Toplumsal Hafıza Bağlamında Anlatıcılar ve Müzik

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 100 - 120, 14.12.2021

Beril Özer

https://doi.org/10.53281/kritik.1006609

Cited By: 2

Öz

Çalışmanın temel amacı, toplumsal hafıza bağlamında sözlü anlatıların ve anlatıcıların rolünü ve önemini betimlemek ve devamında sözlü anlatım ile girift olan müziksel ses dilinin toplumsal hafızadaki rolünün anlatılardaki önemini açıklamaktır. Öncelikle toplumsal hafıza kavramı çerçevesinde sözlü anlatılardan, devamında ise sözlü iletişim ve müziksel anlatılardan bahsedilmiştir. Devamında ise toplumsal anlatıcılar olan Şaman, kam, masal ve destan anlatıcıları, âşıklar ve abdallardan kısaca bahsedilmiştir. Bu doğrultuda anlatıcıların, toplumsal hafızanın aktarımında müzik dilini de kullanarak aktif bir şekilde kültürel aktarıcılar olarak rol aldıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal hafıza, müzik, anlatı, toplumsal anlatıcılar, sözlü iletişim

Kaynakça

• AÇA, Mehmet (2007). “Güney Sibirya Türklerinde Ava Destancı ve Masalcı Götürme Geleneği”, Türklük Bilimi Araştırmaları, 21, 7-16.
• AKARSU, Bedia (1998). Wilhelm Von Humboldt’da Dil-Kültür Bağlantısı. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• ALP, R. Yusuf (2017). “Eski Türklerde Din Anlayışı ve Şamanizm”, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• AND, Metin (1985). Geleneksel Türk Tiyatrosu Köylü ve Halk Tiyatrosu Gelenekleri. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• AOKI, Keith (1999). “Introduction: Language Is a Virus”, University of Miami Law Review, 53 (4), 960-971.
• ARICI-TEKİN, Ezgi ve Güray, Cenk (2018). “Ege Ve Orta Anadoluda Abdallık Geleneğinin Tarihsel Ve Kültürel Özelliklerinin Müzik Gelenekleri Ve Müzikal Analiz Üzerinden Değerlendirilmesi”, Akdeniz Üniversitesi Uluslararası Müzik Ve Sahne Sanatları Dergisi, 2, 21-39.
• ARTUN, Erman (2005). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı (2. basım). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• ASLAN, Ensar (2011). Türk Halk Edebiyatı. Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• ASSMAN, Jan (2015). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (Çev: Ayşe Tekin). (2. Baskı). İstanbul: Aynıtı Yayınları.
• ATABAŞ, Ahmet (2018). “Geleneksel Mahallede Toplumsal Hafıza: Bursa Emirsultan Mahallesi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• ATİK, Abdulkadir ve Erdoğan-Bilginer, Şeyma (2014). “Toplumsal Bellek Ve Medya”, Atatürk İletişim Dergisi, 6, 1-16.
• AYDIN, Nurhan ve Ergün, Elif (2020). “Tarihsel Süreç İçerisinde Abdallık Geleneği ve Günümüzden Bir Temsilci: Emre Yanıkçalan”, Akademik Araştırma ve Dayanışma Derneği Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 18 (36), 205-226.
• BARASH, A. Jeffrey (2007). “Belleğin Kaynakları”. Cogito, 50, 11-23. BAYAT, Fuzuli (2006). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• BAYBURTLU, A. Selçuk (2017). “Kültür, Etnomüzikoloji ve Müzikoloji İlişkisi”, International Journal of Cultural and Social Studies, 3 (1), 77-87.
• BURKE, Peter (2008). Kültür Tarihi. (2. Baskı). (Çev: Mete Tunçay). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• CHOMSKY, Noam (2001). Dil ve Zihin. (Çev: Ahmet Kocaman). Ankara: Ayraç Yayınevi.
• CLARKE, L. Gloria (2000). “Mysticism and Music”, Folklor/Edebiyat, 21, 59-74.
• ÇAĞLA, Cengiz (2007). “Bellek Üstüne Düşünmek”. Cogito, 50, 217-232.
• DAĞI, Fahri (2020). “Türkistan Kam/Şamanlarından Anadolu Halay Başlarına”, Journal of Humanities and Tourism Research, 10 (4), 1027-1045.
• DRURY, Nevill (1989). Şamanizm: Şamanlığın Ögeleri. (Çev: Erkan Şimşek), İstanbul: Okyanus Yayıncılık.
• ELÇİN, Şükrü (2004). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ERDÖNMEZ-ÇOBANLI, Işıl (2019). “İletişimin Döngüsel Süreci Bağlamında Sözlü İletişim”, Near East University International Journal of Art, Culture & Communication, 2 (1), 81-98.
• ERGÖZ, Ramazan ve Doğan, Oğuz (2020). “Kültürel Bellek Mekânı Ve Milli Kimlik Yaratmada Pınarbaşı Ağıtlarının İşlevi”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 47, 29-43.
