Lise Öğrencilerinin Okul Terki Riskine İlişkin Görüşleri

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 21, 269 - 286, 19.12.2019

Rahman Çakır , Canan Çolak

Öz

Bu çalışma, lise
öğrencilerinin okulu terk etme riskini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu
çalışma karma yöntem araştırması desenindedir. Araştırmada, açımlayıcı sıralı
karma desen modeli tercih edilmiştir. Araştırmanın nicel boyutunda örneklem
grubunu, Giresun il merkezindeki devlet okullarında öğrenim gören 552 lise
öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın nitel boyutundaki çalışma grubunu 27
öğrenci oluşturmaktadır. Katılımcılar ölçüt örnekleme yöntemi ile
belirlenmiştir. Araştırmada, öğrencilerin okul terk riskini ortaya koymak amacı
ile ‘Okul Terki Risk Ölçeği’ kullanılmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda
veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu
ile elde edilmiştir. Nicel bulgular, ölçeğin başarısızlık algısı alt boyutunda
11,  sessiz davranma alt boyutunda 17 ve
antisosyal davranma alt boyutunda 21 öğrencinin okul terki riski taşıdığı
belirlenmiştir. Araştırmanın nitel boyutunda bireysel faktörlere ilişkin 21 alt
tema ve dört ana tema belirlenmiştir. Ana temalar akademik başarısızlık, aile
ortamı, disiplin problemleri ve sosyal uyumsuzluk şeklindedir. Okula ilişkin
faktörler konusunda 16 alt tema ve üç ana tema belirlenmiştir. Ana temalar
sınıf ortamı, öğretmenin tutumu ve okul yönetiminin tutumu şeklindedir. Sosyal
faktörlere ilişkin 21 alt tema ve dört ana tema belirlenmiştir. Ana temalar
ailenin tutumu, aile yapısı, yakın çevrenin okula bakışı ve üniversite sınavı kaygısı
şeklindedir. Temel bilgilerin yetersizliği, aile içi sorunlar ve ailelerinin
ekonomik sorunları okul terkini tetiklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Risk, Okul Terki, Bireysel faktörler, Sosyal Faktörler

