Türkiye'deki Okul Öncesi Öğretmenliği Lisans Programlarının Öğretim Elemanları Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 111 - 139, 30.06.2022

Musa Bardak , Nihat Topaç

Öz

Yükseköğretim programlarının akreditasyon ölçütlerinden biri, programın öğretim elemanı nitelikleri ve sayısı açısından değerlendirilmesidir. Gelecekte sağlıklı nesiller oluşturabilmek için, bugün formal eğitimin ilk basamağı olan okul öncesi eğitime öğretmen yetiştiren okul öncesi öğretmenliği programlarında ders veren öğretim elemanlarının nitelikleri ve sayısı önemlidir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’deki üniversitelerde bulunan okul öncesi öğretmenliği programlarında ders veren kadrolu öğretim elemanlarının akreditasyon kriterlerine uygunluğunu incelemektir. Ayrıca Temel Eğitim Bölümü Okul öncesi Eğitimi Anabilim Dalı ve Okul öncesi Öğretmenliği konusunda farkındalık yaratmak, mevcut durumları hakkında tanımlayıcı istatistikî bilgi elde etmek amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Bu kapsamda öğretim elemanlarının lisans, yüksek lisans ve doktora mezuniyetleri taranmıştır. Veriler doküman analizine dayalı değerlendirilmiştir. Türkiye’deki 75 üniversitenin okul öncesi eğitimi anabilim dalında görev yapan 415 öğretim elemanının 164’ünün tüm mezuniyetlerinin alana temel teşkil eden programlardan olduğu görülmüştür. Araştırmanın sonucunda, hem öğretim elemanı sayısı hem de niteliği açısından Gazi Üniversitesi’nin diğer üniversitelerin önünde olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kalite, Öğretim Elemanı, Okul öncesi Öğretmenliği, Öğretmen Yetiştirme, Yükseköğretimde Akreditasyon.

Investigation of Teaching Staff of Preschool Teaching Undergraduate Program in Turkey

Öz

One of the accreditation criteria of higher education programs is the evaluation of the program in terms of the qualifications and number of instructors. In order to create healthy generations in the future, the qualifications and number of faculty members teaching in preschool education programs, which train teachers for the first step of formal education, are essential. This study examines permanent faculty members who teach preschool education programs at universities in Turkey that comply with accreditation criteria. In addition, it is aimed to raise awareness about the Primary Education Department, Division of Early Childhood Education and Preschool Education Program and obtain descriptive statistical information about the current situation. Quantitative and qualitative research methods based on document analysis were used in the study. In this context, undergraduate, graduate, and doctorate graduations of faculty members were scanned. It is seen that within the Early Childhood Education Division of 75 universities, 164 of 415 faculty members are seen to have graduated from the programs that form the basis of the field. According to the research, it was determined that Gazi University is the best of other universities in terms of the number & quality of its teaching staff.

Anahtar Kelimeler

Preschool Teaching, Teacher Training, Accreditation in Higher Education, Quality, Faculty Members

