Maraş Yerel Basınında 1957 Seçimleri ve Siyasal Partiler

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 2, 477 - 500, 31.10.2017

Cengiz Şavkılı

Öz

1946 seçimleri ile çok partili hayata geçen Türkiye, seçim iradesini birden fazla parti arasında belirleme hakkına erişmiştir. CHP ve DP’nin iki ana kanadı temsil ettiği bu siyasal sistemde birçok farklı siyasi partide kurulmuştur. Ancak iktidar ve muhalefet kanatları bu iki parti tarafından ağırlıkla temsil edilmiştir. 1946-1960 yılları arasında halk, demokratik ilkeler çerçevesinde seçimler yoluyla tarafını ve eğilimini belli etmiştir.

1946 seçimlerinden itibaren 1957 yılına kadar üç seçim dönemi geçiren Türkiye, bu seçimlere oldukça gergin bir siyasi havada girmiştir. İktidar ve muhalefet ilişkilerindeki gerginliğin hat safhaya ulaştığı bu seçim döneminde iç ve dış politik olaylar seçim propaganda araçları olarak kullanılmıştır. Öte yandan DP’nin giderek artan antidemokratik uygulamaları partiler ve kamuoyu nezdinde de tepki ile karşılaşmıştır. Bu atmosferde girilen 1957 seçimleri DP’nin oylarını düşürmesine karşın zaferiyle sonuçlanmıştır. Bu seçimlerde DP’nin kaybettiği 23 vilayetten biri olan Maraş tercihini CHP’den yana kullanmıştır. 1946 seçimlerinden sonra tekrar CHP’ye kayan Maraş’ın seçmen eğiliminin incelendiği makale bu değişimin sebeplerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Böylece ulusal planda DP’nin aleyhine gelişen siyasal iklimin Maraş örneği üzerinde somut bir değerlendirmesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

