Yeni Toprak Kalite İndeks Değerlerine Göre Orman Toprak Sağlığının İzlenmesi: Kuzgun Havzası Örneği

Yıl 2013, Cilt: 16 Sayı: 4, 1 - 7, 17.04.2014

Turgay Dindaroğlu , Mustafa Canbolat

Öz

Özet : Ekolojik sistemin önemli bir bölümünü oluşturan ormanların verimli bir şekilde sürdürülebilir yönetimleri,  üzerinde yayılış gösterdiği toprakların kalite ve sağlığının belirlenmesi ve izlenmesi planlamanın en önemli aşamalarından birisini oluşturmaktadır. Bu araştırmanın amacı; ormanların planlanmasında ve yönetimlerinde toprak kalitesi ve sağlığının önemini ortaya koymaktır.

Araştırmada fiziksel ve kimyasal toprak özellikleri (hacim ağırlığı, kaba fraksiyon, pH, toplam organik karbon, toplam nitrojen, değişebilir Na, K, Mg, Ca, Al, Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, Cd, Pb) hakkında belirlenen eşik seviyeleri dikkate alınarak, toprak sağlığının izlenmesi için toplam toprak kalite indeks değerleri (TKİ) bulunmuştur. Toprak kalitesi indeks özelliklerinin jeoistatistiksel mekânsal değişkenlik haritası “Gauissian” modeli kullanılarak üretilmiştir.  Orman ve çayır alanlarının bulunduğu, kuzey bakılı eğimin ve yüksekliğin düşük olduğu, alanlarda toprak sağlığının çok iyi olduğu, özellikle mera alanlarının yüksek rakımlı, aşırı eğimli ve güney bakılı alanlarında ise toprak sağlığının bozuk olduğu tespit edilmiştir. Araştırma alanında toprağın sağlığını etkileyen kalite parametrelerinin izlenmesi, arazi kullanım verimliliğinin sürdürülebilirliği açısından karar destek süreçlerinde etkin bir rol oynayacaktır.

Anahtar kelimeler: Orman toprağı sağlığı, Toprak kalite indeksi, Sürdürülebilirlik, Jeoistatistiksel

 

Forest Soil Health Monitoring Using New Soil Quality Index Values: The Case of Kuzgun Basin

 

Abstact: For sustainable management efficiently of forest that make up an important part of the ecological system, one of the most important steps of planning that determination and monitoring of quality and health about soil grow on it. The purpose of this study, the planning and the management of forests is to reveal the importance of soil quality and health. In the study, physical and chemical soil properties (bulk density, rough fragment, pH, total organic carbon, total nitrogen, Na, K, Mg, Ca, Al, Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, Cd, Pb) is threshold for levels, taking into account in order to monitor the health of the soil, the total soil quality index values (TKI) were found. Geostatistical spatial variability of the characteristics soil quality index map produced by using "Gauissian" model. Northern aspect of the slope and height is low areas where in forest and grassland soil health is very good, especially the high-altitude, the land sloped and southern areas where in pasture lands soil health were found to be poor. İn the research field monitoring of quality parameters that affect the health of soil, land use efficiency will play an active role in the process of decision support in terms of sustainability.

Key words: Forest soil health, Soil quality index, Sustainability, Geostatistical

