskova: İzdatel’stvo Nauka. Sakaoğlu, S. (2001). Türk Ad Bilimi I (Giriş). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Saussure, F. (1985). Genel Dilbilim dersleri. (Çev. Berke Vardar) Ankara: Birey ve Toplum Yayınları. Şahin, İ. (2021). Adbilim. Ankara: Pegem Akademi.
• Tapar, D. (2023). Türkiye’de Yer Adları Bilimi Hakkında Yapılmış Çalışmalar Üzerine Kaynakça Denemesi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 11, 1101-1121.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı Türk Savunma Sanayii Ürün Kataloğu. https://www.ssb.gov.tr/urunkatalog/tr/, [Erişim tarihi: 28.02. 2023].
• Tok Yıldız, H. (2023). Mehmed Es‛ad Ağa Dîvânı’nda Yer Adları. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13, 277-296.
• Türk Dil Kurumu. (2023). Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Sözlükleri: https://sozluk.gov.tr/. [Erişim tarihi: 07.01.2024].
• Ungerer, F. ve Schmid, H. J. (2006). An İntroduction To Cognitive Linguistics. London- New York: Pearson Longman.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Yıldız, Y. (2021). Türkçe Bitki Adlarının Oluşumunda Aktarmaların Etkisi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 4, 115- 129.
• Yiğit, H. ve Dinç, H. (2023). Adbilim Açısından Osmaniye Hasanbeyli İlçesinde Kullanılan Lakaplar. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 10, 835-854.
• Yorulmaz Kahve, M. (2023). İkan’da Adsız Bir Geleneğin Kökeni ve Geleneğe Ad Verme Üzerine Bir Deneme. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 10, 367-376.