An Investigation of High School Students' Value Orientations According to Some Variables: The Example of Yalova

Yıl 2020, Sayı: 36, 375 - 405, 31.12.2020

Çiğdem Asar , Hasan Kayıklık , Asım Yapıcı

https://doi.org/10.35209/ksuifd.801887

Cited By: 1

Öz

The concept of value defined by an individual's feelings, tho-ughts and behaviour is a concept that has not yet been agreed upon by academic circles regarding its sens and its extension. Hundreds of definitions of the word value can be found in the literature and researchers from different scientific disciplines or even researchers from the same discipline propose definitions of value according to different theoretical approaches. Recently, many scientists and researchers investigate the effects of values on human life and behaviour more intensely. The main purpose of our study is to reveal the value tendencies of high school students through the example of Yalova. In our study, the survey technique was used in accordance with the relational screening method. The population of the research is Yalova Province high school students. The sample consisted of students from Anatolian high schools and Anatolian Imam-Hatip high schools in Yalova.
Keywords: Psychology of religion, value, value orientations, Schwartz's value scale, high school students.

Anahtar Kelimeler

Values,, Value Orientations,, Schwartz Value Scale.

Lise Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi: Yalova Örneği

Öz

Bireyin duygu, düşünce ve davranışıyla tanımlanan değer kavramı, ne olduğu kadar, neyi ne kadar kapsadığı konusunda da akademik çevrelerce henüz üzerinde uzlaşılamamış bir kavramdır. Literatürü taradığımızda yüzlerce değer tanımının olduğu, farklı bilimsel disiplinlerde, hatta aynı disiplin içinde bulunan araştırmacıların dahi çeşitli kuramsal yaklaşımlara göre değer tanımlamaları yaptıkları görülebilir. Son zamanlarda birçok bilim insanı ve araştırmacı tarafından, değerlerin insan yaşantısı ve davranışlarına etkisi daha yoğun bir şekilde araştırılmaktadır. Çalışmamızın temel amacı, Yalova örneği üzerinden, lise öğrenimi gören öğrencilerin değer eğilimlerini ortaya koymaktır. Çalışmamızda ilişkisel tarama yöntemine uygun olarak anket tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın evreni Yalova İli lise öğrencileridir. Örneklem Yalova’da Anadolu Liseleri ve Anadolu İmam-Hatip Liselerinde öğrenim gören öğrencilerden oluşmuştur.
Anahtar Kelimeler: Din psikolojisi, değer, değer yönelimleri, Schwartz Değer Ölçeği, lise öğrencileri.

