Modern Bilimin Eleştirisinde Öne Çıkan Hususlar

Yıl 2019, Sayı: 34, 113 - 140, 31.12.2019

Erol Çetin

https://doi.org/10.35209/ksuifd.627194

Öz

Düşünme, anlama, bilme ve öğrenme
insanın en önemli özellikleri arasında yer almaktadır. Geçmişten günümüze
insanlar; kendilerini, içinde bulundukları çevreyi, yaşadıkları âlemi, karşılaştıkları
hemen hemen her şeyi tanımaya ve anlamlandırmaya çalışmışlardır. Bu çabaların
neticesinde ise bir bilgi birikimi ortaya çıkmıştır. Edindiği tecrübe ve
bilgileri zaman içerisinde düzenli bir şekilde sistematize etmeyi başaran
insanoğlunun böylelikle bilimin temellerini atmış olduğu söylenebilir.

Modern
bilim eleştirisinde öne çıkan hususların ele alındığı bu çalışmada öncelikle
bilimin tarihi süreç içerisinde hangi koşullar içerisinden geçtiği ve şu an
nerede durduğu, modern bilimin mahiyeti gibi hususlar ele alınmış buradan
hareketle modern bilime yöneltilen başlıca eleştirilere mümkün olduğu ölçüde
değinilmeye gayret edilmiştir. Bu bağlamda modern bilim anlayışının aleyhindeki
iddiaların hangi nedenlerden kaynaklandığı ve bu iddiaların ne derece doğru
olduğu felsefî bir bakış açısıyla incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din felsefesi, bilim, modern bilim, hakikat, eleştiri

Prominent Issues in the Critique of Modern Science

Öz

Reasoning,
comprehension, knowing and learning are among the most important features of
human beings. From the past to the present, people have tried to recognize and
make sense of themselves, the environment in which they live, the world they
live in, and almost everything they encounter. As a result of these efforts, an
accumulation of knowledge has emerged. It can be said that human beings, who
have managed to systematize their experience and knowledge in time, have thus
laid the foundations of science.

This study mainly discusses the prominent issues
regarding modern science criticism. The conditions under which the science
passes through in the historical process and where it stands now as well as the
nature of modern science are discussed, hence from this point, the main
criticisms of modern science have been mentioned to the extent possible. In
this context, we examine from a philosophical point of view, the reasons behind
the claims against the modern understanding of science and the veracity of
these claims.  