Kaynakça

• Ada, S. (2001). İlköğretimin Birinci Kademesinde Sınıf Öğretmeni Yetiştiren Okulların Programlarının Analizi ve Karşılaştırılması. Atatürk Eğitim Fak. Eğitim Bilimleri Dergisi, 13, 1-10.
• AÇEV (2005). Okul Öncesi Eğitim’de Kalite: Üniversitelerin Rolü Toplantı Raporu. Retrieved from https://acev.org/wp-content/uploads/2017/11/okul_oncesi_egitimde_kalite_universitelerin_rolu_toplantisi.pdf
• Adem, M. (1988). Öğretmen Yetiştirme Düzenimiz Yeterli mi?. Eğitim ve Bilim. 12(69), 63-70.
• Aguayo, R. (1994). Japon Mucizesinin Mimarı, (Kaan Tunçbilek, Çev.). İstanbul: Form Yayınları.
• Bakanlar Kurulu (2017). Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Resmi Gazete, 30111, 01.07.2017. Retrieved from https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/07/20170701-21.htm
• Baltacı, Resul. (2002) Eğitim Fakültelerindeki Öğretim Elemanlarının Öğretmen Eğitiminde Akreditasyon Konusundaki Algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bardak, M. (2019). Osmanlı’da Modern Okul Öncesi Eğitim. Alalma Yayınları.
• Bardak, M., & Topaç, N. (2019). Eğitici Çocuk Oyunları: Bir Osmanlı Pedagogu Ahmed Edib ve Terbiyevi Çocuk Oyunları. Efe Akademi Yayınları.
• Bogue, E. G. (1998). Quality Assurance in Higher Education: The Evolution Systems and Design Ideals, New Directions for Institutional Research, 99, 7-18.
• Demirtaş Berjan ve Yılmaz, Özgür (2013), “Türkiye’de Yükseköğretimde Küresel Standardizasyonu Yakalamada İKMEP ve Örnek Ülke Modelleriyle Karşılaştırma”, Electronic Journal of Vocational Colleges, 1, 130-135.
• Deretarla-Gül, E. (2008). Meşrutiyet’ten Günümüze Okul Öncesi Eğitim. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 269-278.
• Doğan, İ. (1999). Eğitimde Kalite ve Akreditasyon Sorunu: Eğitim Fakülteleri Üzerine Bir Deneme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 5(4), 503-519.
• Education Audiovisual And Culture Executive Agency. (2019). Öğretmenler ve Eğitim Personeli. Retrieved from https://eacea.ec.europa.eu/national-policies/eurydice/content/teachers-andeducation-staff-99_tr
• EPDAD (2020). Tarihçe. Retrieved from https://epdad.org.tr/icerik/tarihce
• EPDAD (2019). Akredite Edilen Programlar, Akreditasyon Listesi. Retrieved from https://epdad.org.tr/icerik/akredite-edilen-programlar
• EPDAD (2016). Öğretmen Eğitiminde Program Değerlendirme ve Akreditasyon El Kitabı. Retrieved from https://epdad.org.tr/data/genel/akr_el_kitabi.pdf
• Erişen, Y. (2001). Öğretmen Yetiştirme Programlarına İlişkin Kalite Standartlarının Belirlenmesi ve Fakültelerin Standartlara Uygunluğunun Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gay, L. R., Mills, G. E., & Airasian, P. W. (2009). Educational Research: Competencies For Analysis and Applications, Student Value Edition. Merrill.
• Hattie, J. (1990). The quality of education and accountability. In J. D. Chapman (ed.), School-Based Decision-Making and Management (pp. 101-117). London: Falmer Press.
• Hesapçıoğlu, M., Bakioğlu, A. & Baltacı, R. (2001). Öğretmen Eğitiminde Sorumluluk ve Akreditasyon. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 1(1), 143-160.
• Işık, S. ve Beykoz, S.Y. (2018). Türk Yükseköğretiminde Yeni Bir Arayış: Kalite Güvence Sistemi, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20/3, 7-22.
• İlgar, S. C., İlgar, M. Z. (2014). Nitel veri analizinde bilgisayar programları kullanılması. İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 31-78.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavak, Yüksel (1999). Öğretmen Eğitiminde Yeni Bir yaklaşıma Doğru: Standartlar ve Akreditasyon, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19, 313-324.
• Korkut, H. (1997). Üniversitede Kalite Ne Durumda?. Amme İdaresi Dergisi, 30(2), 59-72.