Anahtar Kelimeler

Değer,, Değer Yönelimleri,, Schwartz Değer Ölçeği

Kaynakça

• Acar, Hakan - Akar, Mürüvvet - Baykara-Acar, Yüksel. "Sosyal hizmet öğrencilerinin değer yönelimleri". Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1) (2016):97-118.
• Akkaya, Nevin. "Eğitim Fakültesi öğrencilerinin değer tercihleri: DEU (Buca Eğitim Fakültesi Örneği)". TSA/Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17 (2) (2013):69-82.
• Aktepe, Vedat - Yel, Selma. "İlköğretim öğretmenlerinin değer yargıların betimlenmesi: (Kırşehir ili örneği)". Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (3) (2009):607-622.
• Altun, Rıza. "Fen lisesi ve İmam Hatip Lisesi öğrencilerinin değer yönelimleri (Samsun Örneği)". Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2 (2015):195-224.
• Arslan, Zeynep. "Öğretmenlerde dindarlık, değerler ve iş doyumu üzerine bir araştırma". İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 2006.
• Arslan, Mustafa - Tunç, Esra. "İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer yönelimlerindeki farklılaşmalar". Değerler Eğitimi Dergisi, 11 (2013):7-39.
• Ateş, Bozdoğan Figen. "Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin değer yönelimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Ankara İli Örneği)". Ankara: Gazi Üniversitesi EBE, Yüksek lisans tezi, 2013.
• Aydın, Azize. "Dil tarih ve coğrafya fakültesi öğrencilerinin değer hiyerarşileri ile ilahiyat fakültesi öğrencilerinin değer hiyerarşilerinin karşılaştırılması". Ankara:Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Aydın, Mustafa. "Değerler, İşlevleri ve Ahlâk". Eğitime Bakış Dergisi, 7 (19) (2011):39-45.
• Başaran, F. (1993). Üniversite eğitim süresi içerisinde öğrencilerin değer tercih sıralamalarında değişme. R. Bayraktar & İ. Dağ (Ed.), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları içinde (s. 49-58). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Çevik Demir, Şükran. "Ergenlerde benlik saygısı ve dinî başa çıkma". Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, 2013.
• Çileli, Meral. ve Tezer, Esin. "Life and value orientations of Turkish university students". Adolescence. 33 (129) (1998): 219-224.
• Çukur, Cem Şafak - Guzman, Maria Rosario - Carlo, Gustavo. "Religiosity, values, and horizontal and vertical ındividualism-collectivism: A study of Turkey, the United States, and the Philippines". The Journal of Social Psychology, 144(6) (2004):613-634.
• Demirel, Özcan. Eğitim sözlüğü (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi , 2010.
• Demirutku, Kürşat. "Parenting styles, internalization of values, and the self-concept". Middle East Technical University, The Graduate School of Social Sciences, Doktora tezi, 2007.
• Dilmaç, Bülent - Bozgeyikli, Hasan - Çıkılı, Yahya. "Öğretmen adaylarının değer algılarının farklı değişkenler açısından incelenmesi". Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), (2008):69-91.
• Doğan, Mebrure. "Ergenlerin değer yönelimleri ve değer yönelimlerinin internet bağımlılığıyla ilişkisinin incelenmesi". Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10) (2018):263-285.
• Duriez, Bart - Fontaine, Johnny - Lutyten, Patrick. La religiosité influence-t-elle encorenotre vie? Nouvelles preuves soutenant la différencation des structures de valeurs en fonctionde différents types de religiosité. In V. Saroglou & D. Hutsebaut (Eds.), Religion et Développement Humain (pp. 93-113). 2001. Paris: L’Harmattan.
• Duriez, Bart - Fontaıne, Johnny - Lutyten, Patrick. "Dindarlık hayatımızı hâlâ etkiliyor mu? Çeşitli dindarlık tiplerine göre değer yapılarının farklılaşmasını destekleyen yeni deliller". çev. Veysel Uysal, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24 (2003):25-42.
• Emre, Yunus. "Değişen dünyada değer yönelimleri ve dindarlık (KKTC Örneği)". Adana:Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 2013.
• Erdoğan, Emine. "Tanrı algısı, dini yönelim biçimleri ve dindarlığın psikolojik dayanıklılıkla ilişkisi". Ankara:Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, 2014.
• Feather, Norman.T. Gender differences in values: Implications of the expectancy-value model. In F. Halisch, & J. Kuhl (Eds.), Motivation, intention and volition (pp. 31-45), 1997, Berlin: Springer-Verlag.