1957, seçim, propaganda

Kaynakça

• Resmi Kaynaklar
• Resmi Gazete, Sayı: 9705, 13 Eylül 1957.
• Resmi Gazete, Sayı: 9710, 19 Eylül 1957.
• Araştırma-İnceleme Eserler
• Akşin, Sina, (2003), “Demokrat Parti Dönemi”, Çağdaş Türkiye 1908-1980, Cem Yayınevi, İstanbul.
• Albayrak, Mustafa (2004), Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix, Ankara.
• Aldıkaçtı, Orhan (1959), “27 Ekim 1957 Milletvekilleri Seçimi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: 24, Sayı: 1-4.
• Alkan, Haluk- Bağcı, Hakan (2008), “Sosyo-Ekonomik Değişme ve Siyasal Katılma: Kahramanmaraş Örneği 1950-2002”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 39, Ekim.
• Aslan, Emel (2014), Türkiye’nin İç Siyasetinde Demokrat Parti (1950-1960), Basılamamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Bulut, Sedef (2009), “Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu”, Akademik Bakış, Cilt: 2, Sayı: 4, Yaz.
• Kapani, Münci (1992), Politikaya Giriş, Bilgi Yayınevi.
• Sezen, Saim (2010), Seçim ve Demokrasi, Gündoğan Yayınları, Ankara.
• Tuncer, Erol (2012), 1957 Seçimleri, TESAV, Ankara.
• Tuncer, Erol (2003), Osmanlı’dan Günümüze Seçimler (1877-2002), TESAV, Ankara.
• TÜİK, Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011, Ankara, 2012.
• Türk, Hikmet Sami (1969), “Türk Seçim Sisteminde Oy Hakkı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 3-4.
• Yaşar, Beril (2014), “Demokrat Parti’de Parti İçi Demokrasi (1946-1960)”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl: 7, Sayı: XVIII, Haziran.
• Gazeteler
• “Orhan Köprülü Dün D. P.den İstifa Etti”, Ulus, Yıl: 36, No: 12318, 19 Temmuz 1957.
• “Osman Bölükbaşı Dün Tekrar Tevkif Edildi”, Ulus, Yıl: 36, No: 12355, 26 Temmuz 1957.
• “Türkiye’nin En Küçük Partisi Halk Kurtuluş Partisi Seçimlere Girecek”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1889, 15 Ağustos 1957.
• “Şehrimiz D.P. Vilayet Kongresi Dün Sükûn İçinde Yapıldı”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1890, 16 Ağustos 1957.
• “Seçimlerin Bu Sonbahar’da Yapılması Kararlaştırıldı”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1904, 6 Eylül 1957.
• “Kemali Bayazıt’ın Basın Toplantısı”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1918, 18 Eylül 1957.
• “Asil Türk Milleti imtihan günü Sandık Başında Söz Senindir…”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1918, 18 Eylül 1957.
• “Partili Vatandaş”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1922, 22 Eylül 1957.
• “Seçmen Kütüklerinin Asıldığı Hakkında Valimizin Halkımıza Tebliği”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1924, 25 Eylül 1957.
• “DP’ye Aday Akını”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1925, 26 Eylül 1957.
• “CHP Aday İsteklileri”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-19272, 28 Eylül 1957.
• “DP’ye Adaylık için Müracaat Eden Niyazi Zarifoğlu’nun Beyannamesi”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1930, 2 Ekim 1957.
• “Elbistan’da Başta Seyit Erdoğan Olduğu halde CHP’den 50 Vatandaş Daha İstşfa Ederek DP’ye Kayıt Oldu”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1931, 3 Ekim 1957.
• “Elbistan’da Başta Seyit Erdoğan Olduğu halde CHP’den 50 Vatandaş Daha İstifa Ederek DP’ye Kayıt Oldu”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1932, 4 Ekim 1957.
• “Siyasi Partilerin Adayları”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1935, 8 Ekim 1957.
• “CHP’nin Açık Hava Toplantısı Soysal’ın Konuşması İle Karagöz Oyunu Oldu”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1942, 16 Ekim 1957.
• “CMP’nin İkinci Açık Hava Toplantısı”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1942, 16 Ekim 1957.
• “Demokrat Partinin Dünkü Açık Hava Toplantısı”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1945, 19 Ekim 1957.
• “Maraş’ta Seçimi DP Kaybetti”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1953, 29 Ekim 1957.
• “DP’nin Zaferi ve Alınacak Dersler”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1954, 30 Ekim 1957.
• “CHP Milleti Kıyama mı Sürüklüyor”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1955, 31 Ekim 1957.
• “Vilayetimizde Seçimin Kat’i Neticesi”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1955, 31 Ekim 1957.
• “İki Seçim Suçu”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1962, 8 Kasım 1957.
• “Maraş Seçimleri Kat’i Neticeye Bağlanmak Üzere”, Demokrasiye Hizmet Günlük Siyasi Gazete, Yıl: 8, Sayı: 34-1967, 14 Kasım 1957.
• “Şehrimiz CHP Teşkilatının Çalışmaları”, Halk Postası, Yıl:3, Sayı: 888, 7 Ocak 1957.
• “Seçmen Kütükleri”, Halk Postası, Yıl: 3, Sayı: 986, 6 Mayıs 1957.
• “Seçmen Vatandaşların Dikkatine”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 997, 18 Mayıs 1957.
• “CHP İl Kongresi”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1011, 4 Haziran 1957.
• “Muhalefet Liderleri İşbirliğinin Zaruretini Kat’i Olarak Kabul Ettiler”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1069, 14 Ağustos 1957.
• “Muhalefet İşbirliğine Karar Verdi”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1077, 23 Ağustos 1957.
• “CHP İl Başkanı Dr. Kemali Bayzıt’ın Basın Toplantısı”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1099, 18 Ağustos 1957.
• “Yurttaş Kütüklerde Adını Ara”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1011, 20 Eylül 1957.
• “CHP’nin Çalışmaları”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1105, 25 Eylül 1957.
• Halk Postası, Yıl: 4, Sayı:1132, 28 Ekim 1957.
• “D. Partide Deneme Yok”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1109, 30 Ekim 1957.
• “Ağa Zihniyeti ve Menfaatleri”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1111, 2 Kasım 1957.
• “DP Mebus Adayları Nihayet Dün Açıklandı”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1116, 8 Ekim 1957.
• “Şehrimiz CMP’si”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1116, 8 Ekim 1957.
• “Şehrimizde DP Çöküyor”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1120, 12 Ekim 1957.
• “CHP Gazipaşa Ocak Konuşmasını İçerde ve Dışarda Binlerce Kişi Dinledi”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1121, 14 Ekim 1957.
• “Elbistan’da Özsoy Ailesinden Başka DP’li Kalmadı”,Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1120, 12 Ekim 1957.
• “DP’lerin Taşlandığı Nahır Önünde CHP’liler Alkışlandı”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1124, 18 Ekim 1957.
• “Aytemiz, Halk Partisine Kafir Diyenler Kafirdir Dedi”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1125, 19 Ekim 1957.
• “Kanuni Şartların Ağırlığına Rağmen CHP 200 Küsur Mebus Çıkardı”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1133, 29 Ekim 1957.
• “Maraş Seçimleri Kat’ileşti”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1146, 13 Kasım 1957.
• “Valimiz DP’liler Tarafından Şikayet mi Ediliyor?”, Halk Postası, Yıl: 4, Sayı: 1156, 25 Kasım 1957.
• “CMP Milletvekilleri Şehrimize Geldiler”, Maraş’ın Sesi, Yıl: 2, Sayı: 328, 17 Mayıs 1957.
• “CHP Kongresinde İhtilaf Çıktı”, Maraş’ın Sesi, Yıl: 2, Sayı: 342, 4 Haziran 1957.
• CMP Maraş İl Başkanlığından Tebliğ Edilmiştir”, Maraş’ın Sesi, Yıl: 2, Sayı: 349, 12 Haziran 1957.
• “Cumhuriyetçi Millet Partisinden Tebliğ Edilmiştir”, Maraş’ın Sesi, Yıl: 2, Sayı: 434, 24 Eylül 1957.
• “DP’ye Oy Vereceklere”, Maraş’ın Sesi, Yıl: 2, Sayı: 437, 27 Eylül 1957.
• “Seçmen Vatandaş, Seçme Hakkını Çiğnetme”, Maraş’ın Sesi, Yıl: 2, Sayı: 438, 28 Eylül 1957.
• Maraş’ın Sesi, Yıl: 2, Sayı: 477, 13 Kasım 1957.
• Zafer, 23 Ekim 1957.