• Krippendorff, K. (2004). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology (2nd ed.). Sage Publications.
• Küçükoğlu, A. (2004). Türkiye’nin Öğretmen Yetiştirme Serüveninde Eğitim Enstitüleri Ve Bir Model Olarak Kâzım Karabekir Eğitim Enstitüsü. 8. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı.
• MEB (2019). Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim. Ankara: MEB Yayınları. Retrieved fromhttp://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/30102730_meb_istatistikleri_orgun_egitim_201 8_2019.pdf
• MEB (1983). Cumhuriyet Döneminde Eğitim. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Miles, M. B., Huberman, A. M. (1984). Qualitative Data Analysis: A Source Book of New Methods. SAGE Publications.
• Oktay, A. (1998).”Türkiye’de Öğretmen Eğitimi” Milli Eğitim Dergisi, 137, 22-27.
• Oktay, A. (2002). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem. Epsilon Yayıncılık.
• ÖSYM (1999). 1999 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://www.osym.gov.tr/Eklenti/1557,tablo4pdf.pdf?0
• ÖSYM (2000). 2000 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programlarına Ek Yerleştirme Kılavuzu. Retrieved from https://www.osym.gov.tr/Eklenti/1535,ektablo4pdf.pdf?0
• ÖSYM (2001). 2001 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programlarına Ek Yerleştirme Kılavuzu. Retrieved from https://www.osym.gov.tr/Eklenti/1412,2001ektablo4pdf.pdf?0
• ÖSYM (2002). 2002 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programlarına Ek Yerleştirme Kılavuzu. Retrieved from https://www.osym.gov.tr/Eklenti/1257,tablo4pdf.pdf?0
• ÖSYM (2003). 2003 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://www.osym.gov.tr/Eklenti/1036,tablo41pdf.pdf?0 ve https://www.osym.gov.tr/Eklenti/1037,tablo42pdf.pdf?0
• ÖSYM (2004). 2004 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://www.osym.gov.tr/Eklenti/868,tablo4pdf.pdf?0
• ÖSYM (2005). 2005 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://www.osym.gov.tr/Eklenti/674,t4pdf.pdf?0 ve https://www.osym.gov.tr/Eklenti/688,41pdf.pdf?0
• ÖSYM (2006). 2006 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/arsiv/2006_YERLESTIRME_KLVZ/6_TABLO4_.pdf
• ÖSYM (2007). 2007 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/arsiv/2007_OSYS_TERCIH_KILAVUZU/2007OSYS_TERCIH_TABLO4.pdf
• ÖSYM (2008). 2008 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/arsiv/2008/2008_OSYS_TERCIH_KILAVUZU/6_tabl o4.pdf
• ÖSYM (2009). 2009 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/arsiv/2009/2009_OSYS_TERCIH_KILAVUZU/tablo4.pdf
• ÖSYM (2010). 2010 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2010/OSYS/Kilavuzlar/TercihKilavuzu/2010_OSYS_T ablo4.pdf
• ÖSYM (2011). 2011 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://www.osym.gov.tr/Eklenti/257,2011tablo42172011pdf.pdf?0
• ÖSYM (2012). 2012 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2012/OSYS/2012OSYSKONTKILAVUZ.pdf
• ÖSYM (2013). 2013 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2013/OSYS/2013%20%C3%96SYS%20KONT%20KI LAVUZU%20BASKI%20(Tablo%204)_KB.pdf
• ÖSYM (2014). 2014 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2014/OSYS/Tercih/2014OSYSKONTKILAVUZU14072014.pdf
• ÖSYM (2015). 2015 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2015/OSYS/2015OSYSKONTKILAVUZU15072015.pdf
• ÖSYM (2016a). 2016 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları Ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2016/LYS/TERCIH/OSYSKONTKILAVUZU01082016.pdf
• ÖSYM (2016b). 2016-KPSS ÖABT Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2016/KPSS/OABT/OABTSonucSayisalBilgiler020920 16.pdf