• EURICH, Johannes (2003). “Sociological Aspects and Ritual Similarities in the Relationship between Pop Music and Religion”, International Review of the Aesthetics and Sociology of Music, 34 (1), 57-70.
• FİDAN, Mehmet (2011). İletişim Kurmak İstiyorum. (3. Baskı). Konya: Tablet Kitabevi.
• GÖÇER, Ali (2012). “Dil-Kültür İlişkisi ve Etkileşimi Üzerine”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 50-57.
• GÖKALP, Ziya (1975). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Sebil Matbaacılık.
• GÜNAY, Umay (1986). Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• GÜNGÖR, Nazife (2011). İletişim-Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• GÜRAY, Cenk ve Karadeniz, İsmet (2019). “Horasan’dan Keskin’e Bir Çığlık: Muharrem Ertaş “Kırat Bozlağı’nın Çok Katmanlı Analizi Üzerinden Orta Asya’dan Anadolu’ya Âşıklık Geleneğinin İzini Sürmek”, Millî Folklor, 122, 76-93.
• GÜZEL, Cavit (2016). “Çizgisel İletişim Modeli Bağlamında Âşık Tarzı Kültür Geleneği”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 2 (1), 153-166.
• INGOLD, Tim (1999). “On the Social Relations of the Hunter-Gatherer Band”, The Cambridge Encyclopedia of Hunters and Gatherers, 399-410.
• İMİK, Ünal ve Haşhaş, Sinan (2020). “Müzik Nedir Ve Hayatımızın Neresindedir”, İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 6 (2), 196-202.
• İNALCIK, Halil (2009). Devlet-i Aliyye. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• İNAN, Abdülkadir, (2012). Tarihte ve Bugün Şamanizm. İstanbul: Örgün Yayınları.
• İNCE-BAŞARAN, Gökçen (2010). “Toplumsal Hatırlama/Unutma Sürecinde Basın: Kolektif Siyasi Belleğimizdeki Cumhuriyet Tasavvuru”, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• KURT, Mustafa (2008). “Toplumsal Kimliğin Yeniden İnşası: Aytmatov’da “Unutma” ve “Hatırlama” ”, Türk Yurdu, 253, Eylül.
• MALINOWSKI, Bronislaw (1998). İlkel Toplum. (Çev: Hüseyin Portakal). Ankara: Öteki Yayınevi.
• MENGÜ, Güven (2002). “Dil, Kültür ve Düşünce İlişkisine Antropolojik Bir Bakış”, Antropoloji, 14, 67-80.
• OCAK, Y. Ahmet (2011). Osmanlı Sufiliğine Bakışlar. İstanbul: Timaş Yayınları.
• ODABAŞI, Fatma (2006). “Dil-Kültür Bağlamında Müzik Dili ve Bunun Sosyal Bütünleşmedeki Yeri”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14, 237-258.
• OLICK, K. Jeffrey (1999). “Kolektif Bellek: İki Farklı Kültür”, (Çev: Meral Güneşdoğmuş), Moment Dergi-Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 2014, 1(2), 175-211.
• Oxford Languages, Erişim tarihi: 16.05.2021, https://languages.oup.com/google-dictionary-tr/ .
• ÖZÇUBUKCU, Oğuzhan (2017). “Kuzey ve Orta Asya Şamanizm’inde Ruh Fenomeni”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Öztürk, Serdar (2006). “İletişim Bilimi İle Halkbilimini Buluşturan Bir Bilim İnsanı: İlhan Başgöz”, Folklor Edebiyat, 48, 97-106.
• REGELSKI, A. Thomas (2006), “Music Appreciation’ as Praxis”, Music Education Research, 8 (2), 281-310.
• SARPKAYA, Seçkin (2019). “Kam, Meddah, Oyun Yöneticisi: Yeni Bir Anlatıcı Olarak Rol Yapma Oyunlarındaki Oyun Yöneticileri”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14 (1), 379-387.
• SCHUDSON, Michael (2007). Kültürel Bellekte Çarpıtma Dinamikler. İstanbul: Cogito-Bellek: Öncesiz-Sonrasız. 50. 179-199.
• SUBAŞI, Necdet (2003). Kültürel Mirasın Çeşitliliği ve Seçicilik Sorunu. Ankara: Doğu-Batı Düşünce Dergisi. 7-25. 135-144.
• TİMUÇİN, Afşar (2004). Felsefe Sözlüğü. 5. Baskı. İstanbul: Bulut Yayınları.
• TURİNAY, Necmettin (1996). Kültür, Dil ve Sanata Dair. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri (TDK), Erişim Tarihi: 18.05.2021, https://sozluk.gov.tr.
• YAKICI, Ali ve Sarıtunç, Berrin (2019). “Sözlü Türk Kültürünün Yaşaması ve Aktarımında Hataylı Ozanların Rolü”, Folklor/Edebiyat, 25 (100), 1011-1022.
• YENİCİ, Melis (2020). “Toplumsal Bellek Kaydı Olarak Ara Güler’in Meyhane Fotoğrafları”, Art-Sanat, 14, 557–577.
• YULUĞ, Elif (2018). “Çatalhöyük’te Şamanizm İzleri”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.