Analyzing the Narrations Regarding the Virtue of the Last Ver-ses of the Sūra al-Ḥashr

Yıl 2022, Sayı: 40, 305 - 340, 31.12.2022

Halil Kaya

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1163178

Öz

There are many riwāya in books of aḥādīth about the virtue of reciting the Holy Qurʾān. In addition to this, there are also akhbār about the virtue of reading certain chapters and verses on particular days or times. This article, will prioritise to analyse the riwāya about the virtue of reading the last verses of the "Ḥashr chapter" in the main ḥādīth sources regarding the sanad and text. As a result of the researches; different narrations from three Companions were identified, namely Ma‘qil b. Yasār, Anas b. Mālik, and Abū Umāma al-Bāhilī. As a result, all the ḥadiths reported from all three Companions are weak. However, since the weakness of the narration transmitted by Ma'qil b. Yasār is not severe and the subject is related to the virtue of actions, it can be used as evidence.

Ḥaşr Sûresinin Son Ayetlerinin Fazileti İle İlgili Rivâyetlerin Tahlili

Öz

Kur’ân-ı Kerim’i okumanın fazileti ile ilgili hadis kitaplarında birçok rivâyet mevcuttur. Bunun yanında özellikle bazı sûrelerin ve ayetlerin belirli günlerde veya vakitlerde okumanın fazileti ile ilgili haberler de bulunmaktadır. Bu makalede ise öncelikle temel hadîs kaynaklarında yer alan “Ḥaşr sûresinin” son ayetlerini okumanın fazileti ile ilgili rivâyetler, sened ve metin yönünden tahlil edilecektir. Yapılan araştırmalar sonucunda konuyla ilgili Ma‘ḳıl b. Yesâr, Enes b. Mâlik ve Ebû Umâme el-Bâhilî olmak üzere üç sahabiden farklı rivâyetler tespit edilmiştir. Sonuç olarak her üç sahabiden nakledilen haberlerin tümü zayıftır. Ancak Ma‘ḳıl b. Yesâr vasıtasıyla aktarılan rivâyetin zayıflığı şiddetli olmadığı ve konu da amellerin fazileti ile ilgili olduğu için delil olarak kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Rivâyet, Ḥaşr Sûresi, Fazilet, Namaz