Anahtar Kelimeler

Philosophy of religion, science, modern science, truth, criticism

Kaynakça

• Altaytaş, Muhammet. “Modern Bilgi ve Bilim Karşısında Kelâmın/Mütekellimin Yeri”. Kelâm Araştırmaları 10/2 (2012), 91-120.
• Ayer, Alfred Jules. Dil, Doğruluk ve Mantık. trc. Vehbi Hacıkadiroğlu. İstanbul: Metis Yayınları, 2. Basım, 1998.
• Ayer, Alfred Jules. Language, Truth and Logic. London: Penguin Books. 1971.
• Aydın, Mehmet S.. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 8. Basım, 1999.
• Aydın, Mehmet S.. “İslam’a Göre İlim”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (1986), 1-18.
• Aydın, Mehmet S.. “Manevi Değerler, Ahlak ve Bilim”. Felsefe Dünyası 6 (Aralık 1992), 23-28.
• Barbour, Ian G.. Bilim ve Din: Çatışma-Ayrışma-Uzlaşma. trc. Nebi Mehdi - Mübariz Camal. İstanbul: İnsan Yayınları, 2004.
• Baykan, Erdal. “Gelenekselci Ekolün Din-Bilim Bağlamında Aydınlanma Eleştirisi -S. Hüseyin Nasr Örneği-”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2002), 201-216.
• Bolay, Süleyman Hayri. Felsefe Dünyasında Gezintiler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2006.
• Cevizci, Ahmet. “Modern”. Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul, Paradigma Yayıncılık, 6. Basım, 2005, 1178.
• Cevizci, Ahmet. “Modern Bilimin Eleştirisi”. Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul, Paradigma Yayıncılık, 6. Basım, 2005, 1180-1182.
• Cottingham, John. On The Meaning of Life. London and New York: Routledge, 2003.
• Cranston, Maurice. “Francis Bacon”. The Encyclopedia of Philo-sophy. Ed. by Paul Edwards. 1/235-240. London: Collier-Macmillan Ltd., 1967.
• Ertürk, Ramazan. Varoluşsal Din Felsefesine Giriş. İstanbul: Yarın Yayınları, 2012.
• Ertürk, Ramazan. “Modern ve Postmodern Düşüncelerde Bilim”. Felsefe Dünyası 40 (2004/2), 65-76.
• Feyerabend, Paul K.. Yönteme Hayır Bir Anarşist Bilgi Kuramının Ana Hatları. trc. Ahmet İnam. İstanbul: Ara Yayınları, 2. Basım, 1991.
• Feyerabend, Paul. Akla Veda. trc. Ertuğrul Başer. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2. Basım, 2012.
• Gjertsen, Derek. Bilim ve Felsefe Dün-Bugün. trc. Feride Kurtul-muş, İstanbul: Say Yayınları, 2000.
• Guenon, Rene. Modern Dünyanın Bunalımı. trc. Mahmut Kanık. İstanbul: İnsan Yayınları, 2. Basım, 2017.
• Güzel, Cemal. Bir Bilgi Anarşisti: Feyerabend. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1996.
• Horgan, John. The End Of Science Facing The Limits Of Knowledge In The Twilight Of The Scientific Age. New York: Basic Books, 2015.
• Horgan, John. Bilimin Sonu Bilim Çağının Alacakaranlığında Bilginin Sınırlarıyla Yüzleşmek. trc. Ahmet Ergenç. İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2003.
• İnam, Ahmet. “Bilimi Eleştirmek”. Felsefe Dünyası 5 (Ekim 1992), 2-15.
• Kahraman, Yakup. “Modern Bilim ve Din”. Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 12/2 (2015), 149-170.
• Kıllıoğlu, İsmail. “Bilim”. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. 1/190-199. İstanbul: Risale Yayınları, 1990.
• Kim, Jaegwon. “Explanation in Science”. The Encyclopedia of Philosophy. Ed. Paul Edwards. 3/ 159-163. London: Collier-Macmillan Ltd. 1967.
• Lakatos, Imre. “Science And Pseudo-Science”. Conceptions Of Inquiry: A Reader. Ed. Stuart Brown - John Fauvel - Ruth Finnegan. 99-105. Routledge and The Open University Press, 1981.
• Milton, J. R.. “Francis Bacon”. Concise Routledge Encyclopedia of Philosophy. London and New York: Routledge, 2000, 73-74.
• Moles, Abraham. Belirsizin Bilimleri İnsan Bilimleri İçin Yeni Bir Epistemoloji. trc. Nuri Bilgin. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 5. Basım, 2018.
• Murphy, Nancey. “Religion And Science”. Concise Routledge Encyclopedia of Philosophy. London and New York: Routledge, 2000.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Makaleler 1. trc. Şahabeddin Yalçın. İstan-bul: İnsan Yayınları, 2. Basım, 2007.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. “İslam ve Modern Bilim Sorunu”. trc. Halil Rahman Acar. İslâmî Araştırmalar 5/2 (1991), 77-82.
• Nickles, Thomas. “Problem of Demarcation”. The Philosophy of Science, An Encyclopedia. Ed. Sahatro Sarkar & Jessika Pfeifer. 188-197. New York London: Routledge, 2006.
• Özakpınar, Yılmaz. İnsan Düşüncesinin Boyutları. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2002.
• Passmore, John. “Logical Positivism”. The Encyclopedia of Philo-sophy. Ed. Paul Edwards. 5/ 52-57. London: Collier-Macmillan Ltd. 1967.
• Paul, Papa II. Jean. Akıl ve İman. trc. İsmail Taşpınar. İstanbul: İyi Adam Yayınları, 2001.
• Peterson, Michael. – Hasker, William. - Reichenbach, Bruce. - Basinger, David. Reason and Religious Belief: An Introduction to the Philosophy of Religion. New York and Oxford: Oxford University Press, 2009.
• Peterson, Michael. – Hasker, William. - Reichenbach, Bruce. - Basinger, David. Akıl ve İnanç Din Felsefesine Giriş. trc. Rahim Acar. İstanbul: Küre Yayınları, 2006.
• Russell, Bertrand. Religion & Science. London Oxford New York: Oxford University Press, 1974.
• Russell, Bertrand. Bilim ve Din. trc. Hilmi Yavuz. İstanbul: Cem Yayınevi, 1997.
• Tokat, Latif. Anlam Sorunu. Ankara: Elis Yayınları, 2. Basım, 2017.
• Topaloğlu, Fatih. “Modern Bilim Üzerine Bir Eleştiri”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36 (2011), 119-130.
• Tuna, Korkut. Batılı Bilginin Eleştirisi Üzerine. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1993.
• Tüzer, Abdüllatif. Hikmet, Hiçlik ve Otantiklik Murad-ı İlahi. İstanbul: Artus Kitap, 2007.
• Uslu, Ferit. “Bilimselliğin Kriteri ve Sınırları Problemi –Bilim, Bilim Olmayan ve Sahte Bilim-”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/19 (2011/1), 5-35.
• Yaran, Cafer Sadık. “Bilim-Din İlişkisinde Temel Felsefî Yaklaşımlar: Çatışma ve Ayrışma”. Felsefe Dünyası 21 (1996), 21-42.
• Yaran, Cafer Sadık. Bilgelik Peşinde Din Felsefesi Yazıları. Ankara: Araştırma Yayınları, 2002.
• Yavuz, Zikri. “Din ve Bilim”. Din Felsefesi. Ed. Latif Tokat. 295-312. Ankara: Bilimsel Araştırma Yayınları, 2018.
• Yıldırım, Cemal. Bilimsel Düşünme Yöntemi. Ankara: İmge Yayınları, 2. Basım, 2008.