• Feather, Norman.T. - Mckee, Ian. R. Values and prejudice: Predictors of attitudes towards Australian Aborigines. Australian Journal of Psychology, 60 (2) (2008): 80-90.
• Fichter, Joseph. Sosyoloji nedir? çev. Nilgün Çelebi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2002.
• Göldağ, Battal. "Orta öğretim kurumlarında okul kültürü yoluyla değerler eğitimi, (Malatya İli Örneği)". Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, 2015.
• Güngör, Erol. Değerler Psikolojisi üzerinde araştırmalar, İstanbul: Ötüken Yayınları, 1998.
• Güngör, Erol. Değerler psikolojisi üzerinde araştırmalar (4. baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2010.
• Güngör, Halil İbrahim - Ekşi, Halil. ve Arıcak, Osman. T. "Genç yetişkinlerde değer tercihlerinin narsistik kişilik özellikleri yordaması". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (2), (2012):1271-1290.
• Güven, İsmail. Küreselleşme ve eğitim dizgesine yansımaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32 (1), (1999):145-159.
• Hökelekli, Hayati. Değerler psikolojisi ve eğitimi (1. baskı). İstanbul: Timaş Yayınları, 2011.
• İşcan Demirhan, Canay. "İlköğretim düzeyinde değerler eğitimi programının etkililiği". Ankara:Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, 2007.
• Karaca, Rüveyda. "İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer yönelimleri". İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 2008.
• Karaca, Faruk. Dini gelişim psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık. 2016.
• Kaya, Zöhre - İkiz, F. Ebru - Asıcı, Esra. Lise öğrencilerinin değer yönelimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 31, (2017):662-674.
• Keskin, Yusuf. "Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler eğitimi: Tarihsel gelişim 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması". İstanbul:Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 2008.
• Kınasakal, İdris. "İlköğretim 7. sınıf Sosyal Bilgiler Programı’nda yer alan değerlerin, kazanılmışlık düzeyinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi". Kastamonu:Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 2012.
• Kıran, Özgür - Gül, Seyfullah. "Lise öğrencilerinin değer yönelimlerinin Schwartz değerler ölçeği açısından incelenmesi". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(47), (2016):487-495.
• Kızılgeçit, Muhammed - Acuner, Hacı Yusuf -Toklu, Gülizar. "İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer yönelimleri ve dindarlık-değer ilişkisi, Rize Örneği". Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, (2015):43-84.
• Kuşdil, M. Ersin - Kağıtçıbaşı, Çiğdem. "Türk öğretmenlerin değer yönelimleri ve Schwartz Değer Kuramı". Türk Psikoloji Dergisi, 45, (2000):59-76.
• Lindeman, Marjaana - Verkasalo, Markku. "Measuring values with the short Schwartz’s values survey". Journal of Personality Assessment, 85, (2005):170-178.
• Loyd, Fernald - Soloman, George. Value profiles of males ve female entrepreneurs. Journal of Creative Behaivor, 21 (3) (1987):234-237.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. "İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer yönelimleri ve dindarlık değer ilişkisi: M. Ü. İlahiyat Fakültesi örneği". M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30, (2006):133-167.
• Özcan, Zeynep - Erol, Hatice Kübra. Üniversite öğrencilerinin değer yönelimleri ve dindarlık-değer ilişkisi (Karabük Örneği)". Journal of History Culture and Art Research, 6(4), (2017):913-947.
• Özensel, Ertan. "Türk gençliğinin değerleri (liseli gençlik üzerine bir araştırma)". Sakarya:Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, 2004.
• Özkul, Sait Ahmet. "Yaşam ve çalışma değerlerini etkileyen faktörler (SDÜ öğrencileri üzerine bir araştırma)". Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 2007.
• Pohjanheimo, Esa. Arvojen Muutos, Työ ja Sosiaalinen tausta. Tutkimus työkäisista pyhtäläisistä 1982-1993, Value Change, Work and Social Stratification. Working-age population in pyhtäö (1982-1993), University of Helsinki, Department of Social Psychology, Research Reports, (1997).
• Polat, Seyat - Çalışkan, Muhittin. Ortaokul öğrencilerinin değer yönelimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(2), (2013):1-18.
• Rokeach, Milton. The nature of human values. New York: The Frees,1973.
