Place and Memory in Documentary: An Evaluation on the Documentary Innocence

Yıl 2023, Sayı: 6, 287 - 299, 29.12.2023

Seher Şeylan

https://doi.org/10.51118/konsan.2023.38

Öz

Documentary, essentially records life and experiences, also contributes to memory in this aspect. Memory in an individual sense can be summarized literally as storing the experiences of daily life and recalling them when necessary. Documentary cinema is one of the most important tools perform the act of remembering by recalling the past. When viewed from an audiovisual perspective, documentary, has the feature of historical reflection and evidence, makes it possible to carry experiences, memories and the emotions left by these memories to the present and the future. Documentary is one of the tools used in the memories that social memory wants to remember. In this respect, while documentary paves the way for individual and social remembrance, is a realms of memory with the feature of keeping a record of the remembered past, documenting and visualizing it. Throughout the study, the documentary, which is the carrier of memory but also itself, is examined through the documentary Innocence (Hakan Aytekin, 2021), as it is a realms of memory with the feature of taking back to the past, reminding, confronting and carrying this whole process to the present. The documentary, examined through content analysis, reminds us of the past and carries memories to the present, leading us to confront the past, to identify the difference between today and the past, and to think about it. At this point, the documentary serves as a realms of memory to carry the past with its experiences and emotions to the present and the future.

Anahtar Kelimeler

Memory, Place, Remembering, Realms of Memory, Documentary.

Belgeselde Mekân ve Hafıza: Masumiyet Belgeseli Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Özü gereği yaşamın, yaşanmışlığın kaydını tutan belgesel bu yönü ile hafızaya da katkı sunmaktadır. En temel anlamı ve işlevi ile hafıza geçmişin yaşanmışlıklarını saklayan ve geri çağırarak hatırlamanın gerçekleştiği alandır. Belgesel sinema geçmişi geri çağırarak hatırlama edimini gerçekleştiren en önemli araçlardan biridir. Görsel işitsel perspektiften bakıldığında tarihsel bir yansıma ve kanıt özelliği taşıyan belgesel yaşanmışlıkların, anıların bu anıların bıraktığı duyguların bugüne ve geleceğe taşınmasını mümkün kılmaktadır. Belgesel toplumsal hafızanın hatırlaması istenen anılar içinde kullanılan araçlardan biridir. Bu yönü ile belgesel bireysel ve toplumsal hatırlama yolunu açarken, hatırlanan geçmişin kaydını tutma, belgeleme, görselleştirme özelliği ile bir hafıza mekânıdır. Çalışma boyunca hafızanın taşıyıcı olmakla beraber kendisi de olan belgeselin geçmişe götürme, hatırlatma, yüzleştirme ve bütün bu süreci bugüne taşıma özelliği ile hafıza mekânı olması Masumiyet (Hakan Aytekin, 2021) filmi üzerinden incelenmiştir. İçerik analizi ile incelenen belgesel geçmişi hatırlatma, anıları bugüne taşıma özelliği ile geçmişle yüzleşmeye bugün ile geçmiş arasındaki farkı tespit etmeye ve bunun üzerine düşünmeye yönlendirmektedir. Bu noktada belgesel geçmişi yaşanmışlıkları ve duyguları ile bugün ve geleceğe taşımak üzere bir hafıza mekânı görevi görmektedir