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2013). Kız çocuklarının okullulaşma engelleri ve çözüm önerileri (Şanlıurfa Örneği). EKEV Akademi Dergisi, 17(56), 325-344.
• Aküzüm, C., Yavaş, T., Tan, Ç., &Uçar, M. B. (2015).İlköğretim kurumu öğrencilerinin devamsızlık ve okul terki nedenleri.Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 167-192.
• Alat, Z. & Alat, K. (2011). A qualitative study of parental resistance to girls’ schooling. Educational Sciences: Theory & Practice, 11(3), 1369-1373.Andrei, T., Teodorescu, D., & Oancea, B. (2011). Characteristics and causes of school dropout in the countries of the European Union.Procedia-Social and Behavioral Sciences, 28 (2011), 328- 332.
• Battin-Pearson, S., Newcomb, M.D., Abbott, R.D., Hill, K. G., Catalano, R. F., &Hawkins, J. D. (2000). Predictors of early high school dropout: A test of fivetheories. Journal of Educational Psychology, 92 (3), 568-582.
• Bayhan, G. & Dalgıç, G. (2012). Liseyi terk eden öğrencilerin tecrübelerine göre okul terki.İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (3), 107-130.
• Burns, R. C. (1993). Parent involvement: Promises, problems and solutions. In R. C. Burns (Ed). Parents and schools: From visitors to partners,(pp. 9-20). Washington, DC: National Education Association.
• Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni. (S. B. Demir,Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Creswell, J. W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri. (M. Bütün & S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Christenson, S. L., Sinclair, M. F., Lehr, C. A., & Hurley, C. M. (2000). Promoting successful school completion. In K. Minke & G. Bear (Eds.). Preventing school problems-promoting school success: Strategies and programs that work (pp. 377-420). Bethesda, MD: National Association of School Psychologists.
• Cullen, B. (2000). Evaluating integrated responses to educational disadvantage. Dublin: Combat Poverty Agency.
• Dekkers, H. & Claassen, A. (2001). Dropouts- disadventeged by defination? A study of the perspective of early school leavers. Studies in Educational Evaluation, 27 (4), 341-354. DOI: 10.1016/S0191-491X(01)00034-7
• Diyu, X. (2001). Investigation and discussion on the problem of primary and secondary school dropouts in poor areas. Chinese Education & Society, 34 (5), 49-58, DOI: 10.2753/CED1061-1932340549.
• Entwistle, D. R., Alexander, K. L., & Olson, L. S. (2004). Temporary as compared to permanent high school dropout. Social Forces, 82 (3), 1181-1205.
• French, D. C., & Conrad, J. (2001). School dropout as predicted by peer rejection and antisocial behavior. Journal of Research on Adolescence, 11 (3), 225-244.DOI: 10.1111/1532-7795.00011
• Garrison, D. R. (1987). Distance education: Researching drop-out in distance education. Research in Distance Education, 8 (1), 95-101.
• Goldberg, M. (1999). Truancy and dropout among Cambodian students: Results from a comprehensive high school. Social Work in Education, 21 (1), 49-63.
• Gouda,S.& Sekher, T. V. (2014).Factors leading to school dropouts in India: An analysis of national family health survey-3 data. Journal of Research & Method in Education, 4 (6), 75-83.
• Hoşgör, A. G. & Smits, J. (2006). Effects of family background characteristics on educational participation in Turkey. International Journal of Educational Development, 26 (5), 545‐560.https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2006.02.002
• Kaplan, D. S., Peck, B. M., & Kaplan, H. B. (1997) Decomposing the academic failure–dropout relationship: A longitudinal analysis, The Journal of Educational Research, 90 (6), 331-343. DOI: 10.1080/00220671.1997.10544591
• Karacabey, M. F. & Boyacı, A. (2018). Okulu terk eden ortaöğretim öğrencilerinin okulu terk etme nedenleri ve sosyo-ekonomik profilleri: Şanlıurfa örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24 (2), 247-293.
• Lan, W. & Lanthier, R. (2003). Changes in students’ academic performance and perceptions of school and self before dropping out of schools. Journal of Education for Students Placed at Risk, 8 (3), 309-332.
• Miles, M. B., & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London, UK: Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı, (MEB), (2013). Ortaöğretimde sınıf tekrarı, okul terk sebepleri ve örgün eğitim dışında kalan çocuklar politika önerileri raporu. Ankara: Aydoğdu Ofset Matbaacılık.
• Özbaş, M. (2010) İlköğretim okullarında öğrenci devamsızlığının nedenleri. Eğitim ve Bilim, 35 (156), 32-44.
• Özdemir, S., Şirin, H. & Sezgin, F. (2009). Okulu terk eden çocukların ve velilerinin okul terkine ilişkin görüşleri: Nitel bir inceleme. 18. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayında sunulan bildiri, Ege Üniversitesi, İzmir. Erişim adresi: https://www.pegem.net/Akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=103660
• Özer, M. (1991). İlköğretim okulları ikinci kademe (ortaokul) öğrencilerinin öğrenimi terk etme sorununun analizi.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özer, A., Gençtanırım, M., & Ergene, T. (2011). Türk lise öğrencilerinde okul terkinin yordanması: Aracı ve etkileşim değişkenleri ile bir model testi. Eğitim ve Bilim, 36 (161), 302-317.
• Peters, O. (1992). Some observations on dropping out in distance education. Distance Education, 13 (2), 234-269.
• Reyes, O. & Jason, L. A. (1993). Pilot study examining factors associated with academic success for Hispanic high school students. Journal of Youth and Adolescence, 22 (1), 57-71.
• Sütçü, Z. (2015). Okul terk riski ölçeğinin geliştirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, H. (2011). Lise öğrencilerinde okulu bırakma eğilimi ve nedenleri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 27-47.
• Şimşek, H. & Katıtaş, S. (2014) İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde okula yabancılaşmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Şanlıurfa İli Örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 81-99.
• Taş, A, Selvitopu, A., Bora, V.,& Demirkaya, Y. (2013). Reasons for dropout for vocational high school students. Educational Sciences: Theory & Practice 13(3), 1561-1565.
• Tansel, A. (2002). Determinants of school attainment of boys and girls in Turkey: individual, household and community factors.Economics of Education Review, 21(5), 455-470.
• Tunç, E. (2011). Self-image of high-school students having dropped out of school and supply levels of needs for counselling,(Doctoral Dissertation Thesis). Atatürk University, Department of Educational Sciences, Program of Psychological Counseling and Guidance, Erzurum, Türkiye.
• Uysal, A. (2008). The arguments on school dropouts: Environmental factors. Millî Eğitim, 178, 139-150.
• Yavuzer, H. (1996). Çocuk ve suç (8. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M. & Kula, Ş. K. (2011). Elazığ ilindeki ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin devamsızlık sebeplerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 23(2), 133-140.