Kaynakça

• Aḥmed b. Ḥanbel, Ebû ‘Abdillâh Aḥmed b. Ḥanbel b. Hilâl eş-Şeybânî. Müsned, Thk. Şu‘ayb el-Arnaût vd. 50 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1420/1999.
• Beyhaḳî, Ebû Bekr Aḥmed b. Ḥuseyn b. Ali el-Beyhaḳî,. Şu‘abu’l-imân. Thk. Muḥammed Sa‘îd Zeġlûl. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1421/2000.
• Buḫârî, Ebû ‘Abdillah Muḥammed b. İsmâil el-Buḫârî. Târîḫu’l-kebîr. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kutubi’l-‘İlmiyye, ts.
• Buḫârî Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. İsmâîl el-Buḫârî. Târîḫu’l-evsat. Thk. Muḥammed b. İbrâhîm el-Leḥeyrân. 2 Cilt. Riyâḍ: Dâru’s-Sumay‘î, 1418/1998.
• Dârimî, Ebû Muḥammed ‘Abdullâh b. ‘Abdirrâḥmân ed-Dârimî et-Temîmî. Kitâbu’l-Müsnedu’l-câmi‘ (Sünenü’d-Dârimî). Thk. Ḥuseyn Selim Esed. 4 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Muġnî, 1421/2000.
• Ebû İsḥâḳ İbrâhîm b. Muḥammed b. Ezher el-‘Irâḳî eṣ-Ṣarîfînî el-Ḥanbelî. el-Munteḫeb mine’s-Siyâḳ li Târîḫi Neysâbûrî. Thk. Muḫammed Aḥmed ‘Abdulaziz. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1409/1989.
• Ebû Nu‘aym, Aḥmed b. ‘Abdillah b. Aḥmed b. Isḥâḳ el-Asbahânî. Ma‘rifetu’s-sahâbe. Thk. ‘Âdil b. Yusuf el-‘Azâzî. 6 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1419/1998.
• Ebû Nu‘aym, Aḥmed b. ‘Abdillah b. Aḥmed b. Isḥâḳ el-Asbahânî. Târîḫu Asbahân (Ahbâru Asbahân). Thk. Seyyîd Kesrevî Ḥasan. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kutubi’l-‘İlmiyye, 1410/1990.
• Ebû Ya‘lâ el-Ḫalîlî, Ḫalîl b. ‘Abdullâh b. Aḥmed el-Ḳazvînî el-Ḫalîliî. el-İrşâd fî ma‘rifeti ‘ulemâi’l-ḫadîs. Thk. Muḥammed Sa‘îd b. ‘Umer İdrîs. Riyâd: Mektebetu’r-Rüşd, 1409/1989.
• Ezherî, Muḥammed b. Aḥmed Ebû Manṣûr el-Ezherî. Tehzîbu’l-luġa. Thk. Aḥmed ‘Abdul‘alîm – ‘Alî Muḥammed vd. 16 Cilt. Kahire: Dâru’l-Mısrıyye, ts.
• Ḫatîb, Ebû Bekr Aḥmed b. Ali b. Sâbit el-Ḫatîb el-Bağdâdî. Târîḫu Bağdâd. Thk. Beşâr ‘Avâd Ma‘rûf. 17 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1422/2001.
• Ḫatîb, Ebû Bekr Aḥmed b. Ali b. Sâbit el-Ḫatîb el-Bağdâdî. el-Muttefiḳ ve’l-mufteriḳ. Thk. Muḥammed Ṣâdıḳ Âydın el-Ḥâmidî. 3 Cilt. b.y..: Dâru’l-Ḳâdirî, 1417/1997.
• İbn ‘Adî, Ebû Aḥmed ‘Abdullâ b. ‘Adî el-Cürcânî. el-Kâmil fi’ḍ-ḍu‘afâi’r-ricâl. Thk. ‘Âdil Aḥmed ‘Abdulmevcûd – ‘Ali Muḥammed Mu‘avviḍ. 9 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, ts.
• İbn ‘Asâkir, ‘Ali b. Ḥasan b. ‘Asâkir. Târîḫu medînetu Dımeşḳ. Thk. ‘Amr b. Ğarâme el-‘Amrevî. 77 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1415-1421/1995-2000.
• İbn Bişrân, ‘Abdulmelîk b. Muḥammed b. ‘Abdillâh b. Bişrân. el-Emâlî. Nşr. Ebû Abdirrahmân ‘Âdil b. Yûsuf el-‘Azâzî. Riyâḍ: Dâru’l-Vatan, 1418/1997.
• İbn Ḍureys, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Eyyûb b. Yaḥyâ b. Ḍureys er-Râzî. Feḍâilu’l-Ḳur’ân ve mâ unzile mine’l-Ḳur’ân bi Mekke ve mâ unzile bil’Medîne. Thk. ‘Urve Bedîr. Dımaşḳ: Dâru’l-Fiker, 1408/1987.
• İbn Ebî Ḥatim, Ebû Muḥammed Abdurraḥmân İbn Ebî Ḥatim et-Temîmî er-Râzî. Kitâbu’l-Cerḥ ve’t-ta‘dîl. 9 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1372/1953.
• İbn Ḥacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ‘Alî b. Muḥammed b. Aḥmed b. Ḥacer el-‘Asḳalânî. el-İṣâbe fi’t-temyîzi’ṣ-ṣaḥâbe. Thk. ‘Abdullâh b. ‘Abdulmuḥsin et-Türkî. 16 Cilt. Kahire: y.y., 1429/2008.
• İbn Ḥacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ‘Alî b. Muḥammed b. Aḥmed b. Ḥacer el-‘Asḳalânî. Taḳrîbu’t-Tehzîb. Thk. Muḥammed ‘Avvâme. Haleb: Dâru’r-Reşîd, 3. Basım, 1411/1991.
• İbn Ḥacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ‘Alî b. Muḥammed b. Aḥmed b. Ḥacer el-‘Asḳalânî. Tehzîbu’t-Tehzîb. Nşr. İbrâhîm Zeybaḳ-‘Âdil Murşid. 4 Cilt. Yy: Muessesetu’r-Risâle, ts..
• İbn Ḥibbân, Muḥammed b. Ḥibbân b. Aḥmed et-Temîmî ed-Dâremî el-Bustî. el-Mecrûhîn mine’l-muhaddisîn. Thk. Ḥamdî ‘Abdulmecîd es-Selefî. 2 Cilt. b.y.: Dâru’s-Sumay‘î, 1420/2000.
• İbn Ḥibbân, Muḥammed b. Ḥibbân b. Aḥmed et-Temîmî el-Bustî. es-Siḳât. 9 Cilt. Ḥaydarâbât: Dâiretu’l-Me‘ârifi’l-Osmâniyye, 1393-1403/1973-1983.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fedâ İsmail b. Ömer b. Kesîr el-Ḳureşî. el-Bidâye ve’n-nihâye. 15 Cilt. Beyrut: Mektebetu’l-Me‘ârif, 1410-1412/1990-1991.
