Bir Uyarlama Örneği Olarak “Gâvḫûnî” Filminin Değerlendirmesi

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 29, 688 - 696, 28.12.2023

Aysel Yıldız Erol

https://doi.org/10.38155/ksbd.1355074

Öz

Dilimize Fransızcadaki adaptation üzerinden giren ve uyarlama olarak karşılık bulan bu terim; medyada ortaya konulmuş olan bir içeriğin gözden geçirilerek başka bir medyada yeniden gösterilmesi anlamındadır. Dünyada olduğu gibi, İran sinemasında da oldukça sık uyarlama yapılmaktadır. İncelediğimiz Gâvḫûnî romanı Ca‘fer Muderris Ṣâdıḳî tarafından 1983 yılında yayımlanmış, İranlı ünlü yönetmen Behrûz Efḫumî tarafından kelimesi kelimesine bir uyarlama ile beyaz perdeye aktarılmıştır. Rüyalar, psikanalizde bireyin bilinçaltındaki düşüncelerini açıklayan ana unsurlardan biri olarak kabul edilmektedir. Ayrıca edebiyatta ve sinemada önemli bir yerdedir. Ele aldığımız bu hikâyede genç bir adamın bunalımlı rüyaları üzerine bir konu işlenmektedir. Filmin öyküsü, romanın öyküsü ile birebir aynıdır. Romanda ve filmde 24 yaşında bir gencin kendi hayatından bir hikâye anlatılmaktadır. Çocukluk zamanını İsfahan’da geçiren anlatıcı beş yıldır Tahran’da yaşamaktadır. Ana kahraman, babasının ölüm haberini alınca İsfahan’a döner. Bir süre sonra da halasının kızıyla mutsuz bir evlilik yapar. Olay örgüsünde rüya ve uyanıklık durumu iç içe olduğu için, değerlendirmede psikanalitik çözümleme yöntemi seçilmiştir. Bu yöntem sadece insanlar için algılanmaktayken aksine sinema gibi çeşitli sanat dallarında ortaya konan eserler için de uygulanabilecek önemli bir yöntemdir.

Anahtar Kelimeler

İran Sineması, psikanalitik çözümleme, uyarlama, rüya, bataklık

An Evaluation of the Movie Gavkhuni As An Adaptation Example

Öz

This term, which entered our language through adaptation in French and found its equivalent as adaptation; it means that a content presented in the media is reviewed and re-shown in another media. As in the world, adaptations are made quite frequently in Iranian cinema. The novel Gavkhuni (The Marsh), which we examined, was published by Cafer Modarres Sadeghiin 1983 and was adapted to the silver screen by the famous Iranian director Behrouz Afkhami. Dreams are accepted as one of the main elements that explain the subconscious thoughts of the individual in psychoanalysis. It also occupies an important place in literature and cinema. In this story we have discussed, there is a subject about the depressed dreams of a young man. The story of the movie is exactly the same as the story of the novel. In the novel and the movie, a story from the life of a 24-year-old teenager is told. The narrator, who spent his childhood in Isfahan, has been living in Tehran for five years. The main hero returns to Isfahan when he receives the news of his father's death. After a while, he makes an unhappy marriage to his aunt's daughter. Since the dream and waking state are intertwined in the plot, the psychoanalytic analysis method was chosen for the evaluation. While this method is perceived only for people, on the contrary, it is an important method that can be applied in works produced in various branches of art such as cinema.

Anahtar Kelimeler

İranian cinema, psychoanalytic analysis, adaptation, dream, marsh

Kaynakça

• Andrew, D. (1984). Concepts in film theory, Oxford University Press.
• Bahârlû, ‘A. (2010). Târiḫçe-yi iḳtibâsî-yi edebî der sînemâ-yi îrân, Fârâbî, 64, 16-29.
• Değirmenci, N. (2017). Cafer müderris sâdıkî’nin gavhûnî romanının tahlili, Şarkiyat Mecmuası, 31, 1-13. Enverî, Ḥ. (2003). Ferheng-i feşorde-yi soḫen, Tahran: Soḫen.
• Erus, Z. Ç. (2005). Amerikan ve Türk sinemalarında uyarlamalar: karşılaştırmalı bir bakış, İstanbul: Es Yayınları. F. Sakallı, (2011). (Ed). Edebiyat ve sinema, İstanbul: Hat Yayınevi.
• https://sozluk.gov.tr/
• Kayaoğlu, E. (2016). Edebiyat ve film, İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Kurt Öncel, G. (2008). Romandan sinemaya uyarlama örneği olarak “mutluluk”, Marmara İletişim Dergisi, 13 (13), 205-213.
• Künüçen, H. H. ve Yankı Köksal, N. (2021). Psikanalitik eleştiri yaklaşımı ile bir film okuması: black swan, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 419-439.
• Mubâşerî M. ve Dervîşî, F. (2016). Naḳdi kohen olgûyî românı “gâvḫûnî”, Gerdhemâyî Serâserî Encumenî Tervîci Zebân Ve Edeb-i Fârsi-yi İrân, 34-55.
• Onaran, A. Ş. (2012). Sinemaya giriş, 2. Basım, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Özden, Z. (2004). Film eleştirisi, 2. Baskı, Ankara: İmge Yayınları.
• Ṣâliḥî, N. ve Bâbâyî, M. (2018). İḳtibâsî-yi edebî der sînemâ-yi îrân. Costârnâme-yi Edebiyâti Taṭbiḳî, 2 (3), 103- 117.
• Söylemez, Y. S. (2014). Türk sinemasında rüya gerçeği: Semih Kaplanoğlu ve Yusuf Üçlemesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (25), 143-157.
• Whelehan, I. (1999). “Adaptations”, Ed. Deborah Cartmell, Imelda Whelehan, Adaptations: From text to screen, screen to text, Routledges.
• Yıldız Erol, A. (2023). Göstergelerarası çeviri bağlamında İran uyarlama sineması, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.