Beliefs On Predicting the Gender of a Child to Be Born in Turkish Culture

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 29, 636 - 649, 28.12.2023

İlker Avcıoğlu

https://doi.org/10.38155/ksbd.1356951

Öz

Having children is very important in the Turkish family system. From the ancient Turkish communities to the present day, the child has been seen as the only element that ensures the unity of the family and the continuity of the lineage. In Turkish culture, from the first moment a woman realized that she was pregnant, family members, especially the expectant mother, wondered about the gender of the child to be born. This curiosity has led to the emergence of practices in folk beliefs aimed at predicting the gender of the child to be born. Folk knowledge regarding gender prediction, obtained as a result of trial, error and observation, has preserved its vitality in the oral culture environment. In this study, beliefs about predicting the gender of the child to be born in Turkish culture are discussed. In the study, cultural documents of belief origin on Turkish communities, especially Anatolian Turkish folk beliefs, were examined and practices for predicting the gender of the unborn child were classified and interpreted. The beliefs on which gender estimation practices emerged in Turkish culture were examined and an in-depth cultural analysis was conducted.

Anahtar Kelimeler

Turkish folklore, folk beliefs, gender prediction

Türk Kültüründe Doğacak Çocuğun Cinsiyetinin Tahmin Edilmesine Yönelik İnanışlar

Öz

Türk aile sistemi içerisinde çocuk sahibi olmak oldukça önemlidir. Kadim Türk topluluklarından günümüze çocuk, ailenin birliğini ve soyun devamlılığını sağlayan yegâne unsur olarak görülmüştür. Türk kültüründe, kadının gebe olduğunun kanaatine vardığı ilk andan itibaren başta anne adayı olmak üzere aile bireyleri tarafından doğacak çocuğun cinsiyeti merak edilmiştir. Bu merak halk inanışlarında doğacak çocuğun cinsiyetinin tahmin edilmesine yönelik pratiklerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Deneme, yanılma ve gözlem sonucu elde edilen cinsiyet tahminine yönelik halk bilgileri sözlü kültür ortamında canlılığını korumuştur. Bu çalışmada, Türk kültüründe doğacak çocuğun cinsiyetinin tahmin edilmesine yönelik inanışlar ele alınmıştır. Çalışmada, Anadolu Türk halk inanışları başta olmak üzere Türk toplulukları üzerine yapılan inanç kökenli kültürel dokümanlar incelenmiş ve doğacak çocuğun cinsiyetinin tahmin edilmesine yönelik uygulamalar tasnif edilerek yorumlanmıştır. Türk kültüründe cinsiyet tahminine yönelik uygulamaların hangi inanışlar ekseninde ortaya çıktığı incelenmiş ve derinlemesine kültür analizi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk halk bilimi, halk inanışları, cinsiyet tahmini

