The Problematic of the Naskh According to al-Māturīdī

Yıl 2019, Sayı: 34, 73 - 111, 31.12.2019

Arslan Karaoğlan

https://doi.org/10.35209/ksuifd.616976

Cited By: 2

Öz

Al-Māturīdī wrote many works
related to these fields thanks to his profound knowledge in many branches of
science such as kalam, fiqh and tafsīr. One of these works, Taʾwīlāt al-Qurʾān, is very important in terms of conveying his
thought and the tradition of commentary to that day. Starting from al-Māturīdī's
exegesis entitled Ta'wīlāt al-Qur'ān,
this study emphasizes both al-Māturīdī's views about naskh and the way he
treats verses supporting naskh in the tradition of classical exegesis in terms
of meaning and interpretation.

Did al-Māturīdī defend a
language system that strengthened the thesis that the interpretations coming
from the Ahl al-Sunna in the whole of the understanding of naskh were
absolutely correct, or did he display a tendency that greatly distorted the
memorization? According to which paradigms did al-Māturīdī build his understanding
of naskh? Does the phenomenon of naskh mean the
elimination of nass or the elimination of provisions? The answers to these
questions were sought. The naskh phenomenon is the strongest evidence of dialectic
between the revelation and the phenomenon. In addition the naskh is amongst the
most important and controversial issues of tafsīr.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, al-Māturīdī, Taʾwīlāt al-Qurʾān, naskh, verse

Mâturîdî’ye Göre Nesih Problematiği

Öz

İslam inanç sisteminde Sünnî
teoloji ekolünün otoritelerinden olan Mâturîdî (ö. 333/944) kelâm, fıkıh ve
tefsir gibi birçok ilim dalında pek çok eser kaleme almıştır. Bu eserlerden
biri olan Te’vîlâtü’l-Kur’ân, onun düşüncesini ve o günün tefsir geleneğini
günümüze aktarması açısından oldukça çok önemlidir. Bu araştırmamızda,
Mâturîdî’nin Te’vîlâtü’l-Kur’ân isimli tefsirinden yola
çıkarak, müfessirin neshe dair görüşlerine ve klasik tefsir geleneğinde neshe
mesnet gösterilen âyetleri anlam-yorum ekseninde nasıl ele aldığına vurgu
yapılmıştır.

Kendisi nesih anlayışının
tamamında ehl-i sünnetin bünyesinde gelen yorumları mutlak doğru olduğu tezini
kuvvetlendiren bir dil dizgesini mi savunmuş yoksa büyük ölçüde ezber bozan bir
yöneliş mi sergilemiştir? Ayrıca Mâturîdî nesih anlayışını hangi paradigma
üzerine inşa etmiştir? Nesih olgusu nassların mı yoksa hükümlerinin mi ortadan
kaldırılmasını ifade etmektedir? Bu sorulara cevap aranmıştır. Nesih fenomeni
vahiy ile olgu arasındaki diyalektiğin en güçlü delili olup tefsir ilminin önemli
ve tartışmalı konularından bir tanesidir. 

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Mâturîdî, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, Âyet, Nesih