• Sarı, Enver. Öğretmen adaylarının değer tercihleri: Giresun Eğitim Fakültesi Örneği. Değerler Eğitmi Dergisi, (2005):73-88.
• Sarıcı-Bulut, Safiye. "Gazi Eğitim Fakültesi öğrencilerinin değer yönelimleri". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(3) (2012): 216-238.
• Schwartz, Shalom. H. Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. In M. P. Zanna (Eds.) Advances in Experimental Social Psychology, Psychology (vol. 25, pp. 1-65), (1992). London: Academic Press.
• Schwartz, Shalom. H. "Les valeurs de base de la personne: Théorie, mesures et applications". Revue Française de Sociologie, 4 (47) (2006): 929-968.
• Schwartz, Shalom H. - Bardi, Anat. "Value hierarchies across cultures: taking a similarities perspective". Journal of Cross-Cultural Psychology, 32, (2001): 268-290.
• Schwartz, Shalom. H.- Huismans, Sipke. "Value priorities and religiosity in four western religions". Social Psychology Quarterly, 58 (2) (1995):88-107.
• Schwartz, Shalom. H.- Rubel, Tammy. "Sex differences in value priorities: Cross cultural and multimethod studies", Journal of Personality and Social Psychology 89(6), (2005):1010-1028.
• Sesli, Çiğdem - Başaran Demir, Semra. "Ortaöğretim öğrencilerinin değer yönelimleri ve özerklik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi". Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13)34 (2016):238-258.
• Smith, Peter B. - Schwartz, Shalom H. Values. In J. W. Berry, M. H. Segall & C. Kağıtçıbaşı (Eds.), Social behavior and applications, Handbook of cross-cultural psychology (2nd Edition, Vol. 3, pp. 75-118). Boston: Allyn& Bacon,1997.
• Spranger, Eduard. İnsan tipleri, bir kişilik psikolojisi. çev.Ahmet Aydoğan, İstanbul: İz Yayınları, 2001.
• Şahin Fırat, Necla - Açıkgöz, Kemal. "Bazı değişkenler açısından öğretmenlerin değer sistemleri". Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, (2012):422-435.
• Taşdemir, Mehmet. "İlköğretimde değerler eğitimi ve bu değerlerin Alevi-Bektaşi değerleri ile ilişkiliği". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 51 (2009):295-326.
• Temel, Z. Fulya. ve Aksoy Ayşe. B. Ergen ve gelişimi: yetişkinliğe ilk adım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
• Türkkahraman, Mimar. "Gençlerin eğitim durumları ile sosyal değerlerle ilgili tutumları üzerine bir araştırma". Sosyoloji Konferansları Dergisi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2003.
• Ulu, Mustafa. "Dindarlığın tanımı, boyutları ve ölçülmesi üzerine psikolojik bir araştırma: Erciyes Üniversitesi öğrencileri örneği". Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, 2013.
• Ural, Sedef Nazlı. ve Sağlam, Halil İbrahim. "İlköğretim öğrencilerinin demokratik tutum düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi", Değerler Eğitimi Dergisi, 9(22) (2011):161-180.
• Vatandaş, Celalettin. "Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı", Sosyoloji Konferansları Dergisi, 35 (2007):29-56.
• Verkasalo, Markku - Daun Ake - Niit, Toomas. "Universal values in Estonia, Finland and Sweden". Ethnologia Europaee, 24.1 (1994):101-117.
• Verkasalo, Markku - Tuomivaara, Pauliina - Lindeman, Marjaana. 15 year old pupils and their teachers’ values, and their beliefs about the values of an ideal pupil. Educational Psychology, 16.1 (1996):35-47.
• Yağcı, Hamdiye. "Ortaöğretim öğrencilerinin değer yönelimleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma". İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 2006.
• Yapıcı, Asım - Zengin, Zeki Salih. "İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer tercih sıralamaları üzerine psikolojik bir araştırma: Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği". Değerler Eğitimi Dergisi, I.4 (2003):173-206.
• Yapıcı, Asım - Kayıklık, Hasan. "Ruh sağlığı bakımından öz saygı kaygı ile ilişkisi: Çukurova Üniversitesi örneği". Değerler Eğitimi Dergisi, 3.9 (2005):177-206.
• Yapıcı, Asım - Kutlu, M. Oğuz - Bilican, Işıl. F. "Value orientations of teacher candidates". Electronic Journal of Social Sciences. 11.42 (2012): 129-151.
• Yapıcı, Asım. "Biz ve onlar: İç ve dış dinî grupların oluşumu besleyen faktörler ve aidiyet psikolojisi. H. Hökelekli ve V. Bilgin (Ed.) Kur’an ve toplumsal bütünleşme: mezhepler ve dinî gruplar arası ilişkiler içinde (ss. 247-279). Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2015.