Kaynakça

• Akot, B. (2010). Freud'un rüya yorum metodu. Din Bilimleri Dergisi, 10 (1), 213-235.
• Aktaş Küçükay, T. (2019). Artvin merkez köylerinde halk hekimliği uygulamaları derleme, inceleme, tasnif, (Yüksek Lisans Tezi). Artvin Çoruh Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Artvin.
• Alkır, Y. (2020). Bulgaristan Türklerinin halk inanışları: Şumnu ve çevresi (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Altındağ, N. (2021). Siirt’in Kurtalan ilçesinde halk hekimliği uygulamaları (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Aslan, M. Y. (2018). Silvan (Diyarbakır)’da halk hekimliği (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Atalay, B. (2021). Divanü Lûgat-it Türk (dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Avcıoğlu, İ. (2017). Şebinkarahisar halk hekimliği uygulamaları. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Avcıoğlu, İ. (2023). Türk halk hekimliğinde anne sütü. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 12, 393-403.
• Bascom, W. R. (2010). Folklorun dört işlevi. (F. Çalış, Çev.). Halkbiliminde kuramlar ve yaklaşımlar 2 kitabı içinde (s. 71-86). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Başgöz, İ. (1996). Protesto: Folklorun beşinci işlevi (fonksiyonu). Folkloristik: Prof. Dr. Umay Günay Armağanı içinde (s. 1-4), Ankara: Feryal Matbaacılık.
• Boratav, P. N. (1973). 100 soruda Türk folkloru (inanışlar, töre ve törenler, oyunlar). İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Bozyiğit, N. (2011). Gaziantep’te halk hekimliği merkez, (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Çetinel, E. (2019). Erdemli’de halk hekimliği uygulamaları ve inanışları (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Çifçi, T. (2019). Adıyaman ve çevresinde halk inançları ve halk hekimliği (Doktora Tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Çinpolat, S. (2009). Karaçay halk inanışları ve uygulamalarının dinler tarihi açısından değerlendirilmesi: Tokat örneği (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Çobanoğlu, Ö. (2008). Halk bilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Dağı, F. (2013). Türk halk anlatılarında halk hekimliği üzerine bir araştırma (Doktora Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Dilek İ. (2021). Türk mitoloji sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dilek, İ. (1996). Altay Türklerinde halk inanışları. Bilig, 3, 96-101.
• Dost, E. (2018). Trabzon ve Giresun yöresi Çepnilerinde eski Türk inanışlarının izleri (Yüksek Lisans Tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Ergin, M. (2014). Dede korkut kitabı-1. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gönenç, A. (2011). Antalya ili Korkuteli ilçesinde halk inanışları ve halk hekimliği (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Güldemir, M. K. (2008). Afyon-Bolvadin ve çevresi halk inanışları ve uygulamaları (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Gümüş, Ş. (2021). Türk kültüründe sihir/büyü ve fal: Türk destanlarından örneklerle. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1.(50), 1-20.
• Hotun, N. (1990). İstanbul ili halkalı yöresindeki kadınların gebelik ve doğuma ilişkin geleneksel inanç ve uygulamaları (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karaaslan, M. (2011). Kaşkay Türklerinde doğum çevresinde gelişen inanç ve pratikler. Electronic Turkish Studies, 6 (3), 1435-1448.
• Koksun Ölmez, A. (2019). Kürtlerde halk hekimliği ve halk inanışları Hakkâri Rındık (Geçimli) köyü örneği (Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Kurt, S. ve B. Kurt. (2015). Türk devlet kültüründe rüya. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 239-246.
• Kuzubaş, M. (2007). İlkellere ait anlatılarda rüya motifi. Electronic Turkish Studies, 2 (1), 305-316.
• Örnek, S. V. (1995). Türk halkbilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Örnek, S. V. (2014). 100 soruda ilkellerde din, büyü, sanat, efsane. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Özdemir, C. (2009). Havza ilçesinin genel folklorik yapısı. Journal of International Social Research, 2 (7), 185-206.
• Özgen, Z. N. (2007). Adana (merkez) halk hekimliği araştırması (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Sardarinia, E. (2016). Doğu Azerbaycan halk kültüründe geçiş dönemleri (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Saygı, E. (2018). İnebolu halk kültüründe halk hekimliği (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Shukur, M.I. (2021). Kerkük Türkmenleri arasında yaşayan geleneksel halk hekimliği uygulamaları (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Sümbüllü, Z. (2010). Fal ve falcılık kavramı ekseninde Türk kültür tarihinde fal ve kehânet. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 17.43, 55-72.
• Tanyıldızı, E. (2015). Elâzığ halk kültüründe doğum âdetleri. Electronic Turkish Studies, 10 (12), 1067-1084.
• Tozlu, S. (2017). Çorum ili halk inançları ve halk hekimliği (Yüksek Lisans Tezi). Artvin Çoruh Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Artvin.
• Tuğra A. (2019). Mudurnu (Bolu) yöresi halk hekimliği (Yüksek Lisans Tezi). Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tulan, A. (2020). İzmir menemen bölgesi doğum adetleri. Asya Studies, 4 (14), 51-62.
• Turgunbayer, C. (2007). Türk dünyası destanlarında ortak motifler üzerine. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 24, 93-102.
• Türkan, H. K. ve Atahan, O. (2017). Hatay / Ovakent Özbeklerinde evlilik. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (52), 222-237.
• Ünalan, Ö. (2021). Alanya’da halk hekimliği (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yalçın, H. ve N. Koçak. (2013). Gebelikle ilgili geleneksel inanç ve uygulamalar ve Karaman örneği. Kent Akademisi, 6 (13), 18-34.
• Yetkin, F. (2022). Bitlis’te halk hekimliği (Yüksek Lisans Tezi). Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muş.