Anahtar Kelimeler

Hafıza, Mekân, Hatırlama, Hafıza Mekânı, Belgesel

Kaynakça

• Ak, M. (2018). Kültürel Kimlik Ve Toplumsal Hafıza Mekânları Olarak Ziyaret Yerleri. Electronic Turkish Studies, 13(2), 13-25.
• Albayrak, A. ve Altay, A. (2020). Görsel Sanatlarda İmge Kavramı. Balkan Müzik ve Sanat Dergisi, 2 (2) , 133-163.
• Aytekin, H. (2017). Türkiye’de Toplumsal Değişme ve Belgesel Sinema. İstanbul: BSB Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği Yayını.
• Bachelard, G. (1984). The Poetics of Space. (M. Jolas, Çev.).Boston: Becon Press.
• Bakar, H., ve Budak, E. (2021). Toplumsal Belleğin Oluşmasında Medyanın Rolü Üzerine Bir İnceleme: 32. Gün Belgeselleri Örneği. Selçuk İletişim, 14 (3), 1287-1310.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi: Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal Yayınevi.
• Bingöl, C. (2018). Toplumsal Bellek, Sürgün ve Belgesel Sinema. Asya Studies-Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar, 4, 51-57.
• Cengiz, G. (2015). Yeşim Ustaoğlu Sinemasının Kamusal Alan Bağlamında İçerik Analiz Yöntemiyle İncelenmesi: Güneşe Yolculuk Ve Bulutları Beklerken Film Örnekleri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (50), 20-32.
• Çiftçi, D., ve Agocuk, Pelin. (2020). Kültürel Bellek Mekân Olarak Belgesel Sinema: Kayıp Otobüs (2007) Belgeseli Örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8 (2), 1179-1199.
• Çöm, Ş. (2022). Flee: Hatırlamanın Belgeseldeki Tezahürü Olarak Animasyon. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 9 (1) , 140-151.
• Demir, K., S ve Akaydın, A. (2022). Toplumsal Belleğin Oluşumunda Belgesel Filmin Etkisi Üzerine Bir Araştırma. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 12 (2), 483-496.
• Gedi, N., ve Elam, Y. (1996). Collective memory—what is it? . History and memory, 8(1), 30-50.
• Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. London: The University of Chicago Press.
• Hançerlioğlu, O. (1975). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Harwood, T. G., ve Garry, T. (2003). An overview of content analysis. The marketing review, 3(4), 479-498.
• Holtorf, C., ve Williams, H. (2006). Landscapes and memories. (Hicks ve M. Beaudry, Ed.), The Cambridge Companion to Historical Archaeology (ss. 235-254). Cambridge: Cambridge University Press.
• Karşanbaş, L. (2022). Dijital Platformlar ve Belgesel Sinema. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 9 (1) , 152-156.
• Keightley, E. (2010) Remembering research: memory and methodology in the social sciences, International Journal of Social Research Methodology, 13(1), 55-70.
• Kolbe R., ve Burnett. MS. ( 1991). Content-analysis research: an examination of applications with directives for improving research reliability and objectivity. J Consumer R, 8(2):243-250.
• MacDougall, D. (1992), Films of Memory. Visual Anthropology Review, 8, 29-37.
• Misztal, B. A. (2003). Durkheim on collective memory. Journal of Classical Sociology, 3(2), 123-143. Nichols, B. (1991). Representing Reality. Bloomington: India University.
• Nora, Pierre. 1989. Between memory and history: Les lieux de mémoire. Representations 26,7–24. Nora, Pierre, (2006). Hafıza Mekânları. (M.E. Özcan, Çev.). Ankara: Dost Yayınları.
• Ocak, E. (2021). “Masumiyet: Yaşanmışlığa Dair...” Filmi Üzerine: Biyografik Belgeselde Eleştirel Gerçekliğe Yakınlaşma," içinde Yarına Kalan bir belgesel sinemacı hakan aytekin, İstanbul: Kriter Yayınevi, 67 79.
• Özdemir, M. (2023). Reproduction of Collective Memory: A Bourdieuist Re-reading of the Documentary Film: Ankara Ambiance. Ankara Araştırmaları Dergisi.11(1): 121-137
• Özgül, G. E., ve Kağan, T. (2014). Bir Ceset Arayışı Olarak Hatırlamanın Eleştirisi: Bir Zamanlar Anadolu’da Zaman, Mekân ve Gerçeklik. Global Media Journal: TR Edition 4 (8), 241- 259.
• Özker, Ö. D., ve Akıncı, İ. (2023). Performatif Belgesel “Heraıon Teıkhos’un Kadınları” n da Bellek Katmanları. Akdeniz Sanat, 17(31), 145-168.
• Öztürk, Ç., G. (2021). “Masumiyet”: Toplumsal Tarihimize Hem İçeriden Hem Dışarıdan Tanıklık”, içinde Yarına Rabinowitz, P. (1993). Wreckage upon Wreckage: History, Documentary and the Ruins of Memory. History and Theory, 32(2), 119–137.
• Rodriguez, J., ve T. Fortier (2007). Cultural Memory: Resistance, Faith andIdentity. Austin: University of Texas Press.
• Roselló, Roberto A. (2022) Images for the Interpretation of the Past: Uses and Abuses of Memory in Documentary Film, Quarterly Review of Film and Video, 39(2), 464-478.
• Roudometof, V. (2002). Collective memory, national identity and ethnic conflict: Greece, Bulgaria and the Macedonian question. Westport: Praeger.
• Sarlo, B. (2012). Geçmiş Zaman: Bellek Kültürü ve Özneye Dönüş Üzerine Bir Tartışma,( P. B.Charum ve D. Ekinci, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Saunders, D. (2014). Belgesel, (A.R.Kanıyaş, Çev.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Sezer F. S. (2018). Özcan Alper Sineması Ve Toplumsal Hafıza. The Journal of Academic Social Science Studies, 69, 489-500.
• Sevinç, M. (2019). Bir Hafıza Mekânı Olarak Kent Meydanı ve Dönüşümü: Otto Herbert Hajek’in Ankara Hergelen Meydan Projesi Örneği. Akdeniz Sanat, 13(24), 47-62.
• Sköld, O. (2015). Documenting virtual world cultures: Memory-making and documentary practices in the City of Heroes community, Journal of Documentation, Volume 71(2).
• Uluağlı. S. (2006). İmgebilim ‘Öteki’nin Bilimine Giriş, Ankara: Sinemis,
• Tamm, M. (1999) What does a home mean and when does it cease to be a home? Home as a setting for rehabilitation and care, Disability and Rehabilitation, 21(2), 49-55.
• Tillman, Frank (1987), The photographic image and the transformation of thought. East-WestFilm Journal, 1 (2), 91–110.
• Wertsch, J. V. (2015). Kolektif Bellek. P. Boyer, ve J. V. Wertsch içinde, Zihinde ve Kültürde Bellek (Y. A. Dalar, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• Winter, Caroline, 2015. Ritual, remembrance and war: Social memory at Tyne Cot. Annals of Tourism Research, 54(C), 16-29.
• Yüksel, Ç. (2006). Belgesel Sinemanın Doğruya Ulaşma Yolları. Selçuk İletişim, 4 (2) , 199-211.
•   İnternet Kaynakları:
• Aytekin, H. (2021). Masumiyet. https://www.youtube.com/watch?v=rl0iyIwTIv4&t=1643s.
• https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 23.08.2023).
• https://www.youtube.com/watch?v=bmKIcB0RBHA -Hakan Aytekin ve Hasan Özgen ile Söyleşi (Masumiyet Belgeseli)- (Erişim Tarihi: 04.05.2023).
• Diğer Kaynaklar:
• Aytekin, Hakan. –Yönetmen -“ Masumiyet Belgeselinde Hafıza ve Mekân ” konulu görüşme İstanbul: 11 Kasım, 2023.