Kaynakça

• Ahmed, Hasan. "Nesh Teorisi". trc. Mehmet Paçacı. İslâmî Araştırmalar Dergisi 3/1 (Nisan1987), 105-109.
• Akçay, Murat. Mâturîdî’de Nesh Problemi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Ateş, Süleyman. Kur’ân’da Nesh Meselesi. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1996.
• Avcı, Metin. “İmam Mâturîdî'nin 'Din-Şeriat Ayırımı' Anlayışında Ebû Hanîfe'nin Etkisi”. e-makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi 11/1 (Bahar 2018), 177-199.
• Bakıllanî, Ebu Bekr Muhammed b. Tayyib. el-İntisaru li’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 2012.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük Tefsir Tarihi. İstanbul: Ravza Yayınevi, 3. Basım, 2008.
• Birışık, Abdulhamit. “Nesh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopesi. 32/584-586. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Cerrahoğlu, İsmail. Kuran Tefsirinin Doğuşu ve Buna Hız Veren Amiller. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi,1968.
• Çeker, Orhan. “Prof. Dr. Saffet Köse'nin 'Hz Ömer'in Bazı Uygulamaları Bağlamında Ahkamın Degişmesi Tartışmasına Bir Bakış” Başlıklı Makalesi Üzerine Bazı Mülahazalar”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 7 (Nisan 2006), 51-54.
• Çetin, Abdurrahman. “Nesih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopesi, 32/579-581. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Çiçek, Yakup. “Nasih-Mensûh İlmini Bilmenin Tefsire Getirdikleri ve Götürdükleri”. Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları III (Güz 2002), 371-384.
• Dehlevî, Şah Veliyyullah. el-Fevzü’l-Kebir fî Usûli’t-Tefsir. Beyrut: İtisam, 2. Basım, 2005.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Usulü. İstanbul: Marmara İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 47. Basım, 2008.
• Dinç, Ömer. “Din-Şeriat Ayırımı Meselesinin Mâturidî ve Taberî’deki Yansımaları/Karşılaştırılması’’. Uluğ Bir Çınar İmam Mâturîdî Uluslararası Sempozyum Tebliğler Kitabı (Nisan 2014), 190.
• Dinç, Ömer. Taberî ve Mâturîdî Tefsirlerinin Nesh Meselesine Yaklaşımları Açısından Mukayesesi, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Düzgün, Şaban Ali. “Mâturîdî'nin Kur'ân Yorum Yöntemi”. Kelam Araştırmaları Dergisi 10/1( Aralık 2012), 1-18.
• Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî ed-Dımaşki. el-Musaffa bi-Ekfi Ehli Rusuh min İlmi’n-Nasih ve’l-Mensûh. Beyrut: 1410.
• Ebû Hanîfe, Nu‘mân b. Sâbit b. Zûtâ b. Mâh. Kitâbü’l-Âlim ve’l-Müteallim. thk. ve trc. Mustafa Öz, İmam-ı A’zam’ın Beş Eseri. İstanbul: İFAV Yayınları,12. Basım, 2009.
• Efendioğlu, Mehmet. “Nesh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopesi, 32/ 581-582. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Erdoğan, Mehmet. İslâm Hukukunda Ahkâmın Değişmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 9. Basım,1994.
• Gezgin, Ali Galip. “Nesh Problemi Bağlamında Mensûh Olduğu İddia Edilen Bazı Âyetlerin Hz. Peygamber Tarafından Tefsir Edilmesi”. IV. Kutlu Doğum Sempozyumu. 239-248. Isparta: 19-21 Nisan 2001.
• Güler, İlhami. Sabit Din Dinamik Şeriat. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 4. Basım, 2012.
• Güllüce, Veysel. “Kur’ân’da Neshedilmiş Âyet Var mıdır?”. Ekev Aka-demi Dergisi, Sosyal Bilimler, 10/26 (Kış 2006), 51-74.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî el-Kurtubî el-Endülüsî. en-Nâsih ve’l-Mensûh. thk. Abdulgaffar Süleyman el-Bindarî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• Karakuş, Abdulkadir. “İmam Mâturîdî’nin Nesh Anlayışı”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45/24 (Aralık 2018), 83-113.
• Kâsânî, Ebû Bekr Mes‘ûd b. Ahmed. Bedâiü’s-Senâi fî Tertibi'ş-Şerâi. b.y.: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1406/1986.
• Kattânî, Menna. Halil Ulûmü’l- Kur’ân. trc. Arif Erkan. İstanbul: Timaş Yayınları,1997.
• Kutlu, Sönmez. İmam Mâturîdî ve Mâturîdîlik. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 8. Basım, 2003.
• Koca, Ferhat. İslam Hukuk Metodolojisinde Tahsis. İstanbul: İsam Yayınları, 1996.
• Köse, Saffet. “Hz. Ömer’in Bazı Uygulamaları Bağlamında Ahkâmın Değişmesi Tartışmalarına Bir Bakış”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 7 (Nisan 2006), 13-50.
• Mâturîdî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Tefsi-ru’l-Mâturîdî. thk. Mecdî Basellum. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Meriç, Cemil. Jurnal. İstanbul: İletişim Yayınları, 3. Basım, 2018.
• Okiç, M. Tayyib. Tefsir ve Hadis Usulünün Bazı Meseleleri. İstanbul: Nun Yayıncılık, 1995.
• Orum, Fatih. Kur’an’ın Öğrettiği Kavramlar: Nesh. İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları, 2017.
• Özdeş, Talip. “Mâturidî’nin Din ve Şeriat Anlayışı”. Büyük Türk Bilgini İmam Mâturîdî ve Mâturîdîlik-Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı. 130. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
• Özdeş, Talip. İmam Mâturîdî’nin Tefsir Anlayışı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.
• Özdeş, Talip. Kur’an ve Nesh Problemi Allah’ın Kitabında Çelişki Var mı?. Ankara: Fecr Yayınları, 2. Basım, 2018.
• Özmen, Kerim. “İmam Mâturîdî ve Kâdî Abdülcebbâr’ın Müteşâbih Ayetleri Yorum Yöntemi”. İslam ve Yorum: Temel Tartışmalar, İmkânlar ve Sorunlar, 2. 329-338. Malatya: 2017.
• Özsoy, Ömer. Kur’ân ve Tarihsellik Yazıları. Ankara: Otto Yayınları, 2. Basım, 2015.
• Öztürk, Mustafa. Kur’ân’ın Mutezili Yorumu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 3. Basım, 2008.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî. et-Tahbir fî İlmi’t-Tefsir. Kahire: Dârü’l-Menar, 1986.
• Suyûtî. el-İtkan fî Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü İbn Kesir, 1987.
• Şâtıbî, İbrâhim b. Mûsâ-Ahmed er-Reysûnî. el-Muvâfakât. trc. Mehmet Erdoğan. İstanbul: İz Yayıncılık,1990.
• Şimşek, M. Sait. Günümüz Tefsir Problemleri. Konya: Esra Yayınları, 1997.
• Topaloğlu, Bekir. “Mâturîdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedi-si. 28/151-157. Ankara: TDV Yayınları, 2003.