• ÖSYM (2017a). 2017 Öğrenci Seçme Ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları Ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2017/OSYS/LYS/KONTENJANKILAVUZ18072017. pdf
• ÖSYM (2017b). 2017-KPSS A Grubu ve Öğretmenlik Sınav Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2017/KPSS/KPSS16062017SayisalVeriler.pdf
• ÖSYM (2018a). 2018 Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Yükseköğretim Programları Ve Kontenjanları Kılavuzu. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2018/YKS/KONTKILAVUZ6082018.pdf
• ÖSYM (2018b). 2018-KPSS Lisans ve ÖABT Sınav Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2018/KPSS/SayisalBilgiler29082018.pdf
• ÖSYM (2019a). 2019 Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Yükseköğretim Programları Ve Kontenjanları Kılavuzu. Ankara. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2019/YKS/kontkilavuz_18072019.pdf
• ÖSYM (2019b). 2019-KPSS A Grubu ve Öğretmenlik Sınav Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. Retrieved from https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2019/KPSS/sayisalbilgiler29082019.pdf
• Öztürk, C. (1998). Türkiye'de Dünden Bugüne Öğretmen Yetiştiren Kurumlar. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Peker, Ö. (1996). Eğitimde Kalite ve Akreditasyon. Amme İdaresi Dergisi, 29(4), 19-32.
• Prisacairu, A. (2015), New Perspectives of Quality Assurance in European Higher Education, Social and Behavioral Science, 180, 119-126.
• Adıgüzel, A. (2008). Eğitim Fakültelerinde Öğretmen Eğitimi Program Standartlarının Gerçekleşme Düzeyi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Silverman, D. (2016) Qualitative Research: Theory, Method and Practice (4th ed.) Sage Publications.
• Şahin, E. (2005). Okulöncesi Eğitimi Öğretmen Adayları ve Öğretmenleri İçin Uygulama Kılavuzu, Anı Yayıncılık.
• Taner-Derman, M. & Başal, H. A. (2010). Cumhuriyetin İlanından Günümüze Türkiye’de Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretimde Niceliksel ve Niteliksel Gelimeler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(11). 560-569.
• TDK. (2020) Güncel Türkçe Sözlük. Retrieved from https://sozluk.gov.tr/
• Yalçınkaya, M. (1997). Akreditasyon ve Yükseköğretim kurumlarının Değerlendirilmesi, Standard: Teknik ve Ekonomik Dergi, 426, 94-98.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yirci, R. & Kocabaş, İ. (2013). Eğitimde Özelleştirme Tartişmalari: Kavramsal Bir Analiz. Turkish Studies, 8(8), 1523-1539.
• Yin, R.K. (2014). Case study methods: design and methods (4. Baskı). Sage Pbc.
• YÖKAK (2020). Hakkımızda. Retrieved from https://yokak.gov.tr/hakkinda
• YÖKAK (2019). Yükseköğretim Kalite Kurulu İnfografik Durum Raporu. Retrieved from https://yokak.gov.tr/Common/Docs/Site_degerlendirme_prog_doc/InfoGrafik2019.pdf
• YÖKAK (2018). Yükseköğretim Kalite Güvencesi ve Yükseköğretim Kalite Kurulu Yönetmeliği. Resmi Gazete, 30604, 23.11.2018. Retrieved from https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/11/20181123-16.htm
• YÖK (2018a). Yeni Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. YÖK Yayınları.
• YÖK (2018b). Devlet Yükseköğretim Kurumlarında Öğretim Elemanı Norm Kadrolarının Belirlenmesine ve Kullanılmasına İlişkin Yönetmelik. Resmi Gazete, 30583, 02.11.2018. Retrieved from https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/11/20181102-14.htm
• YÖK (1999). Türkiye'de Öğretmen Eğitiminde Standartlar ve Akreditasyon. YÖK Yayınları. Retrieved from https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/turkiyede_ogretmen_egitiminde_stand artlar_ve_akreditasyon.pdf
• Yükseköğretim Program Atlası (YÖKATLAS). (2019). Lisans Atlası: Okul öncesi Öğretmenliği. Retrieved from https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=20062