Anahtar Kelimeler

Forest soil health, Soil quality index, Sustainability, Geostatistical

Kaynakça

• Amacher, M. C., O’Neill K., Perry C.H. 2007. Soil Vital Signs: A New Soil Quality Index (SQI) for Assessing Forest Soil Health. Soil Vital Signs: A New Soil Quality Index (SQI) for Assessing Forest Soil Health. Research Paper RMRSRP- 65WWW.
• Brammer, J. M., Mulvane C.S. 1982. Nitrogen total. Methods of Soil Analysis Part 2. Chemical And Microbiological
• Çepel, N. 1996. Toprak İlmi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü. Yayın No: 3945, O.F. Yayın No:438, İstanbul.
• Dengiz, O., Bayramin İ., Usul M. 200 Kahramanmaraş Tarım İşletmesi Topraklarının Parametrik Yöntemle Kalite Durumlarının Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi 11 (1): 45-50. DMİ, 2010. http://www.dmi.gov.tr/veridegerlendirme /il-ve-ilceleristatistik.aspx?m=Erzurum. (Erişim tarihi: 19.01.2011) Doran, J.W. 2002. Soil Healthy and Global Sustainability: Translating Science into Practice. Agriculture, Ecosystem and Environment 88, 119
• Doran, J.W., Parkin T.B. 1994. Defining and Assessing Soil Quality. In: Doran JW et al. (ed), Defining Soil Quality for Sustainable Environment, SSSA Spec. Pulbl. 35, Madison, WI, 3-22.
• Doran, J. W., Parkin T.B. 1996. Quantitive Indicators of Soil Quality. A minimum data set. In: Doran JW, Jones AJ (ed), Methods for Assessing Soil Quality SSSA Spec. Pulbl. 49, Madison, WI, 25-37. Gençkan, M.S. 19 Çayır-Mera (Önemi ve Yararlanma Yerleri), EÜZF Yay. No:147, Bornovaİzmir, 51s.
• Gündoğan, R., Yüksel A., Akay E. A., Bozali N., Doğan O. 200 Arazi Kullanım Planlamasının Erozyon Kontrol Çalışmalarındaki Önemi: Kartalkaya Baraj Havzası Örneği. Baraj Havzalarında Ormancılık I. Ulusal Sempozyumu 29-30 Nisan Kahramanmaraş, Sf. 331-347. Isaaks, E. H., Srivastava, R. M. 1989. An Introduction to Applied Geostatistics. Oxford University Press: New York.
• Johnston, K., Hoef, M., Krivoruchko, K., Lucas, N. 200 Using ArcGIS geostatistical Analyst, New York, ESRI. Hamdy, A., Lacirigniola, C., 1992. An Overwiev of Water Resources in the Mediterranean Countries. Workshop on Water Reseources: Development and Management in Mediterranean Countries, CIHEAM, IAM-B, 3-9 September, 1992, Adana, Turkey, p.1.1
• Kaçar, B. 2009. Toprak Analizleri (İkinci Baskı). Nobel Yayın No: 1387, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• McLean, E.O. 1982. Soil pH and lime requirement. p. 199-2 In: A.L. Page, R.H. Miller, and D.R. Keeney (ed.) Methods of soil analysis. Part 2. Agron. Monogr. 9, Am. Soc. Agron., Madison, WI.
• Nelson, D.W., Sommers, L.E. 1986. Total Carbon, Organic Matter and Organic Carbono Methods of Soil Analysis. Part II. Chemical and Microbiological Properties 2nd Edition. Agronomy No: 9, Madison, Wisconsin, USA.
• Öztaş, T. 2002. Assessment of Soil Quality. In: International Conference on Sustainable Land Use and Management, 10-13 June 2002, Çanakkale, 4844 Rhoades, J.D. 19 Cation Exchange Capasity. Methods of Soil Analysis. Part II. Chemical and Microbiological Properties 2nd Edition. Agronomy No: 9 Madison, Wisconsin, USA.
• Tekinel, O., Kanber, R., Çetin, M., Yalbuzdağ, O., Özbek, Y., Aktaş, Ş. 19 Tarımsal Su Kaynaklarının Geliştirilmesi. Türkiye Ziraat Mühendisliği IV. Teknik Kongresi, 9-13 Ocak 1995 Ankara, T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları No: 26, s. 287-308.
• Tercan, A.E., Saraç, C. 1998. Maden Yataklarının Değerlendirilmesinde Jeoistatistiksel Yöntemler. JMO Yayınları, No: 48, Ankara.
• Usul, M., Dilsiz, A., Tuğaç, M. G. 2006. Gökhöyük Tarım İşletmesi Topraklarının Kalite Durumlarının Değerlendirilmesi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 37 (1), 21-27.