• İbn Nâṣıruddîn Muḥammed b. ‘Abdillâh b. Muḥammed el-Ḳaysî. Tavḍîḥu’l-müştebîh fî ḍabti esmâi’r-ruvât ve esmâihim ve elḳâbihim ve kunâhum. Thk. Muḥammed Nu‘aym el-‘Arḳûsî. 10 Cilt. b.y: Muessesetu’r-Risâle,ts.
• İbn Sa‘d, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Sa‘d el-Baṣrî. eṭ-Ṭabaḳātü’l-kübrâ. Thk. ‘Alî Muḥammed Ömer. 11 Cilt. Beyrût: Ḫâncî, 1421/2001.
• İbnu’l-Esîr, ‘İzzuddîn İbnu’l-Esîr el-Cezerî. el-Lubâb fî tehzîbi’l-ensâb. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’ṣ-Ṣadır, 1400/1980.
• İbnu’l-Manẓûr, Muḥammed b. Mukrim b. ‘Alî İbnu’l-Manẓûr el-İfrîḳî. Lisânu’l-‘Arab. Thk. ‘Abdullâh ‘Alî-Muammed Aḥmed-Hâşim Muḥammed. 6 Cilt. Kahire: Dâru’l-Meârif, ts.
• İbnü’s-Sünnî, Ebû Bekr Aḥmed b. Muḥammed b. İsḥâḳ. ‘Amelu’l-yevm ve’l-leyl sülûku’n-Nebiyyi mea‘ Rabbihi ‘azze ve celle ve mu‘âşeretuhu me‘a’l-‘ibâd. Thk. Abdurraḥmân Kevser. Beyrut: Dâru’l-Arḳam, 1418/1998.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet işleri Başkanlığı Yayınları, 17. Basım, 2009.
• Mizzî, Yûsuf b. ‘Abdirrâḥmân b. Yûsuf Ebu’l-Ḥaccâc el-Mizzî. Tehzîbu’l-Kemâl fî esmâ’i’r-ricâl. Thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt. Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 1403-1413/1983-1992.
• Müslim b. Ḥaccâc. el-Kunâ ve’l-esmâ’. Thk. ‘Abdurraḥîm Muḥammed Aḥmed el-Ḳaşḳarî. 2 Cilt. Medine: y.y., 1404/1984.
• Nevevî, Ebû Zekeriyâ Muḥyuddîn Yaḥyâ b. Şeref en-Nevevî. Tehzîbu’l-Esmâ’i ve’l-luġāt. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, ts.
• Sa‘lebî, Ebû İsḥâḳ Aḥmed b. Muḥammed b. İbrâhîm es-Sa‘lebî. el-Keşf ve’l-beyân ‘an tefsîri’l-Ḳur’ân. Thk. Ṣalâh Bâ ‘Usmân, Ḥasan el-Ğazâlî, Zeyd Mehâriş, Emîn Bâşe. 33 Cilt. Cidde: Dâru’t-Tefsîr,1436/2015.
• Sübkî, Tâcuddîn Ebu’n-Naṣr ‘Abdulvahhâb b. ‘Alî’ Abdilkâfî es-Sübkî. Tabaḳâtu’ş-Şâfiiyyeti’l-kübra. Thk. Muḥammed Maḫmûd et-ṭanâḥî-‘Adulfettâḥ Muḥammed. 10 Cilt. b.y.: Dâru İḥyâu Kutubi’l-‘Arabiyye, ts..
• Ṭaberânî, Ebu’l-Ḳāsım Süleyman b. Aḥmed et-Ṭaberânî. Kitâbu’d-Du‘â. Thk. Muḥammed Sa‘îd b. Muḥammed Ḥasan el-Buḫârî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1407/1987.
• Ṭaberânî, Ebu’l-Ḳāsım Süleyman b. Aḥmed et-Ṭaberânî. el-Mu‘cemu’l-kebîr. Thk. Ḥamdî Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, ts..
• Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muḥammed b. ‘Îsâ b. Sevre et-Tirmizî. el-Câmi‘u’l-kebîr. Thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1996.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. ‘Usmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî, el-Kâşif fî ma‘rifeti men lehu rivâyetun fi’l-Kütübi’s-sitte, thk. Muḥammed ‘Avvâme – Aḥmed Muḥammed Nemir el-Ḫatîb (Cidde: Muessesetu ‘Ulûmu’l-Ḳur’ân – Dâru’l-Ḳıble,1413/1992),
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. ‘Usmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî. Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl. Thk. ‘Alî Muḥammed Bicâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ts.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. ‘Usmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî. el-Muġnî fi’ḍ-ḍu‘afâ’i. Thk. Muḥammed ‘Ali Bîḍût. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1418/1997.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. ‘Usmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. Thk. Şuayb Arnaût ve diğerleri. 25 Cilt. Beyrut: Muessesetü’r-Risâle, 1402-1409/1982-1988.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. ‘Usmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî. Târîḫu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-a‘lâm. Thk. ‘Umer ‘Abdusselâm Tedmurî. 52 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1410-1421/1990-2000.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. ‘Usmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî. Tezkiretu’l-ḥuffâz. Nşr. Muḥammed ‘Ali Bîḍût. 5 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1419/1998.